Tożsamość LudlumaKonrad Wągrowski
Konrad WągrowskiTożsamość LudlumaAle w tym miejscu dochodzimy do najważniejszego elementu, który zapewnił powieściom Roberta Ludluma tak ogromną popularność na całym świecie – obok oczywiście chwytliwego spiskowego tematu. Jest nim znakomity warsztat pisarski, w dialogach, ale przede wszystkim w opisach scen akcji. Zaryzykuję twierdzenie, że w opisach pościgów, walk, strzelanin nie ma pisarza porównywalnego z Ludlumem. Autor uzyskuje to poprzez dokładne i szczegółowe opisy wydarzeń, prawie sekunda po sekundzie, z uwzględnieniem efektów świetlnych i dźwiękowych, eksponując ważniejsze fakty w krótkich, wyróżnionych zdaniach, często będących osobnym akapitem. Oddajmy zresztą mu głos: „Przeszli na koniec długiego molo i jeden za drugim przeskoczyli przez burtę na pokład dużego kutra. Dwaj Korsykanie pozostali przy słupkach cumowniczych i zabrali się za odwijanie grubych natłuszczonych lin, gdy tymczasem gburowaty kapitan zaczął zapuszczać silnik. To co nastąpiło spadło na nich bez jednego ostrzeżenia. Od strony pomostu wybuchła kanonada serii z pistoletów maszynowych, a potem z ciemności wystrzelił oślepiający słup światła reflektora, któremu zawtórował harmider żołnierskich krzyków u wejścia na molo. – Tam, tam! Na samym końcu! Kuter rybacki! Ogłosić alarm! Jeden z Korsykanów został trafiony. Padł na deski pomostu, zsuwając w ostatniej chwili cumę ze słupka. – Reflektor! Strzelajcie w reflektor! – ryknął Korsykanin z otwartej sterówki, pobudzając silnik do życia i kierując się na otwarte wody. Agenci Jabłko i Gruszka odkręcili tłumiki ze swych rewolwerów, by uzyskać większą celność. Jabłko pierwszy wychylił się zza ochronnej tarczy nadburcia; kilkakrotnie nacisnął spust, raz za razem, korzystając z podparcia drewnianej poręczy. Z oddali dobiegł huk eksplodującego reflektora, lecz w tej samej chwili w powietrzu wokół Jabłka zawirowały odłamki drewna; agent zatoczył się do tyłu, krzycząc z bólu. Kula strzaskała mu dłoń.” („Przesyłka z Salonik” tłum. Juliusz P. Szeniawski) „Obaj mężczyźni podchodzili do Bourne’a, a on cofał się w głąb pustej windy. Rozpętało się piekło. Winda zaczęła się zamykać. Mężczyzna z nadajnikiem był już w środku, a ręce tego drugiego tkwiły między sunącymi ku sobie skrzydłami drzwi; rewolwer w jego dłoni mierzył w głowę Bourne’a. W nagłym odruchu przerażenia, Jason pochylił się w prawo, a później, bez żadnego ostrzeżenia, wykonał błyskawiczny obrót, uderzając jednocześnie stopą lewej nogi w uzbrojone ramię napastnika. Lufa rewolweru skoczyła w górę, mężczyzna zatoczył się, zachwiał i runął w tył, poza klatkę dźwigu. Nim drzwi zasunęły się ostatecznie, broń plunęła dwoma stłumionymi wystrzałami i pociski utkwiły w grubym drewnie sufitu. Wciąż pochylony, Bourne wbił się barkiem w brzuch mężczyzny z nadajnikiem. Prawą ręką dźgnął go w pierś, lewą przygwoździł dłoń z aparatem, a potem cisnął nieznajomym o ścianę. (…) Lewe ramię Bourne’a opasało od tyłu szyję Francuza w windzie, jego prawa ręka szarpnęła ucho mężczyzny. – Ilu was jest? – rzucił po francusku. – Ilu czeka na dole?” („Tożsamość Bourne’a”, tłum. Zdzisław Nowicki) Naprawdę niebywała plastyczność i dynamika opisu. To znak firmowy całej prozy Ludluma. Zadziwiająco niewiele powieści Ludluma doczekało się ekranizacji. Tym dziwniejsze jest to, gdy weźmiemy pod uwagę, jak bardzo „filmowa” bywa ich fabuła i jak pasujące do Srebrnego Ekranu zdają się być sceny akcji. Nakręcono do tej pory cztery filmy pełnometrażowe na podstawie prozy Ludluma (w tym dwie „Tożsamości Bourne’a”) i dwa seriale – „Transakcja Rhinemanna” i „Strażnicy Apokalipsy”. O obu ekranizacjach „Tożsamości Bourne’a” opowiem szerzej w następnym numerze „Esensji”. Pozostałe filmy to „Weekend Ostermana” z Rutgerem Hauerem i Johnem Hurtem, w reżyserii Sama Peckinpaha i „Pakt Holcrofta” z Michaelem Caine’m w roli głównej, reżyserowany przez Johna Frankenheimera. Pomimo zatrudnienia znanych i dobrych aktorów oraz doświadczonych reżyserów nie są to ekranizacje udane. Peckinpah, początkowo zaciekawiając intrygą kryminalną, w drugiej połowie filmu zmienia jego konstrukcje, gmatwając fabułę do stopnia trudnego do