Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 25 kwietnia 2024

Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.

Książki

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe (wybrane)

Billy Summers
Stephen King
Świat Lodu
B.V. Larson
Agatha Christie
Lucy Worsley
Ci, którzy zostali
Hanna Greń
Duffy
Dan Kavanagh
Dwór cierni i róż
Sarah J. Maas
Era
Kamil Piechura
W umyśle mordercy. Cień bestii
Łukasz Wroński

więcej »

Zapowiedzi

książkowe

Diabeł zabierze was do domu
Gabino Iglesias
Kwintesencja wszystkiego
Suzie Sheehy
Maigret u pana ministra
Georges Simenon
Szpony mocy
Tui T. Sutherland
Złowieszczy dar
Emily Thiede

więcej »

Bohdan Drozdowski
‹Dźwig›

EKSTRAKT:	60%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Dźwig
Data wydania	1980
Autor	Bohdan Drozdowski
Wydawca	RiTV
Seria	Z koniczynką
ISBN	83-212-0127-X
Format	136s. 92×164mm
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

PRL w kryminale: Konflikt robotniczo-chłopski
[Bohdan Drozdowski „Dźwig” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Nie pisał kryminałów, choć niekiedy w swej prozie i reportażach zajmował się ciemnymi sprawkami bliźnich. Jedyną jego książką, jaka bez naginania rzeczywistości pasuje do tej rubryki, jest (mikro)powieść „Dźwig”, której głównym bohaterem Bohdan Drozdowski uczynił dociekliwego kapitana Milicji Obywatelskiej, próbującego znaleźć odpowiedź na pytanie, kto pobił – niemal na śmierć – suwnicowego z fabryki w prowincjonalnym mieście.

Sebastian Chosiński

PRL w kryminale: Konflikt robotniczo-chłopski
[Bohdan Drozdowski „Dźwig” - recenzja]

Bohdan Drozdowski
‹Dźwig›

EKSTRAKT:	60%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Dźwig
Data wydania	1980
Autor	Bohdan Drozdowski
Wydawca	RiTV
Seria	Z koniczynką
ISBN	83-212-0127-X
Format	136s. 92×164mm
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Choć kanon twórców tak zwanej „powieści milicyjnej” był w Polsce Ludowej dość sztywny, czasami, choć rzadko, do świata tego zaglądali również autorzy kojarzeni zazwyczaj z literaturą wyższych lotów. Jak Stefan Kisielewski czy Andrzej Szczypiorski. Osobne miejsce w tej grupie należy się Bohdanowi Drozdowskiemu, który z kostiumu kryminalnego skorzystał tylko raz, pisząc „Dźwig”. Ten dziennikarz, poeta, prozaik, dramaturg, reportażysta i publicysta urodził się w 1931 roku w Kosowie Poleskim (na terenie dzisiejszej Białorusi). Jako nastolatek trafił do niemieckich obozów pracy. Po zakończeniu wojny nie mógł już wrócić w rodzinne strony, więc szukał swego miejsca w nowej Polsce. Jako żurnalista tułał się trochę po kraju; pracował we wrocławskiej „Gazecie Robotniczej”, „Dzienniku Łódzkim”, krakowskim „Życiu Literackim”. Dopiero dwa lata po ukończeniu studiów filologicznych na Uniwersytecie Jagiellońskim, to jest w 1959 roku, osiadł na stałe w Warszawie.

Był już wtedy cenionym poetą młodego pokolenia, który do kariery literackiej wystartował w tym samym momencie co Zbigniew Herbert, Miron Białoszewski, Jerzy Harasymowicz i Stanisław Czycz. Mając na koncie cztery zbiory poezji („Jest takie drzewo”, 1956; „Moja Polska”, 1957; „Południe i cień”, 1960; „Skarga do syna”, 1962), postanowił spróbować sił jako beletrysta. Zadebiutował powieścią „Pasje Armina Laskowicza” (1962); później – na przemian z książkami reporterskimi i eseistycznymi, dramatami i kolejnymi tomikami wierszy – opublikował jeszcze „Manewr: ucieczka w sionce” (1964), „Wigwam” (1966), „Arnhem – ciemne światło” (1968) oraz „Stare srebra” (1973). Po drodze przydarzyła mu się też potężna afera, której skutki odczuwał – w postaci środowiskowego ostracyzmu – praktycznie do końca życia. 25 listopada 1961 roku w zielonogórskim Teatrze Ziemi Lubuskiej miało swoją premierę oparte na dramacie Drozdowskiego przedstawienie „Kondukt”, w którym Ryszard Kapuściński dopatrzył się plagiatu swego reportażu pod tytułem „Sztywny”.

