Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 12 maja 2024

Niekoniecznie jasno pisane: Jedenaście lat Sodomy
Większość komiksów Alejandro Jodorowsky’ego to całkowita fikcja i niczym nieskrępowana, rozbuchana fantastyka. Tym razem jednak zajmiemy się jednym z jego komiksów historycznych albo może „historycznych” – fabuła czteroczęściowej serii „Borgia” oparta jest bowiem na faktycznych postaciach i wydarzeniach, ale potraktowanych z dość dużą dezynwolturą.
Ten okrutny XX wiek: Budowle muszą runąć
Zdobycie ruin klasztoru na Monte Cassino przez żołnierzy armii Andersa obrosło wieloma mitami. Jednak „Monte Cassino” Matthew Parkera bardzo dobrze pokazuje, że był to jedynie drobny epizod w walkach o przełamanie niemieckich linii obrony na południe od Rzymu.
Niedzielny krytyk komiksów: Śrubełek? Głowadzik?
Każdy smok ma swój słaby punkt ukryty pod którąś z łusek. Tak było ze Smaugiem z „Hobbita”, tak było też ze smokiem z przygód Jonki, Jonka i Kleksa. A że w przypadku tego drugiego chodziło o wentyl do pompki? Na tym polegał urok komiksów Szarloty Pawel.
Co nam w kinie gra: Perfect Days
„Proza życia według klozetowego dziada” może nie brzmi za zbyt chwytliwy filmowy tagline, ale Wimowi Wendersowi chyba coraz mniej zależy, aby jego filmy cechowały się przede wszystkim potencjałem na komercyjny sukces. Zresztą przepełnione nostalgią „Perfect Days” koresponduje całkiem nieźle z powoli podsumowującym swoją twórczość Niemcem, który jak wielu starych mistrzów, powoli zaczyna odchodzić do filmowego lamusa. Nie znaczy to jednak, że zasłużony reżyser żegna się z kinem. Tym bardziej że „Perfect Days” potwierdza, że mimo niemal 80 lat na karku, wciąż jest w bardzo dobrej formie.
Fallout: Odc. 5. Szczerość nie zawsze popłaca
Brak Maximusa w poprzednim odcinku zostaje nam w znacznym stopniu zrekompensowany, bo teraz możemy obserwować jego perypetie z naprawdę dużym zainteresowaniem. Z kolei sporo do myślenia dają kolejne odkrycia, których Norm dokonuje w Kryptach 32 i 33.
Reacher: Sez. 2. odc. 8. Porozmawiajmy o zabijaniu
Chociaż główny bohater znalazł się w na pierwszy rzut oka beznadziejnym położeniu, to w istocie nie zastanawiamy się, czy uda mu się rozprawić z Langstonem i jego ludźmi, lecz jedynie czekamy, by dowiedzieć się, w jaki sposób tego dokona. Niestety tutaj twórcy scenariusza zdecydowanie przesadzili, gdyż pozwolili Reacherowi na zupełnie nieprawdopodobne wyczyny.
Włoski Kurosawa
W latach 90. tryumfy święciły seriale anime z włoskim dubbingiem prezentowane w stacji Polonia 1. Jednak połączenie kultur ojczyzny sushi oraz ojczyzny pizzy nie zawsze musi wypadać tak kuriozalnie, czego dowodzi szósty tom antologii „Toppi. Kolekcja” pod tytułem „Japonia”.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Fot. picclick.de

Klawo jak... cz. 1

Wojciech Gołąbowski

21.12.2019 przypada setna rocznica urodzin duńskiego aktora Ove Sprogøe, u nas najbardziej znanego z roli genialnego, ale zarazem prześladowanego przez pech włamywacza, złodzieja i kasiarza, specjalistę od sejfów berlińskiej firmy Franz Jäger – Egona Olsena.

