Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 27 kwietnia 2024

Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.

Książki

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe (wybrane)

Diabeł zabierze was do domu
Gabino Iglesias
Billy Summers
Stephen King
Świat Lodu
B.V. Larson
Debit
C.J. Tudor
Dotyk śmierci
J.D. Robb
Dwór cierni i róż
Sarah J. Maas
Nawałnica
Cavan Scott
Uwikłana
Natasha Preston

więcej »

Zapowiedzi

książkowe

Kwintesencja wszystkiego
Suzie Sheehy
Maigret u pana ministra
Georges Simenon
Złowieszczy dar
Emily Thiede

więcej »

Adam Nasielski
‹Dom tajemnic›

EKSTRAKT:	60%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Dom tajemnic
Data wydania	luty 2015
Autor	Adam Nasielski
Wydawca	CM
Cykl	Wielkie gry Bernarda Żbika
Seria	Kryminały przedwojennej Warszawy
ISBN	978-83-63424-59-6
Format	218s.
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Zbrodnie w stylu retro: Sanacyjny „Napoleon zbrodni”
[Adam Nasielski „Dom tajemnic” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Wydany w 1935 roku „Dom tajemnic” był czwartą odsłoną bestsellerowej serii kryminalnej „Wielkie gry Bernarda Żbika”. Tym razem Adam Nasielski – jeden z najpopularniejszych przedwojennych twórców literatury popularnej – nakazał swemu bohaterowi, inspektorowi Bernardowi Żbikowi z Centrali Służby Śledczej, rozwiązać zagadkę, która mniej rozgarniętych policjantów doprowadziłaby zapewne do szaleństwa. A pewnie i… do grobu.

Sebastian Chosiński

Zbrodnie w stylu retro: Sanacyjny „Napoleon zbrodni”
[Adam Nasielski „Dom tajemnic” - recenzja]

Adam Nasielski
‹Dom tajemnic›

EKSTRAKT:	60%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Dom tajemnic
Data wydania	luty 2015
Autor	Adam Nasielski
Wydawca	CM
Cykl	Wielkie gry Bernarda Żbika
Seria	Kryminały przedwojennej Warszawy
ISBN	978-83-63424-59-6
Format	218s.
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Czytając poprzednie, opisane już w tym cyklu, odsłony „Wielkich gier…” – począwszy od otwierającego serię „Alibi” (1933), poprzez „Operę śmierci” (1934), aż po „Człowieka z Kimberley” (1934) – można było przyzwyczaić się do tego, że warszawski policjant, wysoki stopniem oficer z Centrali Służby Śledczej, to nie tylko znakomity psycholog (autor powieści podkreśla to praktycznie na każdym kroku), ale i funkcjonariusz nadzwyczaj odważny, który nie boi się zaryzykować życiem dla dobra śledztwa. Ma przy tym stalowe nerwy, które sprawiają, że także w obliczu najgroźniejszego umysłu przestępczego zachowuje zimną krew. Do tego stopnia, że można bez trudu wysnuć wniosek, iż nawet w obecności profesora Jamesa Moriarty’ego, którego Arthur Conan Doyle określił mianem „Napoleona zbrodni”, nie drgnęłaby mu powieka, a przez plecy nie przebiegłaby ani jedna ciarka. Cóż, chyba jednak trochę przesadzam. Ale, uwierzcie, tylko trochę. O czym dobitnie przekona się każdy, kto uważnie przeczyta „Dom tajemnic”.

Poprzednią odsłonę serii, „Człowieka z Kimberley”, Adam Nasielski dedykował wybitnemu polskiemu kryminologowi, inspektorowi Józefowi Piątkiewiczowi; „Dom tajemnic” dedykacji nie posiada, ale także ma swojego istniejącego w rzeczywistości bohatera, bez dokonań którego powieść być może nigdy by nie powstała, a nawet gdyby, to prawdopodobnie miałaby inny kształt fabularny. Tą osobą jest, zmarły w grudniu 1933 roku, a więc na pięć miesięcy przed rozpoczęciem pracy nad „Domem…”, doktor Aleksander Piotrowski, wybitny polski psychiatra. Urodził się w 1878 roku w Berlinie; gimnazjum realne ukończył w Poznaniu, po czym wrócił do stolicy cesarskich Niemiec, aby studiować – jednocześnie – medycynę, slawistykę i muzykologię. Jako dwudziestoośmiolatek uzyskał tytuł doktora medycyny, a po kolejnych czterech latach – doktora filozofii (z dziedziny muzykologii). Pracował w szpitalach psychiatrycznych i poliklinikach neurologicznych praktycznie w całych Niemczech, zdobywając przy tym olbrzymie doświadczenie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wrócił do kraju i osiadł w Wielkopolsce, skąd wywodzili się jego przodkowie.

W lipcu 1919 roku został kierownikiem Krajowego Zakładu Psychiatrycznego w Dziekance – wtedy była to niewielka wieś, dzisiaj jedna z dzielnic Gniezna (w obręb miasta osiedle zostało oficjalnie włączone dopiero po drugiej wojnie światowej). Pozostawał nim aż do śmierci, a dzisiaj jest patronem Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych „Dziekanka”. W czasie dyrektorowania ośrodkowi opublikował dziesiątki artykułów (między innymi w wydawanych przez siebie „Nowinach Psychiatrycznych”); oprócz tego był autorem wiekopomnego podręcznika „Diagnostyka psychiatryczna w zarysie dla studentów i lekarzy” (1922), którego lektura natchnęła Adama Nasielskiego do napisania „Domu tajemnic”. Książka tradycyjnie ukazała się nakładem warszawskiego Wydawnictwa Stanisława Cukrowskiego – tyle że w dwóch wersjach: pełnej (być może dwuczęściowej) oraz skróconej w serii „Co Tydzień Powieść” (pod nieco zmienionym tytułem, jako „Tajemnica psychiatry”).