I chociaż autor „Konduktu” nie ukrywał swoich inspiracji oraz przekonywał, że dramat stanowi jedynie twórcze rozwinięcie pomysłu Kapuścińskiego, ten nie odpuścił Drozdowskiemu. Sprawa trwała lata. Wszystkie sądy – zarówno państwowe, jak i koleżeńskie – oczyściły „podejrzanego” z zarzutu plagiatu, ale błoto, jakie przylepiło się do dramaturga, już na nim pozostało. Dla przyjaciół i kolegów twórcy „Szachinszacha” był spalony. Biorąc jednak pod uwagę jego późniejszą aktywność, chyba niewiele się tym przejmował. W każdym razie pisał sporo. Trafił też do świata filmu, choć – jak się okazało – była to wizyta krótka i efemeryczna. W 1976 roku Drozdowski napisał scenariusz dramatu kryminalno-psychologicznego „Dźwig”, a na telewizyjny ekran przeniósł go Zbigniew Kuźmiński (późniejszy reżyser „Stu koni do stu brzegów”, „Nad Niemnem” oraz „Między ustami a brzegiem pucharu”). Główne role zagrali w nim Henryk Bąk (wcielający się w tokarza Dyląga), Kazimierz Kaczor (kapitan Milicji Obywatelskiej) oraz Józef Osławski (jako dźwigowy Tarsa). Niespełna godzinny film miał premierę w styczniu 1977 roku i od tamtej pory chyba nieczęsto był emitowany (jeśli w ogóle).

Prawie dwa lata po premierze obrazu Drozdowski, któremu widocznie historia ta nie dawała spokoju, postanowił rozwinąć ją do rozmiarów (mikro)powieści. Zrobił to w grudniu 1978 i styczniu 1979 roku w Zakopanem. Stawiam dolary przeciwko orzechom, że przebywał wówczas – jak bohaterowie komedii „Jak to się robi” (1973) Andrzeja Kondratiuka – w którymś z domów pracy twórczej. W 1980 roku zbeletryzowany „Dźwig” ukazał się w formie książkowej w serii „Z koniczynką” Wydawnictw Radia i Telewizji (w niej wydano także w tym samym czasie „Śledztwo” Zbigniewa Safjana). Nie jest to kryminał sensu stricte, raczej dramat psychologiczny, ale z uwagi na pierwszoplanową postać kapitana MO (nieznanego z imienia i nazwiska, a jedynie z inicjału N.), który stara się rozwikłać sprawę o ciężkie pobicie – spokojnie kwalifikuje się do rubryki „PRL w kryminale”.

Początek powieści jest bardzo mocny. Pewnej jesiennej nocy dróżnik Kazimierz Michałkowski – a gwoli ścisłości to jego pies – znajduje na poboczu torów pod krzakiem zmasakrowanego człowieka. Wzywa pogotowie, które pojawia się dopiero po dwóch godzinach, niemal na równi z milicją. Szczęście, że pobity nie wyzionął w tym czasie ducha. Ostatecznie ląduje w szpitalu na intensywnej terapii. Ofiarą okazuje się Wincenty Kaczor, młody mężczyzna, który pracuje w miejscowej fabryce jako operator suwnicy. Do miasta przybył ze wsi, wcześniej pracował jako traktorzysta w Państwowym Ośrodku Maszynowym, ale chciał się wyrwać ze swego dotychczasowego środowisko, więc zrobił odpowiedni kurs i przeniósł się do miasta. Takich jak on chłoporobotników traktowano jednak nieufnie; zwłaszcza że Kaczor, zamiast pójść z kolegami po pracy na piwo lub wódkę, wolał odłożyć zarobiony grosz.

Po operacji okazuje się, że mimo licznych obrażeń, życiu Kaczora nie zagraża niebezpieczeństwo. Kapitan N. próbuje więc z nim porozmawiać, dowiedzieć się, co się stało i kto go tak urządził, ale pacjent zamyka się w sobie i milczy. Mijają kolejne dni, a on nie odzywa się ani słowem. Może to być oczywiście skutkiem traumy, lecz funkcjonariusz MO jest przekonany, że kryje się za tym coś więcej. Zaczyna więc śledztwo, podczas którego trafia do zakładu pracy Kaczora – rozmawia z dyrektorem fabryki, jego bezpośrednim przełożonym, jak również tokarzem Kazimierzem Dylągiem. I niczego się nie dowiaduje, co w połączeniu z uporczywą niechęcią Kaczora do wyjawienia prawdy o pobiciu sprawia, że zaczyna myśleć o ewentualnym umorzeniu dochodzenia. Tego przynajmniej domaga się od niego szef, który uważa, że są poważniejsze sprawy, jakimi mógłby zająć się N. Tyle że ta nie daje milicjantowi spokoju. Drąży więc dalej.

