Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 26 kwietnia 2024

Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.

Książki

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe (wybrane)

Diabeł zabierze was do domu
Gabino Iglesias
Billy Summers
Stephen King
Świat Lodu
B.V. Larson
Dylemat więźnia
Trenton Lee Stewart
Furyborn. Zrodzona z furii
Claire Legrand
Horyzont
Jakub Małecki
Przepraszam, tu był trup
Marta Matyszczak
Psy z Essex
Dan Jones

więcej »

Zapowiedzi

książkowe

Kwintesencja wszystkiego
Suzie Sheehy
Maigret u pana ministra
Georges Simenon
Złowieszczy dar
Emily Thiede

więcej »

Adam Nasielski
‹Człowiek z Kimberley›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Człowiek z Kimberley
Data wydania	9 lipca 2014
Autor	Adam Nasielski
Wydawca	CM
Cykl	Wielkie gry Bernarda Żbika
Seria	Kryminały przedwojennej Warszawy
ISBN	978-83-63424-42-8
Format	204s. 119×194mm
Cena	30,—
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Zbrodnie w stylu retro: Seksowna żona, neurotyczny syn i cyniczna córka
[Adam Nasielski „Człowiek z Kimberley” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Trzeba przyznać, że Adam Nasielski znał się na rzeczy. „Człowieka z Kimberley” – trzecią powieść z cyklu o inspektorze Bernardzie Żbiku z Centrali Służby Śledczej – uznał za najlepszą w swoim dotychczasowym dorobku twórczym i miał w tym względzie absolutną rację. Mimo pewnych wad, to świetny – i bardzo nowoczesny jak na tamte czasy – kryminał, wiele czerpiący od mistrzów gatunku, zwłaszcza Arthura Conana Doyle’a i Agathy Christie.

Sebastian Chosiński

Zbrodnie w stylu retro: Seksowna żona, neurotyczny syn i cyniczna córka
[Adam Nasielski „Człowiek z Kimberley” - recenzja]

Adam Nasielski
‹Człowiek z Kimberley›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Człowiek z Kimberley
Data wydania	9 lipca 2014
Autor	Adam Nasielski
Wydawca	CM
Cykl	Wielkie gry Bernarda Żbika
Seria	Kryminały przedwojennej Warszawy
ISBN	978-83-63424-42-8
Format	204s. 119×194mm
Cena	30,—
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Jak widać – poszło lawinowo! Po wydaniu pierwszej powieści z cyklu „Wielkie gry Bernarda Żbika”, czyli „Alibi” (1933), w roku następnym nakładem warszawskiego Wydawnictwa Stanisława Cukrowskiego ukazały się dwie kolejne: „Opera śmierci” oraz „Człowiek z Kimberley”. Stworzony przez Adama Nasielskiego bohater zdobywał coraz większą popularność, a jego twórca – uznanie wśród elity sanacyjnej. Między innymi za takie oto dedykacje: „P. Inspektorowi Józefowi Piątkiewiczowi z Centrali Służby Śledczej w Warszawie w dowód szczerej sympatii powieść niniejszą poświęcam”. Jakby tego było mało, w odautorskim wstępie do „Człowieka…” pojawiają się prawdziwe peany na temat tego dobrze znanego w Polsce międzywojennej policjanta; jest on tam nazwany „jednym z najwybitniejszych oficerów naszej doskonałej policji śledczej” oraz „znakomitym teoretykiem-wykładowcą i praktykiem-kryminologiem”. Po takiej laudacji trzeba przyjrzeć się bliżej postaci, której uniżony pisarz poświęcił swe dzieło.

Józef Piątkiewicz nie jest tak jednoznaczną postacią, jak widział go Nasielski. Urodził się w 1892 roku, a do Policji Państwowej wstąpił jako dwudziestoośmiolatek. Szybko awansował, zostając niebawem szefem warszawskiego Wydziału IV-D. Co się kryło za tą nazwą? Policja polityczna, która odpowiadała między innymi za walkę ze szpiegostwem oraz zwalczanie propagandy komunistycznej. Piątkiewicz prawdopodobnie bardzo mocno wziął sobie do serca swoje obowiązki, ponieważ za czasów jego szefowania w stolicy doszło do dwóch głośnych skandali ze służbą, którą kierował, w tle. 13 października 1923 roku w Warszawie doszło do najtragiczniejszego w skutkach zamachu terrorystycznego w dziejach II RP. W prochowni Cytadeli miała miejsce eksplozja, w wyniku której zginęło dwadzieścia osiem osób, a osiemdziesiąt dziewięć zostało rannych. Wybuch było słychać ponoć w całym mieście; wiele budynków w okolicy Cytadeli uległo zaś mniejszej bądź większej dewastacji. Piątkiewicz dokładał później starań, aby winę za to, co się wydarzyło, zrzucić na oficerów Wojska Polskiego o poglądach komunistycznych. Sprawa w zasadzie do dzisiaj nie jest jednoznacznie wyjaśniona.

