Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 26 kwietnia 2024

Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Michaił Kałatozow
‹Ja, Kuba›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Ja, Kuba
Tytuł oryginalny	Я – Куба
Reżyseria	Michaił Kałatozow
Zdjęcia	Siergiej Uruszewski
Scenariusz	Enrique Pineda Barnet, Jewgienij Jewtuszenko
Obsada	Raúl García, Salvador Wood, Sergio Corrieri, José Gallardo, Luz María Collazo
Muzyka	Carlos Fariñas
Rok produkcji	1964
Kraj produkcji	Kuba, ZSRR
Cykl	Sputnik Ekskluzywnie
Czas trwania	141 min
Gatunek	dramat
EAN	5908312741565
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Zapomniane arcydzieło Kałatozowa
[Michaił Kałatozow „Ja, Kuba” - recenzja]

Sebastian Chosiński

« 1 2

Zapomniane arcydzieło Kałatozowa
[Michaił Kałatozow „Ja, Kuba” - recenzja]

Osamotniona w Ameryce Środkowej Kuba, wrogo traktowana przez Stany Zjednoczone i ich bardzo licznych jeszcze wówczas w tym regionie sojuszników, nie miała praktycznie wyjścia – została niemal siłą wepchnięta w ramiona Kraju Rad. Na wyspie zaroiło się od radzieckich doradców politycznych, wojskowych i ekonomicznych, którzy mieli pomóc zaszczepiać jedyne właściwe wzorce komunistyczne. Nowy ustrój potrzebował też jednak nowej sztuki, w tym tej, jak miał swego czasu stwierdzić Włodzimierz Iljicz Lenin, najważniejszej, czyli – kina! W 1963 roku, a więc gdy już nieco ucichły echa tak zwanego kryzysu kubańskiego, na Karaiby wybrała się ekipa „Mosfilmu”, której przewodzili reżyser Michaił Kałatozow i operator Siergiej Urusiewski. Przybyli z bratnią pomocą, aby stworzyć wielki polityczny fresk (siłą wyrazu przebijający nawet klasyczny już dzisiaj propagandowy obraz Tomása Gutiérreza Alei „Kuba w ogniu” z 1960 roku), który miał w niezwykle emocjonalny sposób wytłumaczyć całemu światu – bo przecież nie samym Kubańczykom – dlaczego Fidel Castro musiał przejąć władzę na wyspie, stając się tym samym inkarnacją odwiecznych marzeń jej mieszkańców o wolności. Władze państwowe oddały do dyspozycji filmowców wszystkie dostępne środki – stąd obecne już w napisach początkowych podziękowania dla Armii Powstańczej, Milicji Ludowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz… Akademii Nauk. Z Kałatozowem przybyli z Moskwy jedynie członkowie ekipy technicznej i kompozytor (choć także Kubańczyk), aktorów wybrano na miejscu.

Hańba, wstyd, upokorzenie

Ogromne wrażenie robi już sekwencja otwierająca obraz Kałatozowa, w której kamera filmuje wyspę z lotu ptaka, w tle zaś słychać głos Raquel Revuelty, wcielającej się w rolę narratorki-Kuby. Z ekranu płyną bardzo gorzkie, ale wypowiadane pewnym siebie, pełnym dumy głosem. Z jednej strony nawiązują one do odległej przeszłości (vide przybycie Krzysztofa Kolumba), z drugiej – wskazują na, wciąż jeszcze widoczne w latach 60. XX wieku, mało chwalebne skutki kolonizacji wyspy przez Europejczyków (jak chociażby eksploatacja gospodarcza połączona z podporządkowaniem sobie ludności). Film składa się z czterech nowel, które połączone są ciągiem logicznym, prostą drogą prowadzącym do dramatycznego, ale i szczęśliwego, finału. W pierwszej poznajemy René, ulicznego sprzedawcę owoców, zakochanego w mieszkającej po sąsiedzku pięknej Marii. Chłopak marzy o ślubie kościelnym z dziewczyną, nie wie jednak, że powodowana potworną biedą, jego ukochana dorabia sobie jako prostytutka. Każdego wieczora odwiedza ona bary hotelowe zaludnione amerykańskimi turystami, gdzie znana jest jako Betty. Ślicznotka wpada w oko Jimowi, który po zakrapianej alkoholem imprezie wyraża gotowość odwiezienia jej do domu. Syty i pewny siebie Jankes nie spodziewa się jeszcze, w jaki świat przyjdzie mu wkroczyć; dostrzeże go dopiero następnego dnia rano, gdy opuści nędzną chatę Marii i znajdzie się w samym centrum hawańskich slumsów. Druga nowela przenosi nas na kubańską wieś. Stary Pedro dzierżawi ziemię od seniora Acosty; uprawia na niej trzcinę cukrową, dzięki której utrzymuje siebie i dwójkę swoich nastoletnich dzieci. Pewnego dnia na polu pojawia się właściciel i informuje starca, że właśnie sprzedał plantację amerykańskiej kompanii United Fruit; dla Pedra oznacza to tyle, że będzie musiał opuścić ziemię. Może jednak dokończyć zbiory, które otrzymuje od Acosty w prezencie. Ale załamany rolnik ma w tej sytuacji zupełnie inne plany.

