Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 30 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Paweł Jasienica
‹Tylko o historii›

EKSTRAKT:70%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułTylko o historii
Data wydania19 listopada 2009
Autor
Wydawca Prószyński i S-ka
ISBN978-83-7648-267-5
Format147×208mm; oprawa twarda
Cena36,—
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup

Niemłoda historia
[Paweł Jasienica „Tylko o historii” - recenzja]

Esensja.pl
Esensja.pl
W swoich esejach opublikowanych w zbiorze „Tylko o historii” Paweł Jasienica porusza mnóstwo zagadnień. Wbrew tytułowi, nie ograniczają się one jedynie do historii; możemy przeczytać także o archeologii, polityce i dyplomacji. Niestety, o ile pół wieku temu szkice te mogły uchodzić za interesujące, to obecnie trącą myszką.

Miłosz Cybowski

Niemłoda historia
[Paweł Jasienica „Tylko o historii” - recenzja]

W swoich esejach opublikowanych w zbiorze „Tylko o historii” Paweł Jasienica porusza mnóstwo zagadnień. Wbrew tytułowi, nie ograniczają się one jedynie do historii; możemy przeczytać także o archeologii, polityce i dyplomacji. Niestety, o ile pół wieku temu szkice te mogły uchodzić za interesujące, to obecnie trącą myszką.

Paweł Jasienica
‹Tylko o historii›

EKSTRAKT:70%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułTylko o historii
Data wydania19 listopada 2009
Autor
Wydawca Prószyński i S-ka
ISBN978-83-7648-267-5
Format147×208mm; oprawa twarda
Cena36,—
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Paweł Jasienica, autor cyklu „Polska Piastów”, „Polska Jagiellonów” i „Rzeczpospolita Obojga Narodów”, na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych publikował eseje historyczne na łamach magazynu „Twórczość”. To głównie one1) złożyły się na opublikowany w 2009 roku tom „Tylko o historii”.
Podstawą prawie każdego szkicu jest dla Jasienicy jakaś publikacja historyczna, czy to dziennik Edwarda Herriot, pamiętnik Michała Bobrzyńskiego, czy też opracowanie naukowe („Sylwetki rzymskie” Stanisława Łosia czy „Dawne wojsko polskie w ilustracji” Karola Lindera). Bazując na nich prezentuje on interesujące opinie na temat poruszanych zagadnień (m.in. archeologii i kultury starożytnej, demokracji szlacheckiej i powstania styczniowego), jak również komentuje same omawiane pozycje. Za przykład niech posłuży opinia Jasienicy na temat polskiego zrywu narodowo-wyzwoleńczego z roku 1863. Powszechnie znana jest opinia tzw. szkoły stańczyków: ich zdaniem było ono zupełnie niepotrzebne i od samego początku pozbawione szans na zwycięstwo. Jedyne zaś co przyniosło polskiemu społeczeństwu to zaostrzenie carskich represji. Jednak dla autora „Tylko o historii” takie argumenty są nieprzekonujące. Jasienica uważa, że właśnie to powstanie przyczyniło się do „przyłączenia Polski do Europy” poprzez dekret o uwłaszczeniu chłopów wydany 22 stycznia przez Komitet Centralny Narodowy.2) W świetle wielu krytycznych opinii i publikacji na temat powstania styczniowego i jego uczestników (poczynając od Wielopolskiego, którego niektóre kręgi nazywały prawdziwym mężem stanu, a na Trauguttcie kończąc) głos Jasienicy może wydawać się mało znaczący. Nie sposób jednak odmówić mu przenikliwości, wiedzy i zdolności do obalania mitów. Te same właściwości cechują większość jego szkiców.
W jednym z nich („Wspomnienia ekscelencji”) otrzymujemy wnikliwą analizę galicyjskiego społeczeństwa, które, pomimo ponad półwiecznej autonomii darowanej Polakom przez cesarza, nie wydało na świat żadnych wybitnych polityków mających swój udział w odbudowie Polski po pierwszej wojnie światowej. Było to skutkiem działań galicyjskich konserwatystów, których obarcza Jasienica doprowadzeniem do zaniku polskiej myśli politycznej w okolicznościach jak najbardziej sprzyjających jej rozkwitowi. W innym („Ziemia jest wszystkim wspólna”), obok rozważań na temat „Sylwetek rzymskich” oraz kultury klasycznej w ogóle, otrzymujemy wyjątkowo nowatorskie (jak na tamte czasy) opinie na temat konieczności wykorzystywania w badaniach nad historią nie tylko widomości z innych nauk humanistycznych, ale także przyrodniczych.3)
Truizmem będzie stwierdzenie, że od czasów, w których Jasienica pisał swoje eseje, polska historiografia (jak również archeologia, o której jest mowa w jednym z esejów) zdołała w znaczący sposób się rozwinąć. Podobnież zmienił się rynek wydawniczy, niejednokrotnie w książce poddawany krytyce. Z tych powodów omawiane dzieła dla współczesnego czytelnika będą w wielu przypadkach stanowiły jedynie ciekawostkę historyczną. Z drugiej strony można spojrzeć na nie jako na wnikliwą analizę rynku wydawniczego lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych i jego stosunku wobec historycznych publikacji. Wśród kilku omawianych pozycji znajdują się jednak przypadki, które nie straciły na ważności i nadal zasługują na uwagę. Warto tu wspomnieć chociażby „Listy staropolskie z epoki Wazów” Hanny Malewskiej, o której sam Jasienica napisał, że „starość jej nie zagrozi”. Bierze się to ze sposobu, w jaki Malewska dokonała selekcji dokumentów archiwalnych, cechując się rzetelnością historyczną i brakiem uprzedzeń w wyborze tematów. Przykładem jest tu bardzo kulturalna korespondencja między kalwinem a katolikiem na temat nieomylności papieża w kwestiach wiary. Inną książką, która nadal może zainteresować czytelników są wspomnienia niemieckiego tłumacza, który w latach międzywojennych pracował dla Republiki Weimarskiej, a po dojściu Hitlera stał się świadkiem wielu dyplomatycznych spotkań wodzów Trzeciej Rzeszy z zagranicznymi politykami (Paweł Schmidt „Statist auf diplomatischer Bühne 1923-1945”). Jasienica chwali tę książkę za szczegółowe opisy i sprawozdania oraz barwne charakterystyki osób, z którymi Schmidt miał styczność podczas swojej ponad dwudziestoletniej pracy.
W kilku esejach Jasienica odnosi się do wyjątkowo aktualnych wydarzeń, jak choćby przebieg czy koniec drugiej wojny światowej. W tych wyjątkowo drażliwych tematach, nie stroniąc od subiektywnych opinii, przedstawia on surową krytykę działań rządu emigracyjnego. Mimo pozornego zerwania z sanacją nadał postępował on zgodnie z polityką wytyczoną w latach trzydziestych przez Józefa Becka, zaś naiwna wiara w przywrócenie polskich granic na wschodzie była prawdziwą mrzonką, w którą mogli wierzyć tylko politycy oderwani od krajowej rzeczywistości. Są to wyjątkowo celne, na poły historyczne, na poły polityczne komentarze, nie pozbawione gorzkich wtrąceń byłego AK-owca, który oczekiwał po swoich londyńskich przywódcach większej znajomości realiów.
Barwny, publicystyczny styl Jasienicy sprawia, że szkice zamieszczone w „Tylko o historii” czyta się łatwo i przyjemnie. Zawiedzie się jednak ktoś oczekujący po nich wnikliwych historycznych analiz i długich wywodów popartych dziesiątkami źródeł. Bliżej im do pełnych dygresji, luźnych opowieści snutych przez obeznanego w swoim fachu historyka. Jednocześnie zainteresują one głównie tych, którzy znają historię nie tylko z podręczników szkolnych.
koniec
5 grudnia 2010
1) Wraz z dwoma esejami opublikowanymi w „Nowej Kulturze” oraz „Kulturze i Społeczeństwie”.
2) Królestwo Polskie było ostatnim krajem w Europie, w którym do czasu powstania styczniowego zachowało się poddaństwo chłopów. Dekret carski z 1861 dotyczący reformy włościańskiej nie obejmował ziem polskich.
3) Jest to szczególnie interesujące w świetle ostatnich prób wykorzystania biotechnologii i genetyki przez Daniela Lorda Smaila z Harvard University w celu zbadania migracji ludzi w czasach przed powstaniem pisma.