Do drugiego głośnego wydarzenia doszło 1 maja 1925 roku, kiedy to miał miejsce wybuch bomby w znajdującej się w Śródmieściu warszawskiej siedzibie Niezależnej Partii Chłopskiej, powołanej do życia kilka miesięcy wcześniej – przez secesjonistów z PSL-„Wyzwolenie” – radykalnie lewicowej partii ludowej. Prasa nie miała wątpliwości, że był to element wrogiej działalności chłopskich komunistów, którzy przygotowywali się do jakiegoś aktu terroru. Gdy jednak sprawie zaczęła się przyglądać sejmowa komisja, wyszło na jaw, że była to policyjna prowokacja, za którą stał agent tak zwanej Defensywy. Po nitce do kłębka śledczy dotarli do Piątkiewicza, który musiał pożegnać się ze stanowiskiem. Planowano „zesłać” go do endeckiego Poznania, gdzie – jako piłsudczyk – miałby prawdopodobnie bardzo ciężkie życie, ale ostatecznie ktoś ujął się za nim i lądowanie okazało się znacznie subtelniejsze, wiążąc się z przenosinami do akademii policyjnej w szwajcarskiej Lozannie. Do kraju Piątkiewicz powrócił po zamachu majowym i wtedy zaczęła się jego prawdziwa kariera.

W 1926 roku został kierownikiem tworzonego przez siebie Laboratorium Kryminalistycznego Głównej Szkoły Policyjnej, które rok później przekształcono w Laboratorium Policyjne Komendy Głównej Policji Państwowej. Podinspektor Piątkiewicz kierował nim do 1931 roku (w tym czasie był też współautorem opracowania „Służba śledcza: podręcznik dla szkolenia funkcjonariuszów policji państwowej”, 1928), kiedy to odkomenderowano go jako polskiego przedstawiciela do Międzynarodowej Komisji Policji Kryminalnych w Wiedniu, czyli popularnego Interpolu. W lutym 1936 roku dostał awans na inspektora i przy okazji mianowano go komendantem wojewódzkim policji w Kielcach; pozostawał nim nieco ponad trzy lata, do maja 1939 roku. Jak spędził wojnę, co w tym czasie robił – nie wiem. W Polsce Ludowej wylądował na jakiś czas za kratkami, a zmarł, mając siedemdziesiąt pięć lat. Jak więc widać, życie miał nadzwyczaj ciekawe, fachowcem zapewne też był pierwszorzędnym, na dodatek – skoro wyróżnił go sam Adam Nasielski – potrafił dbać również o wizerunek. Dedykacja zdobiąca „Człowieka z Kimberley” świadczy zaś o tym, że relacje poczytnego pisarza z policjantem musiały być co najmniej serdeczne. Może pewne cechy swego charakteru inspektor Bernard Żbik zawdzięczał właśnie Piątkiewiczowi?

Akcja powieści rozgrywa się w ciągu zaledwie dwóch dni – 23 i 24 września (możemy się domyślać, że chodzi o 1933 rok, bo wtedy książka powstawała). Jest upalny koniec lata; pada deszcz, grzmią pioruny. W mieszkaniu Żbika przy ulicy Szkolnej inspektor dywaguje na różne tematy z sędzią śledczym Rodowiczem i swoim najbliższym współpracownikiem i przyjacielem, aspirantem Adamem Billewskim. Od jakiegoś czasu panowie nie mieszkają już razem, co czyni prawdopodobnym fakt, że podobna relacja dwóch funkcjonariuszy wydała się czytelnikom, a może i szefostwu Policji Państwowej, albo nazbyt śmiała, albo zbyt niejednoznaczna. Rozmowę przerywa telefon; przerażony mężczyzna po drugiej stronie słuchawki wypowiada jednak tylko dwa słowa: „Czy to…” – i rozłącza się. Zaniepokojony Żbik łączy się z centralą i ustala, że dzwoniono z numeru zarejestrowanego na znanego warszawskiego lekarza-neurologa Wiesława Borzęckiego. Kilkadziesiąt minut później u oficera Centrali Służby Śledczej melduje się wywiadowca Rogalski, który oznajmia, że dzwoniła pani Julia Borzęcka, aby przekazać wiadomość, iż jej mąż… został zamordowany.

Wstrząśnięty inspektor zabiera ze sobą Billewskiego i Rogalskiego i natychmiast rusza do nowoczesnego bloku przy Alei Ujazdowskiej, aby zbadać sprawę na miejscu. Wita ich stary portier Maciej Tomasiuk, który na wiadomość o śmierci lekarza reaguje niewiarą, ponieważ widział go niedawno wychodzącego na ulicę. Po ustaleniu czasu wychodzi na to, że miało to już miejsce po telefonie pani Borzęckiej na komisariat. Czyżby więc ktoś zrobił sobie głupi żart? Tak można by pomyśleć, gdyby nie trup w gabinecie doktora. Strzelono do niego dwukrotnie, a kule przeszły na wylot. Tyle że na miejscu zbrodni ich nie ma. Są za to pozostali członkowie rodziny: żona – też lekarka (specjalizująca się w leczeniu nerwowo chorych kobiet), dwudziestotrzyletni syn Władysław z pierwszego małżeństwa, który niedawno pod pseudonimem Józef Mózg wydał „dziwny” kryminał zatytułowany „Depresja” (na czym polega jego „dziwność”, Nasielski nie tłumaczy) oraz niespełna siedemnastoletnia córka Halina. Do tego dochodzą jeszcze dwie gosposie. Mieszkanie jest spore – ma nie tylko osiem pokoi, ale także wewnętrzny przedpokój i dużo zakamarków. Z każdego pomieszczenia można przejść do dwóch, a nawet trzech innych. Staje się to szczególnie istotne, kiedy krótko po przybyciu policji zostaje popełnione kolejne morderstwo.