Wojciech Gołąbowski

Klawo jak... cz. 1

Seria filmów i tytułowy Gang Olsena ma w duńskiej (pop)kulturze miejsce specjalne, które trudno porównać do jakiejkolwiek polskiej produkcji. Wyobraźmy sobie, że – kultowy przecież – „Vabank” miałby nie jedną, ale tuzin kontynuacji, z których każda podtrzymywałaby, a może nawet i przekraczała poziom pierwowzoru. Filmy o Gangu Olsena stały się towarem eksportowym Danii, jej skarbem narodowym. Według danych z listopada 2018, ósma część, „Gang Olsena wpada w szał”, dzierży rekord sprzedanych biletów na duński film: 1,2 miliona.1) Na drugim miejscu jest część dziewiąta, „Gang Olsena znowu w akcji”, a na trzecim dziesiąta, „Gang Olsena idzie na wojnę”. Wszystkie te tytuły przekroczyły milion sprzedanych biletów.2) Dodajmy do tego fakt, że niemal równolegle lub tuż po duńskich premierach, Norwedzy i Szwedzi kręcili swoje wersje tych samych filmów (ze swoimi aktorami). Dorzućmy jeszcze kontynuacje serii z aktorami-nastolatkami oraz filmy animowane.

Fot. picclick.de

Ove Wendelboe Sprogøe Petersen, aktor z prawie3) największym dorobkiem w duńskiej kinematografii – IMBD wylicza niecałe 200 tytułów (w tym odcinki seriali), duńska Wikipedia 156 filmów i ponad 140 sztuki, sam zaś niegdyś wyznał, że nie ma pojęcia, w ilu filmach wystąpił – urodził się 21 grudnia 1919 roku w duńskim Odense. Szkolił się w kierunku aktorskim pod koniec wojny (dwukrotnie próbował się dostać do Szkoły studenckiej Teatru Królewskiego, ale usłyszał jedynie, że „z taką twarzą nigdy nie będziesz mógł pracować jako aktor"4)), zadebiutował w teatrze w 1945 roku. W tym samym roku także się ożenił. Brał udział w rewiach i teatrze oraz występował kilkakrotnie jako piosenkarz.

Mimo oszałamiającego sukcesu roli Egona Olsena, aktor nigdy nie pozwolił się zaszufladkować – grał także role całkiem poważne, pierwszo- i drugoplanowe, bywał lektorem audiobooków, prowadził serię programów telewizyjnych dla telewizji dziecięcej DR. Pani Pigalop. Był głosem między innymi Królika w „Alicji w krainie czarów” (1951), Ramy w „Księdze dżungli” (1967), Asteriksa (1967, 1968, 1975, 1985, 1986, 1989), Lucky Luke’a (1971, 1978) i sułtana w disnejowskim „Aladynie” (1992). Karierę zakończył w 1998 roku, po nakręceniu „Ostatniej misji Gangu Olsena”. W ostatnich latach życia Sprogøe przeprowadził się z żoną do domu opieki. Eva Sprogøe zmarła w sierpniu 2004 r., a sam Ove 14 września tego samego roku.

W październiku 2005 roku, rok po jego śmierci, władze Odense nazwały jego imieniem plac – Ove Sprogøes Plads. Ciut wcześniej, w 85 rocznicę urodzin nieżyjącego już artysty, gmina Albertslund zgodziła się na zaproponowaną przez duńskie pismo „Ekstra bladet” zmianę niewielkiej uliczki prowadzącej do obecnego w każdym filmie (z serii o gangu) więzienia stanowego Vridsløselille – dziś nazywa się Egon Olsens Vej. Aktor ponoć nigdy nie posiadał telewizora, ponieważ obawiał się, że mogłoby się to skończyć gapieniem się weń przez całe dnie. I choć bywał na premierze każdego filmu o Egonie, zajęty był głównie obserwacją reakcji publiczności – nie lubił oglądać samego siebie na ekranie. Miał trzech synów, z których jeden – Henning Sprogøe – także został aktorem (notabene zagrał wraz z ojcem w 10 i 14 części cyklu, a w filmie „Olsen-banden Junior” z 2001 roku zagrał ojca młodocianego Egona).

Obok Egona, gang sygnowany jego nazwiskiem tworzyli także Benny Frandsen (Morten Grunwald) oraz Kjeld Jensen (Poul Bundgaard). W skład gangu natomiast nie wchodzi, choć występuje w prawie wszystkich filmach filmowa żona Kjelda, Yvonne (Kirsten Walther) – oraz ich syn Børge (Jes Holtsø).

Poul Arne Bundgaard, filmowy Kjeld Jensen, urodził się 27 października 1922 w Hellerup – był więc zaledwie trzy lata młodszy od Ove Sprogøe. W czasie II wojny światowej działający w duńskim ruchu oporu przeciwko niemieckim okupantom Poul był następnie aktywny zarówno w teatrze, jak i przed kamerą – zagrał w 67 filmach (oraz wielu odcinkach seriali), ale najbardziej znany był z roli Kjelda: pierdołowatego złodziejaszka, łatwo wpadającego w paniczny strach (zwłaszcza na widok policji), ale i potrafiącego zdobyć się na heroiczną odwagę w czasie akcji gangu, natomiast w domu zupełnie poddanego swej apodyktycznej żonie.

