Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 26 kwietnia 2024

PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Bradford – kolebka brytyjskiego przemysłu filmowego

Anna Draniewicz

Miano „kolebki brytyjskiego przemysłu filmowego” Bradford zyskało dzięki wielu czynnikom: tutaj budowano pierwsze kamery i projektory, tu odbywały się pierwsze znaczące pokazy filmowe, otwierano pierwsze kina w Anglii i parę najważniejszych angielskich studiów filmowych. W Bradford zaczynał swoją karierę pierwszy angielski „milioner filmowy” oraz dwaj reżyserzy nagrodzeni Oskarami.

Anna Draniewicz

Bradford – kolebka brytyjskiego przemysłu filmowego

Bradford

Bradford to niewielkie miasto w samym środku Wielkiej Brytanii. Anglicy nazywają je „stolicą wełny” oraz „miastem filmu”, gdyż na początku zeszłego wieku właśnie dzięki tym dwóm gałęziom przemysłu nastąpiło apogeum rozwoju miasta. W Bradford końca XVII i początku XIX wieku przeważała klasa robotnicza oraz inżynierska, otwarta na wszelkiego rodzaju eksperymenty – także filmowe. Mieściła się tu Politechnika i Mechanics Institute, gdzie odbywały się pierwsze pokazy filmów. Od początku zyskały one też poparcie tutejszych metodystów, gdyż często ilustrowały historie biblijne.

Ale miano „kolebki brytyjskiego przemysłu filmowego” Bradford zyskało dzięki wielu czynnikom: tutaj budowano pierwsze kamery i projektory, tu odbywały się pierwsze znaczące pokazy filmowe, otwierano pierwsze kina w Anglii i parę najważniejszych angielskich studiów filmowych. W Bradford zaczynał swoją karierę pierwszy angielski „milioner filmowy” oraz dwaj reżyserzy nagrodzeni Oskarami. Przypominają o tym tablice pamiątkowe „Cinema 100” Brytyjskiego Instytutu Filmowego, które z okazji stulecia kina pojawiły się aż w siedmiu miejscach miasta.

Wszystko zaczęło się od wynalazku Tomasza Edisona zwanego kinetoskopem. Pozwalał on jednej osobie przez 20 sekund oglądać ruchome obrazy. Pierwszy przywiózł go do Bradford Frederick Dalton i w niedzielę 10 grudnia 1894 roku udostępnił go publiczności w Rigg’s Art Gallery, by po 3 tygodniach zabrać go do Leeds. Później jeszcze przez rok, udostępniane za niewielką opłatą przez Freda Issott, kinetoskopy cieszyły się wielką popularnością wśród widzów. Ale w 1895 roku w Paryżu bracia Lumière zorganizowali pierwszy publiczny pokaz filmowy i tak narodziło się kino.

William Riley – jeden z braci Riley z firmy Riley Bros., która miała swoje filie w Bostonie i Nowym Jorku – był obecny na tym pokazie. Wrócił do Bradford pod wielkim wrażeniem nowego wynalazku i już w 1896 roku zaczął produkować pierwszy kinetoskop, stworzony specjalnie dla potrzeb jego firmy przez inżyniera Cecila Wraya oraz zegarmistrza Josepha Oultona. Z jego pomocą bracia Riley kręcili swoje pierwsze filmy. W tym samym roku Cecil Wray stworzył Ebor Machine dla firmy Ebor Works, aż wreszcie, wraz z optykiem Cecilem Barterem, założył firmę, która produkowała B&W Machines – połączenie projektora i kamery – głównie na import do Japonii, gdzie dzięki nim kręcono pierwsze japońskie filmy.

Najważniejszym symbolem filmowej sławy miasta jest, otwarte 16 czerwca 1983 roku, Narodowe Muzeum Fotografii, Filmu i Telewizji (NMPFT). Mieści się w nim pierwszy i największy IMAX w Anglii, studyjne kino Cubby Broccoli (od imienia jednego z producentów serii o Jamesie Bondzie) oraz kino Pictureville, należące do sieci Europa Cinemas sponsorowanego przez program Media. Pictureville posiada szeroki ekran i jest to jedyne kino na świecie, w którym od 1993 roku publiczność może oglądać filmy panoramiczne w formacie Cinerama, wyświetlane z trzech projektorów na raz. Wykorzystywany w tym formacie szeroki ekran i system „surround” pojawiły się w 1953 roku, a dziś jego tradycja kontynuowana jest przez kina typu IMAX. Pictureville otwarto w 1967 roku jako część Biblioteki Głównej. W 1992 roku odnowione je, wyposażono w projektory na 35 i 70 milimetrów oraz 306 foteli i przyłączono je do NMPFT. Uroczyste otwarcie nowego Pictureville odbyło się 8 kwietnia 1992 roku pokazem filmu „Hook” Stevena Spielberga.