To już rzecz niebywała! Człowiek zginął pod nosem samego inspektora Żbika. Większej bezczelności nie można sobie wyobrazić. Nic zatem dziwnego, że słynny policjant, dbający o swoją reputację, bierze się ostro do pracy, wytęża swój umysł do granic możliwości i… wciąż błądzi. Dodatkowym tropem mieszającym w śledztwie okazują się przedmioty pochodzące z południowoafrykańskiego Kimberley – rękawiczka, sztylet, gazeta – miasta, w którym pięćdziesiąt trzy lata wcześniej urodził się Wiesław Borzęcki (był synem polskiego emigranta zarobkowego i Kanadyjki). Żbik niby ma sprawę ułatwioną – wszak morderca (a przynajmniej sprawca drugiej zbrodni) jest na wyciągniecie jego ręki, musi nim być ktoś z domowników. Tylko kto?… Być może inny funkcjonariusz, nie tak utalentowany, w podobnej sytuacji rozłożyłby bezradnie ręce, lecz pamiętajmy, że mamy do czynienia z nie byle kim, ale z „geniuszem psychokryminologii”, „znawcą ludzi i subtelnym psychologiem”, posiadaczem „intuicji i węchu «detektywnego»” (to wszystko to charakterystyka bohatera). I chociaż w opisach dochodzenia Adam Nasielski stara się ze wszech miar udowodnić, że te gloryfikacje nie są bezpodstawne, to jednak przypominanie parokrotnie w każdym rozdziale (z trzynastu), iż Żbik to GENIUSZ – mimo wszystko irytuje!

Z punktu widzenia współczesnego wielbiciela literatury detektywistycznej denerwujące może być też ciągłe sugerowanie, że Żbik wie znacznie więcej – że się domyśla, że coś odkrył, że zobaczył oczyma wyobraźni – ale oczywiście wiedzą tą z nikim się nie dzieli, zachowuje ją dla siebie, by w finałowej scenie olśnić wszystkich swoją przenikliwością. Tak się wtedy pisało. Tak konstruowało się intrygi. Dla osoby sięgającej po „Człowieka z Kimberley” w połowie lat 30. ubiegłego wieku ta pulpowa maniera zapewne nie była tak drażniąca, jak jest dzisiaj. Ale i tak nie zmienia to faktu, że mamy do czynienia z więcej niż przyzwoitym kryminałem, którego autor potrafi odpowiednio zagmatwać sytuację i parę razy wywieść czytelnika w pole. Nawet kiedy domyślamy się już, o co może chodzić, to wciąż otwarte pozostają kwestie, kto i dlaczego. Dotarłszy do mety, można zgodzić się z Nasielskim – to była jego najlepsza powieść z dotychczas wydanych (aczkolwiek dodajmy, że nie było ich w tym momencie jeszcze tak wiele). I nie ma tu znaczenia, że w dużej mierze inspirowana klasykami tego typu literatury, w tym twórczością cieszącego się w międzywojennej Polsce gigantyczną popularnością Amerykanina Edgara Wallace’a, na którego Polak powołuje się – „ustami” swoimi i Żbika – najczęściej i najchętniej.

18 lutego 2021

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Studium utraty
Joanna Kapica-Curzytek

25 IV 2024

Powieść czeskiej pisarki „Lata ciszy” to psychologiczny osobisty dramat i zarazem przejmujący portret okresu komunizmu w Czechosłowacji.

więcej »

Szereg niebezpieczeństw i nieprzewidywalnych zdarzeń
Joanna Kapica-Curzytek

21 IV 2024

„Pingwiny cesarskie” jest ciekawym zapisem realizowania naukowej pasji oraz refleksją na temat piękna i różnorodności życia na naszej planecie.

więcej »

PRL w kryminale: Biały Kapitan ze Śródmieścia
Sebastian Chosiński

19 IV 2024

Oficer MO Szczęsny, co sugeruje już zresztą samo nazwisko, to prawdziwe dziecko szczęścia. Po śledztwie opisanym w swej debiutanckiej „powieści milicyjnej” Anna Kłodzińska postanowiła uhonorować go awansem na kapitana i przenosinami do Komendy Miejskiej. Tym samym powinien się też zmienić format prowadzonych przez niego spraw. I rzeczywiście! W „Złotej bransolecie” na jego drodze staje wyjątkowo podstępny bandyta.

więcej »