Teodor Parnicki – wspomnienieDokładnie sto lat temu, 5 marca 1908 roku urodził się jeden z największych, a na pewno już najoryginalniejszych pisarzy historycznych, Teodor Parnicki.
Michał FoersterTeodor Parnicki – wspomnienieDokładnie sto lat temu, 5 marca 1908 roku urodził się jeden z największych, a na pewno już najoryginalniejszych pisarzy historycznych, Teodor Parnicki. Pisarz porównywany z Jamesem Joyce’em, autor ponad trzydziestu powieści historycznych. Debiutował w 1937 roku powieścią „Aecjusz, ostatni Rzymianin”, za którą otrzymał wyróżnienie Polskiej Akademii Literatury. Po II wojnie światowej Parnicki osiadł w Meksyku; w międzyczasie ukazała się jego kolejna książka, do dziś najpopularniejsza – „Srebrne orły”. W powieści autor poruszał tematykę powstawania państwa Bolesława Chrobrego z punktu widzenia ówczesnej średniowiecznej Europy. Kolejne dzieła Parnickiego układają się w dwa wielkie cykle zapoczątkowane przez „Aecjusza” i „Srebrne orły”. Pierwszy to historia starożytna (głównie Rzym i Grecja), drugi – początki państwa polskiego (np. seria „Nowa baśń”). W późniejszych latach Parnicki zacznie pisać także powieści sięgające czasów powstania listopadowego („Staliśmy jak dwa sny”) czy wojny francusko-pruskiej 1870-1871. W twórczości Parnickiego bardzo wcześnie pojawiają się elementy fantastyki1), historii alternatywnej2) i oryginalnych wyobrażeń autora na tematy historyczne (np. hipoteza o związkach między państwem Mieszka I a kultem Pierzastego Węża w Ameryce Południowej). Praktycznie od swojej trzeciej powieści („Koniec »Zgody narodów«”) pisarz rezygnuje z narracji trzecioosobowej, a także opisywania przedstawianej rzeczywistości – jego książki stają się relacjami z rozmów, przesłuchań, fragmentami listów czy dokumentów. Język narracji staje się bardzo skomplikowany, trudny w odbiorze (widać tu wpływy Joyce’a i tzw. strumienia świadomości), co w dużej mierze zniechęca do lektury późniejszych powieści autora. Jak stwierdza Krzysztof Kożuchowski, twórca strony poświęconej Parnickiemu, czytanie książek autora „Tylko Beatrycze” staje się istnym błądzeniem po labiryncie Minotaura. Z kolei niektórzy krytycy ukuli nawet określenie na trudną lekturę dzieł pisarza – „powieść paranoickoidalna”. W 1967 r. Parnicki wrócił na stałe do Polski. Został laureatem Nagrody Państwowej, a także nagrody paryskiej „Kultury”. W 1983 r. otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Umarł pięć lat później, w Warszawie, podczas pracy nad kolejną powieścią. Jego niedokończona książka została opublikowana w 2003 roku pod tytułem „Ostatnia powieść”. Z okazji setnej rocznicy urodzin Parnickiego Wydawnictwo Literackie wydało „Dzienniki z lat osiemdziesiątych” zawierające zapis ostatnich lat życia pisarza. W wywiadzie dla Ekspresu z 1984 r. Parnicki mówił: „Nie jestem przeciwnikiem pokrzepiania serc, ale uważam, że należy raczej pokrzepiać mózgi”. To stwierdzenie można uznać za motto jego twórczości. 5 marca 2008 1) Np. pociąg czasoprzestrzenny (powieść „Tożsamość”), którym podróżując bohaterowie mogą obserwować wydarzenia historyczne.
2) W powieści „Sam wyjdę bezbronny” cesarz Julian Apostata nie ginie w Persji i udaje mu się przeprowadzić plan zniszczenia chrześcijaństwa. Z kolei „Muza dalekich podróży” to alternatywna historia powstania listopadowego – zwyciężają Polacy, Mickiewicz zostaje ministrem kultury, a Słowacki musi udać się na emigrację. |
Czy „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya, powieść, której tytuł wykorzystałem dla stworzenia nazwy niniejszego cyklu, oraz ikoniczna „1984” George’a Orwella bazują po części na pomysłach z „After 12.000 Years”, jednej z pierwszych amerykańskich antyutopii?
więcej »Kontynuując omawianie książek SF roku 2021, przedstawiam tym razem thriller wyróżniony najważniejszą nagrodą niemieckojęzycznego fandomu. Dla kontrastu przeciwstawiam mu wydawnictwo jednego z mniej doświadczonych autorów, którego pierwsza powieść pojawiła się na rynku przed zaledwie dwu laty.
więcej »Science fiction bliskiego zasięgu to popularna odmiana gatunku, łącząca zazwyczaj fantastykę z elementami powieści sensacyjnej lub kryminalnej. W poniższych przykładach chodzi o walkę ze skutkami zmian klimatycznych oraz o demontaż demokracji poprzez manipulacje opinią publiczną – w Niemczech to ostatnio gorąco dyskutowane tematy.
więcej »Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner
Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner
Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner
Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner
Steve Jobs wielkim poetą był
— Michał Foerster
Notatki na marginesie „Mapy i terytorium”
— Michał Foerster
Chociaż nie brzmi to zbyt oryginalnie
— Michał Foerster
„Ludzie tu w ogóle nie żyją, a jedynie umierają”
— Michał Foerster
Ifigenia, czyli Albania
— Michał Foerster
Miłosz, czyli sensacje XX wieku
— Michał Foerster
Szaleństwo, którego już nie ma
— Michał Foerster
Lovecraft tkwi w szczegółach
— Michał Foerster
Jezus Chrystus jako gatunek literacki
— Michał Foerster
W co dzisiaj wierzymy?
— Michał Foerster