W trzeciej historii poznajemy grupę radykalnych studentów Uniwersytetu Hawańskiego, którzy postanawiają stawiać zbrojny opór przeciwko władzy Batisty. Napadają na kino samochodowe, obrzucając koktajlami Mołotowa ekran w czasie, kiedy emitowane są propagandowe kroniki filmowe sławiące wielkość dyktatora. Później uciekając przed policją, jeden z nich, Enrique, trafia na ulicy na uroczą Glorię, uciekającą przed szukającymi zaczepki amerykańskimi marynarzami. Choć jest sam, nie pozwala zrobić dziewczynie krzywdy. Następnego dnia rano w drodze na uczelnię od sprzedawcy gazet słyszy wiadomość, że armii udało się zabić Fidela Castro w czasie lądowania w prowincji Oriente. Informacja ta okazuje się być kłamstwem; żeby mu przeciwdziałać, towarzysze Enrique’a decydują się wydrukować ulotki, które później mają rozprowadzić wśród mieszkańców stolicy. Policja robi jednak nalot na drukarnię; ginie jeden z młodych rewolucjonistów. Wywołuje to sprzeciw studentów, a pokojowa demonstracja pod wpływem interwencji sił porządkowych zamienia się w regularną bitwę na ulicach miasta, podczas której padają zabici i ranni. W ostatniej opowieści reżyser przedstawia małżeństwo rolników mieszkających u stóp gór Sierra Maestra. Ojciec rodziny, Mariano, chociaż zdaje sobie sprawę ze zbrodniczego charakteru rządów Batisty, nie chce się angażować w działalność polityczną. Kiedy do jego zagrody dociera wycieńczony partyzant, zaprasza go, co prawda, na obiad, ale gdy tylko ten zaczyna agitować, każe mu się wynosić. Wkrótce jednak dzieje się coś, co zmusza rolnika do zmiany zdania i sięgnięcia po karabin w obronie własnej żony i dzieci.

Bez dwóch zdań, „Ja, Kuba” jest filmem propagandowym (a przynajmniej w takim celu został on nakręcony). Nie sposób jednak w wielu kwestiach odmówić jego autorom racji historycznych. Dwie pierwsze nowele, pozbawione niemal zupełnie akcentów politycznych, stanowią dokumentalny zapis wydarzeń; w dwóch kolejnych, w których pojawiają się już wątki walki rewolucyjnej (vide Enrique i Mariano), w sposób naturalny wynikają one z upokorzenia, któremu poddani zostają bohaterowie, a więc – można je zrozumieć i usprawiedliwić. W przeciwieństwie do dzieł, które tworzył w epoce stalinowskiej, w obrazie zrealizowanym na Kubie Kałatozow nie uwypuklił roli ideologii. Bo nawet jeśli kubańscy studenci czytają dzieła Lenina (jest taka scenka w trzeciej noweli), to ich niezgoda na dyktaturę Batisty i panoszących się wszędzie Amerykanów nie wynika z sączonego tym sposobem światopoglądu komunistycznego, ale z hańby i wstydu, jakiego muszą doznawać na każdym kroku, nie czując się pełnoprawnymi obywatelami we własnej ojczyźnie. Gruziński reżyser chciał stworzyć monumentalny w formie współczesny fresk historyczny (naprawdę nie ma w tym żadnej sprzeczności) i udało mu się to w pełni. Wielka była w tym również zasługa bardzo doświadczonego operatora Siergieja Urusiewskiego (vide „Lecą żurawie”). Wykorzystany przez niego rektilinearny obiektyw szerokokątny dał efekt poszerzonej panoramy, z kolei kręcone z ręki zdjęcia pozwoliły spojrzeć na otaczającą rzeczywistość oczyma bohaterów. Rezultat jest, po dziś dzień, piorunujący!

Wszyscy ludzie Michaiła

Odtwórcy głównych ról w większości przypadków nie byli zawodowymi aktorami; ci z kolei, którzy już wcześniej pracowali w teatrze bądź w filmie, nie zrobili światowej kariery – ich nazwiska po dziś dzień pozostają w zasadzie anonimowe. Kto bowiem kojarzy Luz Maríę Collazo (czyli prostytutkę Betty z historii otwierającej film), Joségo Gallardo (starca Pedra z drugiej opowieści) czy Raúla Garcíę (rewolucjonistę Enrique’a z trzeciej noweli)? Nieco bardziej znani są jedynie, pochodząca z Filipin, urodzona w 1938 roku Zilia Rodriguez, która wcieliła się w Glorię, oraz grający amerykańskiego turystę Jima Francuz Jean Bouise (rocznik 1929), znany później między innymi z dramatu politycznego „Z” (1969) Costy-Gavrasa, melodramatów „Okruchy życia” (1970) Claude’a Sauteta i „Farma na wzgórzu” (1973) Jeana Chapota, wojenno-psychologicznego „Pana Kleina” (1976) Josepha Loseya, biograficznego „Edith i Marcel” (1983) Claude’a Leloucha oraz trzech głośnych dramatów Luca Bessona: „Metro” (1985), „Wielki błękit” (1988) oraz „Nikita” (1990). Gdy ostatni z filmów wchodził na ekrany, Bouise od kilku miesięcy już nie żył. Ścieżkę dźwiękową do obrazu Kałatozowa skomponował Carlos Fariñas, jeden z najbardziej znanych kubańskich muzyków awangardowych, który na początku lat 60. XX wieku studiował w Konserwatorium Moskiewskim i stamtąd został „wyłowiony” przez reżysera.

