Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 27 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Katarzyna Kaczor
‹Z „getta” do mainstreamu›

WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułZ „getta” do mainstreamu
Data wydania31 marca 2017
Autor
Wydawca Universitas
ISBN978-83-242-3069-3
Format388s. 160×230mm
Cena39,—
Gatuneknon‑fiction
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup

Niestraszna naukowość
[Katarzyna Kaczor „Z „getta” do mainstreamu” - recenzja]

Esensja.pl
Esensja.pl
„Z »getta« do mainstreamu. Polskie pole literackie fantasy (1982-2012)” Katarzyny Kaczor jest książką naukową. To po pierwsze. W swojej analizie tytułowego pola literackiego autorka posługuje się bardzo konkretną metodologią. To po drugie. Ale cała naukowość tego opracowania nie zmienia faktu, że dla przeciętnego czytelnika pragnącego dowiedzieć się czegoś nowego na temat historii polskiego fantasy jest to książka jak najbardziej przystępna. To po trzecie.

Miłosz Cybowski

Niestraszna naukowość
[Katarzyna Kaczor „Z „getta” do mainstreamu” - recenzja]

„Z »getta« do mainstreamu. Polskie pole literackie fantasy (1982-2012)” Katarzyny Kaczor jest książką naukową. To po pierwsze. W swojej analizie tytułowego pola literackiego autorka posługuje się bardzo konkretną metodologią. To po drugie. Ale cała naukowość tego opracowania nie zmienia faktu, że dla przeciętnego czytelnika pragnącego dowiedzieć się czegoś nowego na temat historii polskiego fantasy jest to książka jak najbardziej przystępna. To po trzecie.

Katarzyna Kaczor
‹Z „getta” do mainstreamu›

WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułZ „getta” do mainstreamu
Data wydania31 marca 2017
Autor
Wydawca Universitas
ISBN978-83-242-3069-3
Format388s. 160×230mm
Cena39,—
Gatuneknon‑fiction
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Wydane przez Universitas opracowanie Katarzyny Kaczor, choć utrzymane w dość skromnej szacie graficznej, może na pierwszy rzut oka odstręczać swoją naukową formą, licznymi przypisami i raczej mało popularnym językiem. Można jednak łatwo przymknąć oko na obowiązkową dla każdego akademickiego opracowania formę, która, za wyjątkiem wstępu opisującego metodologię badawczą oraz wstępów i podsumowań poszczególnych rozdziałów, nie przyćmiewa głównej treści książki. Ta zaś jest bardzo czytelna i powinna okazać się interesująca dla każdego, kogo choć trochę interesują dzieje fantasy w Polsce.
Wspomnieć należy, choćby tylko dla porządku, o głównych założeniach naukowych książki. Ramy czasowe opracowania Kaczor określają, z jednej strony, publikacja opowiadania „Twierdza Trzech Studni” Jarosława Grzędowicza (uznawanego za pierwszy polski utwór fantasy) w roku 1982 oraz, z drugiej, umieszczenie „Wiedźmina” Andrzeja Sapkowskiego w spisie lektur szkolnych (2010 r.). Autorkę interesuje nie tyle ewolucja samego gatunku, ile „zmiana jego statusu jako zjawiska literackiego”. Kluczowa w przedstawionej analizie jest koncepcja pola literackiego autorstwa Pierre’a Bourdieu; choć teoria francuskiego socjologa prezentuje je jako autonomiczny obszar literatury wysokiej, Kaczor z powodzeniem argumentuje, że te same mechanizmy mają zastosowanie także w polu literatury popularnej. Zgodnie z teorią ewolucji tegoż pola, jego powstawanie można podzielić na trzy okresy: zdobywania autonomii, tworzenia hierarchii i opozycji oraz funkcjonowania według reguł rynku dóbr symbolicznych (w polu polskiej literatury fantasy odpowiadające odpowiednio latom 80., 90. oraz okresowi po roku 2001).
Tyle samej teorii i metodologii, przynajmniej w ramach tej recenzji. Zainteresowanych odsyłam do obszernego i wnikliwego wstępu, w którym autorka ze szczegółami omawia swoje podejście do tematu, sytuując swoją pracę nie tylko w kontekście międzynarodowych badań nad polem literackim, ale również polskich badań nad nie tylko polską, ale również zagraniczną fantastyką.
„Z »getta« do mainstreamu” podzielone zostało na dwie części. W pierwszej autorka poddaje szczegółowej analizie ewolucję polskiego pola literackiego fantasy w trzech okresach, skupiając się na wieloaspektowej aktywności twórców, wydawców, krytyków, mediów i samych fanów. W drugiej części, będącej jedynie przyczynkiem do dalszych analiz, Kaczor prezentuje polski dyskurs fantasy wraz z jego ewolucją na przestrzeni trzech dekad. Książkę uzupełnia kalendarium, bibliografia, indeks oraz kilka aneksów.
Przedstawiając kształtowanie się pola literackiego fantasy w latach 80. XX wieku, Kaczor zwraca uwagę na jego zależność od dotychczas dominującej fantastyki naukowej, jak również na pozycję literatury fantastycznej (lub, ogólniej, literatury popularnej) wobec literatury wysokiej. W efekcie pierwsze dziesięciolecie istnienia polskiego fantasy doprowadziło do wyodrębnienia i uniezależnienia tej literatury, co następnie (już w latach 90.) poskutkowało wzrostem wydawnictw, publikowanych książek i opowiadań oraz większą rozpoznawalnością gatunku.
Najwięcej miejsca poświęcone zostało drugiemu etapowi ewolucji pola, czyli okresowi „walki o władzę” w ostatniej dekadzie ubiegłego wieku. Autorka zwraca uwagę, że przemiany polityczne w znaczący sposób wpłynęły również na polską literaturę fantastyczną, w której o wiele większą popularność zaczęły zdobywać opowiadania i powieści fantasy (w przeciwieństwie do poprzednich dekad, w których dominowała fantastyka naukowa). Największy sukces osiągnął, o czym wszyscy wiemy, Andrzej Sapkowski ze swoją sagą o wiedźminie (jak zauważa już we wstępie autorka, sukces ten doprowadził do stworzenia pierwszego – i jak dotąd jedynego – polskiego systemu rozrywkowego obejmującego, poza powieściami i opowiadaniami, także komiksy, film fabularny, serial, system RPG, gry planszowe oraz komputerowe).
Interesujące jest również to, że na przestrzeni jednej dekady znacząco zmienił się obraz rynku wydawniczego. Z początkowych kilkudziesięciu wydawnictw publikujących książki w wysokich nakładach pozostało zaledwie dziesięć, wydających kolejne powieści fantasy w o wiele mniejszych niż wcześniej ilościach. W ostatnim z omawianych okresów powstanie Fabryki Słów i Runy położyło ostatecznie kres dominacji SuperNOWEJ i otworzyło nowy rozdział w historii polskiego fantasy.
Zdecydowanie bardziej naukowy wydźwięk ma druga część książki, w której autorka podejmuje się omówienia polskiego dyskursu fantasy wraz z jego uwarunkowaniami oraz ewolucją na przestrzeni ponad pół wieku. Również podział na poszczególne etapy jest znacząco odmienny niż w omówieniu kształtowania się pola literackiego. Jak zauważa autorka, „wszystko zaczęło się od J. R. R. Tolkiena”, po którym nastąpił dwunastoletni okres ofensywy polskiego fandomu (zakończony publikacją „Pierwsza dekada” autorstwa Tomasza Kołodziejczaka i Artura Szrejtera). Kolejna dekada, czyli lata 90., to czas, kiedy centralną rolę w dyskusji nad fantastyką przejęli jej twórcy.
Nie dziwi, że najwięcej miejsca poświęcono esejowi Sapkowskiego „Piróg albo Nie ma złota w Szarych Górach”. Z punktu widzenia literaturoznawstwa był to tekst, który podważał dotychczasowe reguły naukowego dyskursu na temat fantasy, prowadząc do jego stopniowej erozji. Jednak ani „Piróg”, ani późniejszy „Rękopis znaleziony w smoczej jaskini” nie mogły zostać zignorowane przez innych badaczy polskiej fantastyki. Jak zauważa Kaczor, mimo ich mankamentów, na stałe weszły już nawet do naukowych dyskusji na temat fantasy.
Jak wspomniałem na wstępie, mimo faktu, że mamy tu do czynienia z książką spełniającą wszystkie wymagania poważnej pozycji naukowej, tematyka opracowania Katarzyny Kaczor powinna zachęcić do lektury nie tylko literaturoznawców.
koniec
21 listopada 2017

