Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 28 kwietnia 2024

Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.

Książki

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe (wybrane)

Diabeł zabierze was do domu
Gabino Iglesias
Billy Summers
Stephen King
Świat Lodu
B.V. Larson
Detektywi z Domu pod Dębem
Tomasz Duszyński
Dwór cierni i róż
Sarah J. Maas
Gra o tron
George R.R. Martin
Nawałnica
Cavan Scott
W mojej rodzinie każdy kogoś zabił
Benjamin Stevenson

więcej »

Zapowiedzi

książkowe

Kwintesencja wszystkiego
Suzie Sheehy
Maigret u pana ministra
Georges Simenon
Złowieszczy dar
Emily Thiede

więcej »

George R.R. Martin, Lisa Tuttle
‹Przystań Wiatrów›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Przystań Wiatrów
Tytuł oryginalny	Windhaven
Data wydania	2 września 2013
Autorzy	George R.R. Martin, Lisa Tuttle
Przekład	Anna Krawczyk-Łaskarzewska
Wydawca	Zysk i S-ka
ISBN	978-83-7785-185-2
Format	409s. 145×205mm
Cena	35,90
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Na skrzydłach innego wiatru
[George R.R. Martin, Lisa Tuttle „Przystań Wiatrów” - recenzja]

Beatrycze Nowicka

Na fali wznowień utworów George’a R.R. Martina niedawno ukazała się także napisana przed ponad trzydziestu laty wraz z Lisą Tuttle „Przystań wiatrów”. I dobrze się stało, bo to świetna książka, pozwalająca poznać zupełnie inne oblicze autora „Pieśni lodu i ognia”.

Beatrycze Nowicka

Na skrzydłach innego wiatru
[George R.R. Martin, Lisa Tuttle „Przystań Wiatrów” - recenzja]

George R.R. Martin, Lisa Tuttle
‹Przystań Wiatrów›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Przystań Wiatrów
Tytuł oryginalny	Windhaven
Data wydania	2 września 2013
Autorzy	George R.R. Martin, Lisa Tuttle
Przekład	Anna Krawczyk-Łaskarzewska
Wydawca	Zysk i S-ka
ISBN	978-83-7785-185-2
Format	409s. 145×205mm
Cena	35,90
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Pierwszą myślą, jaka przemknęła mi przez głowę na widok „Przystani wiatrów” było stwierdzenie, że wydawca odcina kupony od popularności, jaką Martin zdobył „Pieśnią lodu i ognia”, wznawiając kolejny z jego wcześniejszych utworów1). Potem jednak przeczytałam bardzo pochlebną recenzję – padły w niej słowa, które mnie zaintrygowały: „dziś takich książek już się nie pisze”. Kilka dni później „Przystań wiatrów” znalazła się w moich rękach i mogłam się przekonać o prawdziwości cytowanych powyżej słów.

Wspólne dzieło Tuttle i Martina cechuje to, co tak urzekło mnie w twórczości Le Guin – szlachetna prostota, kryjąca uniwersalny przekaz, oszczędność środków i bogactwo emocji. Fabuła nie jest skomplikowana i nie gna na łeb na szyję a świat nie oszałamia feerią pomysłów, jednak „Przystań wiatrów” niesie w sobie prawdę o człowieku, jego marzeniach i lękach, konsekwencjach życiowych wyborów i cenie pasji. Autorzy nie sięgają tak głęboko w mit, jak twórczyni Ziemomorza, niemniej niewiele motywów jest bardziej sugestywnych niż sen o lataniu.

Nazwisko Le Guin przywołałam nieprzypadkowo. Skojarzenia budzi już sam świat przedstawiony – tytułowa Przystań Wiatrów jest planetą pokrytą ogromnym oceanem, na którym leży kilka oddalonych od siebie archipelagów2). Mieszkańcy, chociaż są potomkami przybyszów z gwiazd, z powodu braku surowców (zwłaszcza żelazo jest bardzo pożądanym i drogim dobrem) nie dysponują zaawansowaną technologią. Autorzy za pomocą krótkich, lecz sugestywnych opisów kreślą obraz świata, który jest surowy i niebezpieczny, ale także piękny – rozrzucone po bezkresnym morzu wysepki, wichry i sztormy, zapach soli, krzyki mew, sterczące ponad falami skały, otwarte przestrzenie.

Podobieństwa nie ograniczają się jednak tylko do miejsca – ważniejsza jest sama konstrukcja. „Przystań wiatrów” składa się z trzech (początkowo opublikowanych oddzielnie) mikropowieści, połączonych postaciami i opatrzonych prologiem i epilogiem. Całość pozwala prześledzić życie głównej bohaterki, nie polega to przy tym na ciągłym opisie wydarzeń. Podobnie, jak ma to miejsce w kolejnych tomach „Ziemiomorza”, poszczególne części „Przystani wiatrów” przedstawiają wybrane momenty w życiu Maris – urywki jej dzieciństwa, dojrzewanie, wiek dorosły, wreszcie starość. Z części na część akcja skacze o całe lata, zmieniają się bohaterowie i perspektywa. Ktoś, kto w jednej mikropowieści był młodą dziewczyną, w następnej pojawia się jako matka dorosłych dzieci, bliscy umierają, przyjaciele odchodzą, wielkie miłości stają się nostalgicznymi wspomnieniami. „Przystań wiatrów” jest powieścią o zmianach i przemijaniu a powściągliwość opisu wcale nie odbiera mocy wydźwiękowi wydarzeń.