Scenariusz „Ja, Kuba” wyszedł spod pióra miejscowego autora Enrique’a Pinedy Barneta (w przyszłości także reżysera filmowego) oraz Jewgienija Jewtuszenki. Obaj panowie byli rówieśnikami, gdy los zetknął ze sobą na planie filmu Kałatozowa, mieli po trzydzieści lat. O ile jednak Barnet startował dopiero do kariery, Jewtuszenko był już w Kraju Rad postacią bardzo dobrze znaną, głównie jako poeta. Pierwszy wiersz opublikował, mając zaledwie szesnaście lat, w gazecie… „Radziecki Sport”. W latach 1952-1957 studiował w moskiewskim Instytucie Literatury imienia Maksima Gorkiego. Był też swego czasu, gdy go przyjmowano w 1952 roku, najmłodszym członkiem Związku Literatów ZSRR. Regularnie publikował kolejne tomiki wierszy, które zdobywały ogromną popularność. Stał się – obok zmarłej w październiku tego roku Biełły Achmaduliny (prywatnie swojej pierwszej żony), Roberta Rożdiestwienskiego, Bułata Okudżawy i Andrieja Wozniesienskiego (który rozstał się z tym światem 1 czerwca 2010) – jednym z najważniejszych głosów pokolenia tak zwanych „szestidiesiatników”, kojarzonych z Odwilżą w radzieckiej literaturze. Do legendy przeszedł opublikowany w 1962 roku na łamach „Prawdy”, na polecenie samego Nikity Chruszczowa, demaskatorski wiersz „Spadkobiercy Stalina”. Nie mniejszą siłę oddziaływania miały również: „Babi Jar” (1961), „List do Jesienina” (1965) oraz – napisane pod wpływem informacji o agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację – „Czołgi depczą Pragę” (1968). Do kinematografii Jewtuszenko powrócił pod koniec lat 70., kiedy to – jako aktor grający Konstantego Ciołkowskiego – pojawił się w biograficznym dramacie „Wzliot” Sawwy Kulisza. Sam też wyreżyserował dwa obrazy: oparte na własnych wspomnieniach z czasów wojny „Przedszkole” (1983) oraz „Pogrzeb Stalina” (1990), w którym pokazał Moskwę wiosną 1953 roku. Od dwudziestu dwóch lat poeta jest także aktywnym członkiem stowarzyszenia „Memoriał”, które propaguje wśród Rosjan wiedzę o represjach epoki stalinowskiej.

Jewtuszenko przydał filmowi Kałatozowa liryzmu. A to spowodowało, że – mimo swej monumentalności – „Ja, Kuba” nie jest dziełem przytłaczającym. Jego bohaterowie są ludźmi z krwi i kości, niepozbawionymi wad, niekiedy strachliwymi, lecz dzięki temu w niczym nie przypominają świetlanych postaci, prawdziwych chodzących pomników, znanych z całej masy sowieckich dzieł propagandowych. Wyprawa na Karaiby zdecydowanie wyszła radzieckim filmowcom na dobre. Można by rzec, że szkoda, iż wyprawiali się tam tak rzadko.

« 1 2

8 stycznia 2011

Komentarze

15 II 2011 22:36:43

Swiety artykul i swietny film.
dziekuje.

08 V 2012 17:07:04

Dobrze się czyta i wzmaga apetyt na film. Już drugi tydzień czekam na płytę DVD i doczekać się nie mogę, a teraz będzie jeszcze trudniej :)

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Niedożywiony szkielet
Jarosław Loretz

27 V 2023

Sądząc ze „Zjadacza kości”, twórcy z początku XXI wieku uważali, że sensowne pomysły na horrory już się wyczerpały i trzeba kleić fabułę z wiórków kokosowych i szklanych paciorków.

więcej »

Młodzi w łodzi (gwiezdnej)
Jarosław Loretz

28 II 2023

A gdyby tak przenieść młodzieżową dystopię w kosmos…? Tak oto powstał film „Voyagers”.

więcej »

Bohater na przekór
Sebastian Chosiński

2 VI 2022

„Cudak” – drugi z trzech obrazów powstałych w ramach projektu „Kto ratuje jedno życie, ten ratuje cały świat” – wyreżyserowała Anna Kazejak. To jej pierwsze dzieło, które opowiada o wojennej przeszłości Polski. Jeśli ktoś obawiał się, że autorka specjalizująca się w filmach i serialach o współczesności nie poradzi sobie z tematyką Zagłady, może odetchnąć z ulgą!

więcej »