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

PRL w kryminale: Człowiek z blizną i milicjant bez munduru
Sebastian Chosiński

26 IV 2024

Szczęsny szybko zaskarbił sobie sympatię czytelników, w efekcie rok po roku Anna Kłodzińska publikowała kolejne powieści, w których rozwiązywał on mniej lub bardziej skomplikowane dochodzenia. W „Srebrzystej śmierci” Białemu Kapitanowi dane jest prowadzić śledztwo w sprawie handlu… białym proszkiem.

więcej »

Studium utraty
Joanna Kapica-Curzytek

25 IV 2024

Powieść czeskiej pisarki „Lata ciszy” to psychologiczny osobisty dramat i zarazem przejmujący portret okresu komunizmu w Czechosłowacji.

więcej »

Szereg niebezpieczeństw i nieprzewidywalnych zdarzeń
Joanna Kapica-Curzytek

21 IV 2024

„Pingwiny cesarskie” jest ciekawym zapisem realizowania naukowej pasji oraz refleksją na temat piękna i różnorodności życia na naszej planecie.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Tegoż autora

Przygody z literaturą
— Miłosz Cybowski

Dylematy samoświadomości
— Miłosz Cybowski

Tysiąc lat później
— Miłosz Cybowski

Europa da się lubić
— Miłosz Cybowski

Zimnowojenne kompleksy i wojskowa utopia
— Miłosz Cybowski

Powrót na „Discovery”
— Miłosz Cybowski

Odyseja kosmiczna 2001: Pisarz i Reżyser
— Miłosz Cybowski

Mniej, ale więcej
— Miłosz Cybowski

Jak drzewiej o erpegach rozprawiano
— Miłosz Cybowski

Wojenna matematyka
— Miłosz Cybowski

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.