To co dla jednego człowieka jest oczywistością dla drugiego jest zwykłą bzdurą. To świadomość określa byt, a hasełka pana Marksa już dawno powinny gnić na śmietniku historii, tam ich miejsce.

Ależ zdania „byt kształtuje/określa świadomość” i „świadomość kształtuje/określa byt” są równoznaczne, zważywszy na swobodę polskiego szyku i takie same mianowniki i bierniki... Inna rzecz, że absurdalne jest tak jedno jak drugie odczytanie. A Marx obserwatorem był niezłym, tylko rozwiązania proponował „nieco” nietrafione.

Jestem już z tego pokolenia, które nie musiało o Marksie się uczyć, więc widzę to zdanie wyrwane z kontekstu.
I czytam je jako:
"warunki bytowe określają w dużym stopniu, kim się stajemy, o czym myślimy, do czego dążymy".
I nie uważam tego za nieprawdziwe.
Robotnik z czasów rewolucji przemysłowej po kilkunastu godzinach tyrania w fabryce raczej nie miał siły na rozważania o filozofii i poezji, tudzież nabywanie nowych umiejętności, które pozwoliłyby mu zdobyć lepszą pracę. Bogatemu paniczykowi z kolei życie upływało na błahostkach.
I teraz te nierówności wciąż przecież są. I są osoby, które dają radę wyrwać się z nędzy czy z patologicznej rodziny, ale duża część w tym bagienku ugrzęźnie.

@Beatrycze - ostatnim zdaniem przeczysz całej swojej wypowiedzi

Nie przeczy; jednak „w dużym stopniu” i „raczej” robią tu ogromną różnicę. A że u Marksa trudno ów raczej duży stopień znaleźć...

Osobiście uważam, że geny oraz warunki, w jakich się wychowywaliśmy determinują ludzi w znacznie większym stopniu, niżbyśmy chcieli przyznać. Pewnie, że przyjemniej się żyje wierząc, że jeśli się tylko zechce, można osiągnąć wszystko.

Czytałam kiedyś artykuł o "dziedziczeniu biedy". Przecież w sąsiedztwie mieszkały takie rodziny - oboje rodzice piją, na jakiś zasiłkach, szóstka dzieci, które ganiają samopas. Żadne z tych dzieci nie zdobyło lepszego wykształcenia. Może nie każde popadnie w nałóg.

Chłopczyk, który chował się w szafie przed pijanym ojcem, wyrósł na człowieka, który nie ma stałej pracy, też ma skłonności do alkoholu i do wybuchów agresji.

A moja biedna koleżanka z klasy, która z matką musiała uciekać z domu, gdy ojciec wypił i noce spędzać u znajomych. Kiedyś mi powiedziała "mieliśmy psa, ale ojciec jak był wypity go tresował, pies się zaczął rzucać na ludzi i musieliśmy go uśpić." Śliczna dziewczyna, sympatyczna, zawsze było koło niej pełno zainteresowanych chłopaków. Spotykam ją potem w autobusie i ona mi mówi, że studiuje, ale teraz nie wie, jak jej pójdzie nauka do egzaminu bo... mąż właśnie wychodzi na przepustkę z więzienia.
Serce mi się pokrajało.