Tych, którzy zdziwili się jego czystym tenorem w drugim filmu z cyklu („Gang Olsena w potrzasku”) – gdy wraz z synem próbuje zarobić jako śpiewak uliczny – może jeszcze bardziej zdziwić fakt, że Poul zawodowo nie tylko występował na deskach i na planie, ale również śpiewał! Wikipedia podaje, że w 1946 zaangażowany został jako chórzysta w teatrze Nørrebro w Kopenhadze, następnie był solistą. W 1959 przeszedł do Teatru Królewskiego w Kopenhadze jako śpiewak operowy, będąc jednym z najpopularniejszych skandynawskich śpiewaków tego okresu. Wziął udział w nagraniu ponad 150 płyt.5) Oprócz ról komediowych artysta z powodzeniem zaliczał także bardzo dobrze oceniane przez krytykę role dramatyczne. Żonaty był z Bente Elisabeth Kjær (dwójka dzieci), a następnie z tancerką baletową Kirsten Pedersen (1 dziecko). Ciekawostką jest, że brązowa marynarka, którą nosił we wszystkich kolejnych filmach z serii, była jego własną. Kupił ją sobie na Majorce, ale nigdy w niej nie chodził, bo nie podobała się jego żonie.

Aktor zmarł 3 czerwca 1998 w Gentofte, podczas kręcenia „Ostatniej misji Gangu Olsena”. Podczas kręcenia jednej z scen poczuł się bardzo źle i został natychmiast przetransportowany do szpitala – jednak nerki aktora przestały pracować i zmarł nie odzyskawszy przytomności. Ostatnią wolą przeczuwającego rychłą śmierć aktora było, aby w przypadku jego niedyspozycji ostatni odcinek Gangu Olsena został „dokręcony” z jego dublerem. Był nim Tommy Kenter, brakujący zaś głos podłożył Kurt Ravn. W filmie tym nie bez powodu grany przez niego bohater porusza się na wózku inwalidzkim. Współpracownicy opowiadali, że Bundgaard był bardzo aktywny na planie zdjęciowym tuż przed swoją śmiercią; w ostatnim tygodniu życia, choć śmiertelnie chory, nadal był wesoły i w dobrym nastroju. W przerwach nie odpoczywał – chętnie rozdawał autografy i gawędził z fanami, którzy przyszli do studia filmowego.6)

Walter Morten Grunwald (filmowy Benny Frandsen) urodził się w tym samym Odense co Ove Sprogøe, ale 25 lat później (9 grudnia 1934 roku) jako syn niemieckiego rzeźbiarza. Już jako nastolatek był statystą w Odense Teater, gdzie w latach 1956–1957 uczęszczał do szkoły (teatralnej) i debiutował na scenie. W latach 1957–1960 kontynuował naukę w szkole teatralnej Teatru Królewskiego w Kopenhadze. Zadebiutował w filmie w 1961 roku, a szerzej zauważony został w 1965 roku, otrzymując za główną rolę w „Jungfernstreich” nagrodę w kategorii: najlepszy aktor. W tym samym roku zagrał główną rolę w komedii (parodii filmów szpiegowskich spod znaku Jamesa Bonda) „Slå først, Frede” Erika Ballinga i Henninga Bahsa – dodajmy, że w filmie tym zagrali również Ove Sprogøe i Poul Bundgaard… A w rok później nakręcono kontynuację, „Slap af, Frede”. Mając tak zgraną ekipę, Balling i Bahs od samego początku opracowali trzy główne postacie Gangu specjalnie dla tych trzech aktorów (bohaterowie początkowo mieli się nazywać Eigil, Sofus i Tykke-Kjeld).