Bradford

Wcześniej na miejscu NMPFT mieścił się, zbudowany w 1875 roku, People’s Palace, w którym, w poniedziałek 6 kwietnia 1896 roku, odbył się pierwszy pozalondyński pokaz filmów braci Lumière. Podobnie jak 2 miesiące wcześniej widzowie w londyńskiej Polytechnic Institution, teraz mieszkańcy Bradford przez 2 tygodnie mogli zobaczyć 11 scenek filmowych (m.in. „Fryzjer” czy „Dentysta”). Ciekawostką jest fakt, że programy na pierwszy pokaz filmów braci Lumiere 20 lutego 1896 roku w Londynie drukował Walter Constable w swojej bradfordzkiej firmie Lion Chambers.

Inny Bradfordczyk – Richard James Appleton, zwany „pierwszym rycerzem kamery” – pokazał w tutejszym Mechanics Institute swój wynalazek „cieroscope”. Tym urządzeniem 22 czerwca 1897 roku nakręcił londyńska paradę z okazji brylantowego jubileuszu królowej Wiktorii, od momentu jej wyjścia z katedry św. Pawła w Londynie. Film ten wywołano w pociągu w drodze do Bradford, gdzie, tego samego wieczoru, tuż przed północą, odbył się jego publiczny pokaz. Obejrzało go 10 tysięcy ludzi. Przez 3 kolejne wieczory powtarzano projekcje na ścianie budynku lokalnej gazety „Telegraph and Argus”, tym razem ustawiając krzesła i pobierając opłatę za bilety, a dochód z tych pokazów przeznaczono na specjalny Fundusz z okazji Brylantowej Rocznicy Koronacji Królowej. Później R.J. Appleton założył firmę P.J.Appleton & Co. – Photographic and Latern Outfitters, mieszczącą się w budynku na Manningham Lane, gdzie dziś wisi jedna z tablic „Cinema 100” Brytyjskiego Instytutu Filmowego.

Najwięcej kin, bo aż 42, działało w Bradford w 1948 roku, kiedy to miasto liczyło 250 tysięcy mieszkańców. Niestety, w latach 50. telewizja odebrała kinom widzów i wkrótce większość zaczęto zamykać. Dziś liczbę mieszkańców szacuje się na 450 tysięcy, ale do dyspozycji mają zaledwie kilka kin wielosalowych. Jedne z pierwszych pokazów filmowych odbywały się od 1900 roku w Temperance Hall, który do 1922 roku działał jako regularne kino na przedzie studia Hibbert Pictures. W St. George’s Hall (obecnie sali koncertowej) filmy pokazywano w latach 1905-1949. W Electric Theatre De Luxe od stycznia 1911 roku działało kino sieci Pathé Frères Company, która – jako pierwsza zastosowała 2 projektory na raz – i pokazywał filmy bez przerw. Francuzi jako pierwsi wprowadzili również własną kronikę filmową „Pathé News”. Electric Theatre De Luxe miało 300 miejsc, w hallu serwowano herbatę i ciasteczka, ale po wykupieniu go przez nowych właścicieli, 16 czerwca 1923 roku, De Luxe, jako pierwsze kino w centrum, zostało zamknięte.

Empire Theatre & Cinema działało jako kino w latach 1918-1952. Wcześniej, od 1899 roku mieściła się tam sala koncertowa, a od 1916 do 1918 roku był to teatr. W 1906 roku występowali w nim m.in. Stan Laurel z duety Flip i Flap oraz Charlie Chaplin, który miesiąc później wyemigrował do Ameryki. Otwarte w latach 1920-1939 Savoy Cinema miało sale na 1 600 miejsc i było to pierwsze kino dźwiękowe – od marca 1929 roku grano tam przez 6 tygodni „Śpiewającego błazna” z Alem Jolsonem. Odeon Ciemna, na 3 130 miejsc, otwarto w 1930 roku i było to – obok Trocadero w Londynie i Green’s Playhouse w Glasgow – jedno z trzech największych kin w Anglii. Natomiast otwarte w 1969 roku przy Foster Square CineCenta Cinema na 238 miejsc i Penthouse Club (tylko dla dorosłych) na 157 miejsc to prototyp dzisiejszych multipleksów. Pozostałe bradfordzkie kina z początku ubiegłego wieku to m.in. Bradford Picture House, Regent Cinema, Marlborough Cinema, Morley Street Picture House i Priestely Centre.

Tony Richardson

W Bradford mieściły się także pierwsze brytyjskie wytwórnie filmowe. W Captain Kettle Film Studios nakręcono około 30, trwających najwyżej do 30 minut, filmów z serii o kapitanie Kettle, granym przez C.J. Cutcliffe’a Hyre’a. Na przedzie tego studia, założonego w 1914 roku przez Hyre’a i Henry’ego Hibberta, mieściło się kino Towers Hall Cinema. W 1915 roku studio zostało przejęte przez Pyramid Film Company, które nakręciło tam serię 5 filmów o kapitanie Jolly. W 1916 roku studio upadło, ale kino działało aż do 1970 roku.