W prologu Maris jest dzieckiem, które marzy o lataniu. Na Przystani Wiatrów najważniejsze wiadomości są bowiem przekazywane drogą powietrzną, poprzez posłańców, należących do elitarnej kasty lotników. Dysponują oni skrzydłami, dawno temu wykonanymi z metalu pozyskanego z rozbitego kosmicznego statku, skrzydeł jest jednak mało – a z każdym kolejnym rokiem ich ubywa, stąd przekazywane są one z pokolenia na pokolenie, a spadkobiercą zostaje pierworodne dziecko. Będąca córką rybaka Maris wydaje się nie mieć szans na spełnienie swoich pragnień, los się jednak do niej uśmiecha.

W pierwszej mikropowieści „Burzach” okazuje się jednak, że ów uśmiech był tylko przelotny. Główna bohaterka została wprawdzie przybraną córką lotnika, ale ten doczekał się własnego potomka a prawo jest w tym przypadku nieubłagane. To, że Maris kocha latanie a prawowity dziedzic skrzydeł się go boi i marzy o innym życiu nie ma znaczenia dla tych, którzy podejmują decyzje. Bohaterka nie zamierza się jednak poddać. „Burze” przemawiają nie tyle samą fabułą, co kłębiącymi się w niej emocjami. Autorzy przekonująco przedstawiają miłość, rozpacz i determinację Maris. Ale ta mikropowieść jest także przejmującą historią rodzinną, można ją czytać jako opowieść o przygarniętym dziecku usuniętym w cień przez potomka „z krwi”. Żeby jednak nie było zbyt prosto – Maris z wzajemnością kocha swojego brata, ten jest rozdarty pomiędzy własnymi pragnieniami a chęcią zadowolenia ojca, sam lotnik zaś nie jest człowiekiem bez serca. Wątek relacji ich trojga jest tak samo ważny, jak wątek walki o własne marzenia.

W „Jednoskrzydłym” czytelnik spotyka Maris w jej „złotym okresie” – została tym, kim pragnęła zostać, jest szanowana i ceniona. Okazuje się jednak, że zmiany, do których doprowadziła, mają swoją ciemną stronę. W zamierzeniu sprawiedliwe prawo stwarza możliwości nadużyć, wyeliminowało pewne kłopoty, ale w zamian pojawiły się następne, realizacja pragnień jednych postaci pociąga za sobą krzywdę innych. W tej mikropowieści uwagę zwraca wątek tytułowego Jednoskrzydłego – to ciekawy, niejednoznaczny bohater. Interesująco nakreślona została jego relacja z Maris (nie, nie chodzi tu o romans), nie do końca wiadomo czego tak naprawdę chce chłopak, ani dlaczego lotniczka mu pomaga. Odkrycie źródeł czyjejś postawy życiowej nie doprowadza do cudownej przemiany, nie ma łatwych rozwiązań i szczęśliwych pojednań.

Trzecia, ostatnia mikropowieść nosi znamienny tytuł „Upadek”. Tak, jak pod koniec „Najdalszego brzegu” Ged traci swoją moc, tak Maris ulega wypadkowi, którego powikłania uniemożliwiają jej latanie. Coś, co dla bohaterki do tej pory było równie łatwe i oczywiste, jak oddychanie nagle staje się czynnością, której już nigdy w życiu nie wykona. Trudno o bardziej dobitne metafory starości. Choć nie tylko – Przystań Wiatrów ma swoich lotników, rzeczywisty świat zaś garstkę ludzi, którzy mieli odwagę swoje pasje uczynić treścią własnego życia – podróżników, artystów, sportowców. Niejeden przeciętny zjadacz chleba przygląda się im z oddali, niczym lądowcy wyczynom podniebnych posłańców. Maris stanowi ucieleśnienie takiej osoby – żyje swoją miłością do latania, ono stanowi sens jej istnienia, definiuje ją. Poświęciła mu całą swoją młodość i wiek dojrzały, nie założyła rodziny, a jej przyjaciele to niemal wyłącznie lotnicy. A potem nagle, z dnia na dzień to wszystko zostaje jej odebrane. Sceny, w których Maris najpierw nie chce przyjąć do wiadomości diagnozy i upiera się, że jeszcze poleci, a potem trenuje, usiłując zmusić nieposłuszne ciało do odzyskania dawnych możliwości i podejmuje kolejne rozpaczliwe próby, są przerażające. „Upadek” nie jest jednak tylko gorzką historią o przemijaniu – Maris bowiem jest silną kobietą i w pewnym momencie rozumie, że musi znowu odpowiedzieć sobie na pytanie, kim jest, nadać swojemu życiu inny cel. Tak, jak w „Burzach” skala osobista przeplatała się z „ogólnoświatową”, główny wątek „Upadku” dotyczy społeczno-politycznych konsekwencji zmian praw i zwyczajów lotników.