Kariera Grunwalda nie ograniczała się do filmów (zagrał w ponad czterdziestu, nie licząc cyklu „Gang Olsena” oraz seriali). Od 1971 do 1980 roku był dyrektorem Bristol Teatret, a od 1980 do 1992 dyrektorem Betty Nansen Teater (wcześniej Allé-Scenen) w Kopenhadze. W 1976 roku wyprodukował inscenizację „Czekając na Godota” Samuela Becketta w Bristol Teatret, w której wystąpił ze swoimi kolegami z gangu – Ovem i Poulem. Od połowy lat siedemdziesiątych był także zaangażowany w przebudowę dawnych gazowni w kopenhaskiej dzielnicy Østerbro w teatr Østre Gasværk Teater, gdzie później (w latach 1989-1998) pełnił funkcję dyrektora. Na początku 2017 roku ogłosił koniec kariery scenicznej produkcją „3 × Beckett” w Østre Gasværk, ale był otwarty na dalsze oferty filmowe. W październiku 2018 r. musiał odwołać ze względów zdrowotnych swój udział w obchodach 50. rocznicy Gangu Olsena. Kilka dni później ogłosił, że cierpi na nieuleczalnego raka płuc – radioterapia nie pomagała. Zmarł w dniu 14 listopada 2018 w wieku 83 lat w hospicjum St Luke Stiftelsen w Hellerup. Początkowo chciał być pochowany anonimowo, ale w ostatniej chwili zmienił zdanie. Grób znajduje się obok grobu aktorki „Yvonne” Kirsten Walther, na cmentarzu „Vedbæk Kirkegård” w Vedbæk (Rudersdal) na północnym krańcu Kopenhagi. Żonaty był z aktorką Lily Weiding, której był trzecim mężem (jeśli dobrze zrozumiałem nieco sprzeczne informacje z różnych źródeł7), trzykrotną wdową, przy czym z każdym mężem miała jedno dziecko). Ich wspólna córka Tanja także zaczynała jako aktorka, by obecnie zajmować się doborem obsady.

Kirsten Walther, filmowa Yvonne Jensen (żona Kjelda), urodziła się jako córka oficera 31 sierpnia 1933 w Kopenhadze. Wcześnie odkryła swój talent komediowy i pasję do teatru. Po ukończeniu nauki w gimnazjum Christianshavns studiowała w latach 1953–1956 w Privatteatrenes elevskole, szkole teatralnej Nowego Teatru w Kopenhadze. Pierwszy raz wystąpiła na deskach teatru 1956 r., a już w następnym roku zagrała także w filmie. Chociaż w ciągu następnych trzech dekad pojawiła się w wielu filmach fabularnych (nie licząc cyklu o gangu, było ich około 20) i dwóch serialach telewizyjnych, pozostała wierna teatrowi – a zwłaszcza teatrowi ABC w Kopenhadze. Trzy lata po swej ostatniej roli Yvonne („Paryski plan”) wycofała się także z dramatu, aby poświęcić się swojej rodzinie. 19 lutego 1987 r. Kirsten Walther zmarła niespodziewanie w wieku 53 lat na atak serca w Søllerød. Jej mężem był – zmarły w bieżącym roku – Palle Ruben Wolfsberg, aktor, reżyser i producent. W 1966 roku adoptowali dwuletniego chłopca z Grenlandii.

Jes Holtsø, filmowy Børge, syn Kjelda i Yvonne, jest oczywiście najmłodszym członkiem stałej filmowej ekipy (bodaj jedynym żyjącym…) i, co ciekawe, nie jest już aktorem. Urodził się 30 grudnia 1956 r. w Kopenhadze. Został odkryty w 1968 roku w szkole w Kopenhadze przez szefa zespołu firmy Nordisk Film, a następnie obsadzony przez reżysera Erika Ballinga jako członek obsady pierwszego filmu, czyli do „Gangu Olsena” – podobno zadecydowały o tym okulary, które nosił, co idealnie pasowało twórcom filmu do ich wyobrażenia o potomku rodziny Jensenów. Grał rolę Børge do 1976 roku we wszystkich filmach serialu, a od 1970 roku dodatkowo w serialu „Huset på Christianshavn” kreował postać Williama Olsena. Obu tym rolom zawdzięcza swą popularność w Danii. Ponadto zagrał w 1969 roku w filmie „Stine og drengene”. Oprócz roli aktorskiej w dwóch filmach był też asystentem rekwizytora. W 1977 r. opuścił Nordisk Film z powodu rzekomo niskiej pensji i odtąd ukrywał się przed publicznością – stąd też w filmach „Gang Olsena nigdy się nie poddaje” (1979) oraz „Ostatnia misja” (1998) pojawił się tylko epizodycznie. Z wyjątkiem krótkometrażowego filmu „Liden Tid” z 2003 roku, w którym ponownie pojawił się jako Børge, nie wystąpił już przed kamerą jako aktor.