C.H. Wood Ltd. powstało w 1922 roku przy Manningham Lane. W latach 20 kręcono tam filmy sportowe, głównie z wyścigów motorowych, a teraz mieści się tam Woods Visual Imaging, które sprzedaje reklamy, filmy edukacyjne oraz zdjęcia na cały świat. Niedaleko Manningham Lane mieściła się tez firma W.E. Berry Ltd. Tam, aż do 1980 roku, drukowano plakaty filmowe – m.in. do filmów o Jamesie Bondzie i do kolejnych części „Gwiezdnych Wojen” – które dziś są bardzo poszukiwane przez kolekcjonerów i osiągają zawrotne ceny.

Największym producentem filmowym z Bradford był, urodzony w 1862, roku Henry Hibbert. W 1896 roku zaczął produkować Ebor Machine Cecila Wraya w firmie Ebor Works. Od 1904 roku organizował w soboty w sali Lecture Hall, stojącego na Town Hall Square Mechanics Institute jedne z pierwszych pokazów filmowych w Bradford, tak zwane „Saturday Night Pops”, połączone z przedstawieniami na scenie. W 1920 roku założył wytwórnie Hibbert Pictures, na czele której działało kino Temperance Hall. W 1914 roku z C.J. Cutcliffem Hyrem założył Captain Kettle Film Studios. Później został przedstawicielem amerykańskiej agencji filmowej Mutual Films, a potem dyrektorem Wardour Films LTD. Zmarł w 1924 roku w Londynie, jako „pierwszy Brytyjczyk, który zarobił milion na przemyśle filmowym”.

Bradford może się też poszczycić dwoma reżyserami, którzy zdobyli statuetkę Oscara. Pierwszy z nich to James Hill, otrzymał on Oscara w 1960 roku za dokument „Giussepina”. Drugi to Tony Richardson, uhonorowany w 1963 roku za reżyserię filmu „Tom Jones”. Tony Richardson urodził się w 1928 roku w pobliskim Saltaire. Zdobywał doświadczenie w bradfordzkich teatrach, później skończył Oxford i trafił do telewizji BBC, a w 1955 roku zaczął reżyserować dla Royal Court Theatre w Londynie. Jego najbardziej znane filmy to m.in. „Smak miodu” (1961), „Samotność długodystansowca” (1962), „Hotel New Hampshire” (1984) i, ukończony już po jego śmierci, „Blue Sky” (1994 ). Richardson zmarł 14 grudnia 1991 roku w Los Angeles, a trzy lata później jego – równie znane córki: Natasha i Joely odsłoniły tablicę pamiątkową „Cinema 100” Brytyjskiego Instytutu Filmowego na ich domu w Shipley.

Jak już wspomniałam w pierwszej części „Bradford – miasto filmu”, Bradford uwieczniono w wielu filmach. Jeden z pierwszych nakręcił w 1896 roku George Henderson, który sfilmował tramwaje na Town Hall Square – obraz trwał około minuty. Część zdjęć do „Miejsca na górze” Jacka Claytona z 1958 roku kręcono m.in. w City Hall oraz w Pubie Boy and Barrel. W jednej ze scen „Billy’ego kłamcy” Johna Schlesingera z 1963 roku widać pomnik upamiętniający Pierwszą Wojnę Światową oraz, stojący za nim, pomnik królowej Wiktorii. Zdjęcia do „Garderobianego” Petera Yatesa z 1983 roku kręcono w zbudowanym w 1914 roku teatrze Alhambra, a w malowniczej dzielnicy Little Germany kręcono w 1998 roku zdjęcia do „LA bez mapy” Mikiego Kaurismäkiego. Jeżeli chcecie zobaczyć, jak wygląda Bradford – „miasto filmu” i „kolebka brytyjskiego przemysłu filmowego” – powróćcie do tych filmów!

17 maja 2005

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

„Kobra” i inne zbrodnie: Za rok, za dzień, za chwilę…
Sebastian Chosiński

23 IV 2024

Gdy w lutym 1967 roku Teatr Sensacji wyemitował „Cichą przystań” – ostatni odcinek „Stawki większej niż życie” – widzowie mieli prawo poczuć się osieroceni przez Hansa Klossa. Bohater, który towarzyszył im od dwóch lat, miał zniknąć z ekranów. Na szczęście nie na długo. Telewizja Polska miała już bowiem w planach powstanie serialu, na którego premierę trzeba było jednak poczekać do października 1968 roku.

więcej »

Z filmu wyjęte: Knajpa na szybciutko
Jarosław Loretz

22 IV 2024

Tak to jest, jak w najbliższej okolicy planu zdjęciowego nie ma najmarniejszej nawet knajpki.

więcej »

„Kobra” i inne zbrodnie: J-23 na tropie A-4
Sebastian Chosiński

16 IV 2024

Domino – jak wielu uważa – to takie mniej poważne szachy. Ale na pewno nie w trzynastym (czwartym drugiej serii) odcinku teatralnej „Stawki większej niż życie”. tu „Partia domina” to nadzwyczaj ryzykowna gra, która może kosztować życie wielu ludzi. O to, by tak się nie stało i śmierć poniósł jedynie ten, który na to ewidentnie zasługuje, stara się agent J-23. Nie do końca mu to wychodzi.

więcej »