To nie jest wielka literatura. Ot, intrygujący obrazek obyczajowy. Typowy dla epoki Gierkowskiej „produkcyjniak” z wątkiem kryminalnym (wystarczy porównać z powstałymi w latach 70. XX wieku, a więc mniej więcej w tym samym czasie co filmowy „Dźwig”, serialami „Dyrektorzy”, „Znaki szczególne” czy „Ślad na ziemi”). Osią fabularną jest umiejętnie zarysowany przez Drozdowskiego konflikt rodzący się na styku dwóch światów reprezentowanych przez dwie formalnie przodujące w Polsce Ludowej grupy społeczne – robotników i chłopów. Ukształtowani w różnych środowiskach bohaterowie, z różnym bagażem doświadczeń i światopoglądem – stają naprzeciw siebie, łypiąc złowrogo. Jeden czuje się zagrożony i wstrząśnięty, drugi odrzucony i upokorzony. W obu górę biorą negatywne emocje, które prowadzą do eskalacji konfliktu i rękoczynów. By jednak nie narazić się cenzurze, w finale następuje swoiste pojednanie. Sojusz robotniczo-chłopski okazuje się niezagrożony.

„Dźwig” – jak zresztą wszystkie literackie i filmowe „produkcyjniaki” z czasów Gierka – ma swoje korzenie w realizmie socjalistycznym z przełomu lat 40. i 50. Z tą różnicą, że nie ma w nim prostackiego dydaktyzmu i natrętnego ideologizowania. Elementy te wprawdzie występują w powieści, lecz w dawkach, jakie chronią autora przed oskarżeniami o wskrzeszanie ducha Bieruta czy Stalina. Jak najbardziej współczesne są też wątki erotyczne. Cóż, bohaterowie „Dźwigu” rzadko utrzymują wstrzemięźliwość, z kolei Drozdowski w opisywaniu ich miłosnych (pozamałżeńskich) perypetii chętnie posługuje się językiem potocznym, nie stroniąc przy tym od wulgaryzmów. Także w kolejnych swoich książkach, zapewne chcąc przypodobać się czytelnikom i przy okazji zdyskontować sukces takich powieści Zbigniewa Nienackiego, jak „Uwodziciel” (1978), „Raz w roku w Skiroławkach” (1983) i „Wielki las” (1987), autor „Konduktu” staje się coraz bardziej otwarty na obyczajowy libertynizm – vide zbiór opowiadań „Kobiety i ludzie” (1987) oraz wydana pod pseudonimem Sebastian Lost powieść „Bastard” (1988). Pisarz zmarł w kwietniu 2013 roku. Czy kiedyś jeszcze jego twórczość wróci na literackie salony – należy wątpić.

24 września 2021

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Szereg niebezpieczeństw i nieprzewidywalnych zdarzeń
Joanna Kapica-Curzytek

21 IV 2024

„Pingwiny cesarskie” jest ciekawym zapisem realizowania naukowej pasji oraz refleksją na temat piękna i różnorodności życia na naszej planecie.

więcej »

PRL w kryminale: Biały Kapitan ze Śródmieścia
Sebastian Chosiński

19 IV 2024

Oficer MO Szczęsny, co sugeruje już zresztą samo nazwisko, to prawdziwe dziecko szczęścia. Po śledztwie opisanym w swej debiutanckiej „powieści milicyjnej” Anna Kłodzińska postanowiła uhonorować go awansem na kapitana i przenosinami do Komendy Miejskiej. Tym samym powinien się też zmienić format prowadzonych przez niego spraw. I rzeczywiście! W „Złotej bransolecie” na jego drodze staje wyjątkowo podstępny bandyta.

więcej »

Mała Esensja: Trudne początki naszej państwowości
Marcin Mroziuk

18 IV 2024

W dziesięciu opowiadań tworzących „Piastowskie orły” autorzy nie tylko przybliżają kluczowe momenty z panowania pierwszej polskiej dynastii władców, lecz również ukazują realia codziennego życia w tamtej epoce. Co ważne, czynią to w atrakcyjny dla młodych czytelników sposób.

więcej »