Wreszcie epilog, w którym autorzy każą czytelnikowi oglądać Maris na łożu śmierci. To scena-klamra, odwołująca się do otwierającego „Przystań wiatrów” prologu. W przedziwny sposób pokazuje ona, że bohaterka zmieniła się pod wpływem czasu, a zarazem pozostała taka sama. Przywiodła mi na myśl zakończenie „Opowiadania o starych kobietach” Różewicza: „kiedy umierają / z oka wypływa / łza / i łączy się / na ustach z uśmiechem / młodej dziewczyny”.

Chociaż pisana przez dwie osoby „Przystań wiatrów” nie sprawia wrażenia patchworku. Wydaje mi się, że pierwsza i trzecia mikropowieść są bardziej nasycone emocjami, a środkowa nieco od nich odstaje, ale nie mogę rozstrzygnąć, czy to zasługa różnych proporcji autorskiego udziału. W „Przystani wiatrów” z dużym wyczuciem zostały nakreślone zarówno postaci kobiece, jak i męskie a pojawiające się od czasu do czasu wątki miłosne pozbawione są melodramatyzmu. Gdybym miała spekulować, powiedziałabym, że rozważania na temat roli pieśni kojarzą mi się z Martinem, wreszcie – często cytowane przez niego słowa o „sercu w konflikcie”, jako rdzeniu każdej dobrej opowieści pasują do „Przystani wiatrów”. Z kolei uczynienie główną postacią kobiety być może jest wkładem Tuttle. Autorka, spod której pióra wyszła także „Encyklopedia feminizmu” stworzyła bohaterkę wydającą się znakomitym przykładem dobrze pojmowanego równouprawnienia – Maris przeżyła swoje życie w zgodzie ze sobą, a o to przede wszystkim powinno chodzić.

Nie sądzę, by „Przystań wiatrów” wzbudziła w każdym tak silny emocjonalny rezonans, jak to się stało w moim przypadku. Mogę jednak pisać tylko za siebie a dawno już żadna książka nie poruszyła mnie tak dogłębnie. Cieszę się, że dane mi było ją poznać.

15 listopada 2013

PS. Już poza właściwym tekstem recenzji, pozwolę sobie napisać, że projekt okładki, jak rzadko który przypadł mi do gustu. Tłumaczenie przez pierwsze parę stron wydaje się lekko toporne (że zacytuję wyrażenie „grzmot piorunu”), jednak nie należy się tym zrażać, bo później jest lepiej.

1) O ile niektóre inicjatywy („Retrospektywa”) są godne pochwały, to już osobne wydanie „Lodowego smoka” wydało mi się przesadą.

2) Ciekawe, czy wyspy Północny i Południowy Arren noszą taką nazwę tylko przypadkiem, czy też jest to aluzja do imienia księcia Havnoru.

Komentarze

15 XI 2013 14:25:57

Nie znam zbyt dobrze twórczości Le Guin, ale mimo to również miałam z nią silnie skojarzenia podczas lektury "Przystani...". Co prawda nie udało mi się wyłapać tych potencjalnych nawiązań, o których piszesz, ale tym ciekawiej czytało mi się Twoją recenzję. Świetny tekst :o)

15 XI 2013 17:06:54

Bardzo dziękuję!
Po lekturze przeglądałam jeszcze recenzje i wypowiedzi ze stron anglojęzycznych i tam także kilka osób miało takie skojarzenia.
Znalazłam też wywiad z Lisą Tuttle, w którym opowiada o książce, jakby ktoś był ciekawy:
http://www.adriasnews.com/2013/01/lisa-tuttle-interview.html"

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Jak to dobrze, że nie jesteśmy wszechwiedzący
Joanna Kapica-Curzytek

28 IV 2024

Czym tak naprawdę jest tytułowa siła? Wścibstwem czy pełnym pasji poznawaniem świata? Trzech znakomitych autorów odpowiada na te i inne pytania w tomie esejów pt. „Ciekawość”.

więcej »

PRL w kryminale: Człowiek z blizną i milicjant bez munduru
Sebastian Chosiński

26 IV 2024

Szczęsny szybko zaskarbił sobie sympatię czytelników, w efekcie rok po roku Anna Kłodzińska publikowała kolejne powieści, w których rozwiązywał on mniej lub bardziej skomplikowane dochodzenia. W „Srebrzystej śmierci” Białemu Kapitanowi dane jest prowadzić śledztwo w sprawie handlu… białym proszkiem.

więcej »