objęcia przez widza i chyba też przez aktorów. Z kolei filmowa wersja „Paktu Holcrofta” usuwa szereg wątków tej 500-stronicowej powieści (utwory Ludluma zawsze miały pokaźne rozmiary), tracąc przy okazji cały jej rozmach i zakres intrygi. To nie koniec tekstów o Robercie Ludlumie i jego twórczości na łamach „Esensji”. W następnym numerze opiszemy szczegółowo trylogię Bourne’a i jej ekranizacje, a następnie przyjrzymy się dokładniej innym powieściom mistrza sensacji. Dziedzictwo Scarlattich (The Scarlatti Inheritance), 1971 Weekend Ostermana (The Osterman Weekend), 1972 Dokument Matlocka (The Matlock Paper), 1973 Trevayne, 1973 Transakcja Rhinemanna (The Rhinemann Exchange), 1974 Zew Halidonu (The Cry of the Halidon), 1974 Droga do Gandolfo (The Road to Gandolfo), 1975 Przesyłka z Salonik (The Gemini Contenders), 1976 Manuskrypt Chancellora (Chancellor Manuscript), 1977 Pakt Holcrofta (The Holcroft Covenant), 1978 Testament Matarese’a (The Matarese Circle), 1979 Tożsamość Bourne’a (The Bourne Identity), 1980 Mozaika Parsifala (The Parsifal Mosaic), 1982 Spisek Akwitanii (The Aquitaine Progression), 1984 Krucjata Bourne’a (The Bourne Supremacy), 1986 Plan Ikar (Icarus Agenda), 1988 Ultimatum Bourne’a (The Bourne Ultimatum), 1990 Droga do Omaha (The Road to Omaha), 1992 Iluzja Skorpiona (The Scorpio Illusion), 1993 Strażnicy Apokalipsy (Apocalypse Watch), 1995 Spadkobiercy Matarese’a (The Matarese Countdown), 1997 Klątwa Prometeusza (The Prometheus Deception), 2000 Program Hades (Robert Ludlum’s The Hades Factor), 2000 (wraz z Gayle Lynds) Robert Ludlum’s The Cassandra Compact, 2001 (wraz z Philipem Shelby) Protokół Sigmy (The Sigma Protocol), 2001 The Paris Option: A Covert-One Novel, 2002 (wraz z Gayle Lynds) The Janson Directive, 2002 Filmografia Tożsamość Bourne’a (Bourne Identity, The) 2002, reż. Doug Liman Strażnicy Apokalipsy (Apocalypse Watch, The), 1997, reż. Kevin Connor Tożsamość Bourne’a (Bourne Identity, The) 1988, reż. Roger Young Pakt Holcrofta (Holcroft Covenant, The), 1985, reż. John Frankenheimer Weekend Ostermana (Osterman Weekend, The), 1983, reż. Sam Peckinpah Transakcja Rhinemanna (Rhinemann Exchange, The), 1977, reż. Burt Kennedy Źródła Łukasz Gołębiewski „Symbol kultury masowej” (Magazyn Literacki, marzec 2001) |
Pora przedstawić książkę, która okazała się najlepiej przyjętą przez czytelników powieścią SF 2021 roku. Nie zaniedbam również krótkiej formy i spojrzę na kolejną antologię opowiadań wielokrotnie nominowanego do nagród wydawnictwa Modern Phantastic.
więcej »Czy „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya, powieść, której tytuł wykorzystałem dla stworzenia nazwy niniejszego cyklu, oraz ikoniczna „1984” George’a Orwella bazują po części na pomysłach z „After 12.000 Years”, jednej z pierwszych amerykańskich antyutopii?
więcej »Kontynuując omawianie książek SF roku 2021, przedstawiam tym razem thriller wyróżniony najważniejszą nagrodą niemieckojęzycznego fandomu. Dla kontrastu przeciwstawiam mu wydawnictwo jednego z mniej doświadczonych autorów, którego pierwsza powieść pojawiła się na rynku przed zaledwie dwu laty.
więcej »Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner
Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner
Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner
Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner
Sylwetka autora: Zofia Kossak-Szatkowska primo voto Szczucka
— Wojciech Gołąbowski
Sylwetka autora: Lee Child
— Artur Długosz
Niechciany klasyk science fiction
— Sebastian Chosiński
Graal pod starym futrem
— Michał Studniarek
Szwedzka recepta na sukces
— Artur Długosz
Kosmiczny redaktor
— Konrad Wągrowski
Po komiks marsz: Maj 2023
— Sebastian Chosiński, Paweł Ciołkiewicz, Piotr ‘Pi’ Gołębiewski, Marcin Knyszyński, Marcin Osuch, Konrad Wągrowski
Statek szalony
— Konrad Wągrowski
Kobieta na szczycie
— Konrad Wągrowski
Przygody Galów za Wielkim Murem
— Konrad Wągrowski
Potwór i cudowna istota
— Konrad Wągrowski
Migające światła
— Konrad Wągrowski
Śladami Hitchcocka
— Konrad Wągrowski
Miliony sześć stóp pod ziemią
— Konrad Wągrowski
Tak bardzo chciałbym (po)zostać kumplem twym
— Konrad Wągrowski