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Ten okrutny XX wiek: Budowle muszą runąć
Miłosz Cybowski

29 IV 2024

Zdobycie ruin klasztoru na Monte Cassino przez żołnierzy armii Andersa obrosło wieloma mitami. Jednak „Monte Cassino” Matthew Parkera bardzo dobrze pokazuje, że był to jedynie drobny epizod w walkach o przełamanie niemieckich linii obrony na południe od Rzymu.

więcej »

Jak to dobrze, że nie jesteśmy wszechwiedzący
Joanna Kapica-Curzytek

28 IV 2024

Czym tak naprawdę jest tytułowa siła? Wścibstwem czy pełnym pasji poznawaniem świata? Trzech znakomitych autorów odpowiada na te i inne pytania w tomie esejów pt. „Ciekawość”.

więcej »

PRL w kryminale: Człowiek z blizną i milicjant bez munduru
Sebastian Chosiński

26 IV 2024

Szczęsny szybko zaskarbił sobie sympatię czytelników, w efekcie rok po roku Anna Kłodzińska publikowała kolejne powieści, w których rozwiązywał on mniej lub bardziej skomplikowane dochodzenia. W „Srebrzystej śmierci” Białemu Kapitanowi dane jest prowadzić śledztwo w sprawie handlu… białym proszkiem.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Tegoż twórcy

Świadkowie
— Joanna Kapica-Curzytek

Ludzka i uprzejma jak żadna w świecie królewna
— Joanna Kapica-Curzytek

Krótko o książkach: Dobrzy i źli w historii
— Miłosz Cybowski

Esensja czyta: Grudzień 2011
— Artur Chruściel, Joanna Kapica-Curzytek, Monika Twardowska-Wągrowska, Mieszko B. Wandowicz, Konrad Wągrowski

Trzy spojrzenia na początki Polski
— Sebastian Chosiński

Tegoż autora

Przygody z literaturą
— Miłosz Cybowski

Dylematy samoświadomości
— Miłosz Cybowski

Tysiąc lat później
— Miłosz Cybowski

Europa da się lubić
— Miłosz Cybowski

Zimnowojenne kompleksy i wojskowa utopia
— Miłosz Cybowski

Powrót na „Discovery”
— Miłosz Cybowski

Odyseja kosmiczna 2001: Pisarz i Reżyser
— Miłosz Cybowski

Mniej, ale więcej
— Miłosz Cybowski

Jak drzewiej o erpegach rozprawiano
— Miłosz Cybowski

Wojenna matematyka
— Miłosz Cybowski

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.