1) W tradycyjnym rozumieniu kino kultowe, to kino „inne”, posługujące się alternatywnym językiem filmu. Kultowość dotyczy głównie samego ich odbioru i sposobu funkcjonowania w świadomości widzów. Zjawisko Cult movie sięga lat 60-tych (załamanie się kina gatunków). Matrix złamał ten kanon m.in. tym, że kino kulkowe w swoich założeniach miało niekomercyjność, niski budżet, krótki czas zdjęciowy, udział nielicznej i taniej ekipy. Dyskusyjna byłaby tu twórcza indywidualność, autorskość i odwaga w podejmowaniu niewygodnych tematów. Jak najbardziej zgodne z kinem kultowym cechy Matriksa, oprócz wymienionych wcześniej, to zawarta w nim tajemnica, niepokojący mistyczny klimat, wywołanie pewnej subkultury widzów chcących rozumieć film głębiej, niż to sugeruje fabuła.
2) Film, sierpień, 1999, str. 26.
3) Tamże.
4) Gamer (ang.) – określenie gracza; w kontekście wypowiedzi Christophea Gansa pasjonata gier komputerowych.
5) Świat na opak, czyli wirtualne jest realne, wywiad z Christophe Gans, [w:] Film, sierpień, 1999, str. 30.
6) Pomimo związków z Kołem Wiedeńskim Popper polemizował z niektórymi tezami neopozytywizmu. Jego poglądy wywarły wpływ na dalszy rozwój filozofii nauki i metodologii nauk. Popper przeciwstawiał swoją koncepcję indukcyjnemu modelowi nauk empirycznych. Zgodnie z tym modelem uznawanie hipotez następuje na skutek wnioskowania indukcyjnego, w którym przesłankami są zdania opisujące wyniki przeprowadzonych obserwacji, a uznane teorie wynikają bezpośrednio z takich zdań opisujących. Metoda Poppera miała polegać na stawianiu dość ryzykownych hipotez i przeprowadzaniu testów, dążących do ich obalenia. Więcej w: H. Mortimer, Karl R. Popper jako filozof nauki, [w:] Polityka, nr 40 (2161), 3 października 1998.
7) Więcej w książkach: Arystoteles: Metafizyka. Warszawa 1983; H. Bergson: pamięć i życie. Warszawa 1988.
8) Świat na opak, czyli wirtualne jest realne, wywiad z Christophe Gans, [w:] Film, sierpień 1999, str. 30.
9) Jean Baudrillard w połowie lat 70-tych sformułował teorię symulakrów, którą rozwinął w 1981 r. w książce Simulacsers et simulation. Jego teoria dowodzi, że żyjemy w świecie całkowicie wykreowanym przez media. Baudrillard jest pesymistą w odniesieniu do skutków rozwoju telewizji – jako przeciwieństwo do tej teorii podawana jest często koncepcja „optymistyczna” McLuhana. Niemniej McLuhan podczas wywiadu dla tygodnika Kultura w kwietniu 1975 r. oświadczył, że zawsze był przeciwnikiem środków elektronicznych kultury masowej. Zapytany dlaczego nie oświadczył tego wcześniej odpowiedział, że nikt go wcześniej o to nie zapytał.
10) Olga Tokarczuk: E.E., Dom dzienny, dom nocny, Prawiek i inne czasy. Książka Podróż ludzi księgi moim zdaniem, pomimo posiadania cech postmodernistycznych, nie stworzyła wielopłaszczyznowości interpretacyjnej.
11) W zakładanej przez B. Szczepańską-Pabiszczak konceptualizacji filozoficzno-estetycznej obecna jest idea współwystępowania dwóch kulturowych kontekstów: Alltagswelt (podstawa uniformizacji zinstrumentalizowanego człowieka jednowymiarowego) i Lebenswelt (jako przeciwstawienie się totalizacji). Zródło: internet.
12) A. Toffler: Ekospazm. Warszawa 1977.
13) L. Carroll: Alicja w krainie czarów. Warszawa 1988.
14) Sic!
15) Hebr. Sijōn(Syjon) – wzgórze w płn.-wsch. części Jerozolimy, na którym stała świątynia Salomona, później zidentyfikowane z Jerozolimą i Palestyną jako kolebką i ośrodkiem duchowym chrześcijaństwa.
16) Nowy Testament i Psalmy, Objawienie św. Jana, 12, 10-11, The Gideons International, Wielka Brytania 1991.
17) Tamże, 12, 7-9
18) Wypowiedź Morfeusza podczas sceny z wyborem pigułki przez Neo.
19) Odwołanie do rozważań Henri Bergsona. H. Bergson: pamięć i życie. Warszawa 1988, s. 42.
20) Henri Bergson: pamięć i życie. Warszawa 1988, s. 7.
21) Więcej na ten temat w książce: prof. Andrzej Szyszko-Bohusz: Świadomość światła. Świdnica 2000.
22) Arystoteles: Metafizyka. Warszawa 1983, s. 31-33.
23) Ang. medium is a message(przekazem jest przekaźnik) – jedno z najbardziej popularnych haseł Marshalla McLuhana.
24) The global village­ -wioska światowa. Termin użyty przez Mc Luhana.
25) Krzysztof Teodor Toeplitz, Marshall McLuhan – prorok elektronicznego zbawienia, [w:] M. McLuhan:, Wybór pism. Warszawa 1975.
26) M. McLuhan, Wybór pism. Warszawa 1975, s. 45-47.
27) Sic!
28) Jorge L. Borges, Eseje zebrane. Lobos 1998.
29) Tamże.
30) Noam Chomsky. Źródło: internet. W odniesieniu do mediów Chomsky wyraża opinię, że ich rzeczywista niezależność lub neutralność nie jest możliwa, ponieważ w swojej istocie pozostają one narzędziem kapitalizmu. Media są uzależnione od państwowej i korporacyjnej polityki informacyjnej i stanowią przedłużenie odpowiednich struktur odpowiedzialnych za kształtowanie tej polityki w organizacjach rządowych i finansowych.
31) L. Carroll, Alicja w krainie czarów. Warszawa 1988, s. 6.
32) R. Polański, Roman. Warszawa 1989.
33) A. Kłoskowska, Kultura masowa. Warszawa 1980, s. 134.
34) Tamże, s. 142.
35) Więcej na ten temat: Multimedialna Encyklopedia Powszechna, edycja 2001.
36) Cytat z filmu: Matrix, Andy i Lary Wachowscy. USA 1999.
37) Odwołanie do Przedostatniej wersji rzeczywistości Marshalla McLuhana.
38) Cytat z filmu: Matrix, Andy i Lary Wachowscy. USA 1999.
39) Bardzo podobną analogią posłużył się McLuhan w odniesieniu do światła jako przekaźnika. Patrz: rodz. 4.
40) Krzysztof Karwowski: Katatonia wymiaru. Nowa Ruda 2002, s. 8-9.
41) Sformułowania tego użył Choi wobec Neo, Matrix, Andy i Lary Wachowscy. USA 1999.