Długo był uzależniony od alkoholu i narkotyków, ale po ponad dziesięciu latach udało mu się na początku lat 90., wyjść z nałogów. Później pracował w poradni uzależnień. Gra także na klawiszach i harmonijce ustnej w zespole Jes-Holtsø. Jest żonaty i ma dwoje dzieci. W 2009 roku zaryzykował powrót przed kamery – w „Talent 09”, duńskiej adaptacji brytyjskiego show „Mam Talent” wystąpił jako wokalistka bluesowy; dotarł do finału, który odbył się 23 października, nie trafił jednak do pierwszej trójki. W dniu 26 kwietnia 2010 roku wydał z Morten Wittrock (zespół, który towarzyszył mu podczas telewizyjnego show) swój pierwszy album bluesowy w Danii. Po wydaniu drugiego albumu w 2012 roku, na kopenhaskim festiwalu bluesowym został uhonorowany nagrodą Årets Danske Blues Navn. W maju 2013 po raz pierwszy wystąpił w Niemczech na festiwalu Nordischer Klang w Greifswald, a po kolejnych dwóch latach, w 2015 roku, wydał trzeci album – na którym po raz pierwszy śpiewa w języku duńskim.

Obok Sprogøe, Bundgaarda, Grunwalda, Walther i Holtsø w całym cyklu występuje wiele świetnych aktorek i aktorów, z których zdecydowana większość w każdym filmie gra zupełnie inne role. Prawdopodobnie pełną listę znaleźć można na stronie niemieckiego fanklubu.

21 grudnia 2019

1) Źródło: imdb.com
2) Źródło: dst.dk
3) Duńska Wikipedia palmę pierwszeństwa przyznaje Karlowi Steggerowi, który miał zagrać w jednym filmie więcej, a który także występował epizodycznie w filmach z cyklu „Gang Olsena” – zagrał między innymi spryciarza z Jutlandii, Madsa Madsena.
4) Źródło: da.wikipedia.org
5) Źródło: pl.wikipedia.org
6) Źródło: gangolsenafanclub.blogspot.com
7) Źródła: de.wikipedia.org versus imdb.com

Komentarze

23 XII 2019 12:50:54

"...gmina Albertslund zgodziła się na zaproponowaną przez duńskie pismo „Ekstra bladet” zmianę niewielkiej uliczki prowadzącej do obecnego w każdym filmie (z serii o gangu) więzienia stanowego Vridsløselille – dziś nazywa się Egon Olsens Vej"
Ojej, jakie to cudne! #stoSerc

27 XII 2019 00:21:40

Jak się cieszę,ze ktoś to pamięta.Miło było poczytać.Fajnie,ze ten główny aktor dużo inie dał się zaszufladkować.

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

„Kobra” i inne zbrodnie: Wehrmacht kontra SS
Sebastian Chosiński

7 V 2024

Powie ktoś, że oparta na prozie słowackiego pisarza Juraja Váha „Noc w Klostertal” byłaby ciekawsza, gdyby nie pojawiający się na finał wątek propagandowy. Tyle że nie pobrzmiewa on wcale fałszywą nutą. Gdyby przyjąć założenie, że cała ta historia wydarzyła się naprawdę, byłby nawet całkiem realistyczny. W każdym razie nie zmienia to faktu, że spektakl Tadeusza Aleksandrowicza ogląda się znakomicie nawet pięćdziesiąt pięć lat po premierze.

więcej »

Z filmu wyjęte: Latająca rybka
Jarosław Loretz

6 V 2024

W chińskich filmach nawet latające ryby są trochę… duże.

więcej »

„Kobra” i inne zbrodnie: Rosjan – nawet zdrajców – zabijać nie można
Sebastian Chosiński

30 IV 2024

Opowiadanie Jerzego Gierałtowskiego „Wakacje kata” ukazało się w 1970 roku. Niemal natychmiast sięgnął po nie Zygmunt Hübner, pisząc na jego podstawie scenariusz i realizując spektakl telewizyjny dla „Sceny Współczesnej”. Spektakl, który – mimo świetnych kreacji Daniela Olbrychskiego, Romana Wilhelmiego i Aleksandra Sewruka – natychmiast po nagraniu trafił do archiwum i przeleżał w nim ponad dwie dekady, do lipca 1991 roku.

więcej »