„Dom tajemnic” zaczyna się, jak na cykl Adama Nasielskiego, nietypowo. Mimo zimy i paskudnej pogody (jest silny mróz i wieje wiatr), inspektor Bernard Żbik zaczyna właśnie miesięczny urlop. Który zresztą należy mu się po rozwikłaniu arcytrudnej i niebezpiecznej sprawy „człowieka z Kimberley”. Gdzie ma zamiar go spędzić? Pisarz nie wspomina, ale i tak nie ma to większego znaczenia, bowiem ostatecznie policjant donikąd się nie wybierze. A wszystko to z powodu niespodziewanej wizyty, jaką w środowy wieczór – już po godzinie dwudziestej pierwszej – składa mu dawno nie widziany, pochodzący z bardzo bogatej rodziny, przyjaciel Piotr Breda. To człowiek niezwykły – jednocześnie profesor kryminologii, doktor prawa i doktor psychiatrii. W czasach studenckich Żbika był jego mentorem i wykładowcą. Od tamtego czasu obaj panowie darzą się ogromnym szacunkiem i wzajemnie uznają za przyjaciół, chociaż wciąż tytułują się: „per inspektorze” oraz „per profesorze”. Breda długi czas mieszkał w Warszawie, dwa lata temu jednak wyprowadził się do Wilanowa, gdzie kupił okazałą willę, ba! praktycznie pałacyk – o wdzięcznej nazwie „Gong”.

Co go sprowadziło do mieszkania Żbika przy ulicy Szkolnej w Warszawie? Nadchodząca wielkimi krokami tragedia rodzinna. Profesor jest przestraszony i roztrzęsiony; oznajmia, że nie ma pewności, czy przeżyje tę noc, ktoś bowiem – i to na dodatek ktoś bardzo mu bliski – nastaje na jego życie. Dlatego prosi inspektora, by korzystając z urlopu, przyjechał do niego do Wilanowa i zajął się sprawą; odkrył, kto mu zagraża i uniemożliwił dokonanie zbrodni. Pikanterii całej sprawie dodaje fakt, że Breda wie, a przynajmniej domyśla się, kto pragnie się go pozbyć, lecz nie zamierza informować o tym Żbika. Cała sprawa jest dla niego zbyt bolesna, dlatego woli, aby policjant, o którym ma jak najlepsze zdanie, sam odkrył, skąd nadciąga niebezpieczeństwo. Dla inspektora to nie lada wyzwanie, kolejna „wielka gra” – tyleż fascynująca, co nadzwyczaj groźna. Ale kto inny miałby się tym zająć, jak nie on, funkcjonariusz, o którym Adam Nasielski pisze, że jest obdarzony „genialną intuicją i nadnaturalną, imponującą spostrzegawczością”. W każdym razie zgodnie z obietnicą dwa dni później Żbik (wraz ze swoim służącym, Kaszubem Stefanem) dociera do „Gongu”, a wiezie go szofer profesora, w którym inspektor rozpoznaje znanego sobie oszusta i szantażystę (trzy lata temu wtrącił go za kratki).

Willa, choć okazała, pozbawiona jest prądu. Breda wybudował wprawdzie przydomową elektrownię, ale z powodów administracyjnych nie zdążył jeszcze uzyskać zgody na jej podłączenie. To w oczywisty sposób utrudnia pracę inspektorowi – w ciemnościach nocy potencjalnemu zbrodniarzowi łatwiej będzie działać. Pytanie tylko, kto nim jest? Jeden z synów profesora – siedemnastoletni Leszek (mający problemy z emocjami i lubujący się w literaturze kryminalnej) czy starszy od niego o kilka lat Tadeusz (kaleka z uschniętą prawą ręką, co – zdaniem Żbika i ówczesnej psychiatrii – może rodzić psychopatyczne skłonności)? A może żona Wanda, której mąż, jak można się szybko zorientować, nie kocha? Nie należy odrzucać także „kandydatury” guwernantki Marii, Niemki z pochodzenia, która ma się zajmować wychowaniem Leszka (nastolatek szczerze jej nienawidzi, uważając za mało inteligentną), a która wdała się w zaskakujący romans z Tadeuszem. „Wisienką na torcie” okazują się jeszcze przybyli dwa tygodnie wcześniej z Chicago – miasta zbrodni i występku – krewni Wandy Bredy, adwokat Sebastian Dillon i jego małżonka Sylwia.

Jeżeli do kompletu dorzucimy również dwie służące – bliźniaczki Stasię i Kazię – to (wraz z kierowcą-kryminalistą) mamy aż dziesięcioro mieszkańców willi. Między nimi jest człowiek, który bezpośrednio grozi profesorowi i na wycofanie się z tych gróźb nie wpływa nawet pojawienie się Bernarda Żbika. Wręcz przeciwnie! Można odnieść wrażenie, że przyjazd słynnego detektywa jedynie rozzuchwala przestępcę, który teraz grozi śmiercią nie tylko Piotrowi Bredzie, lecz także inspektorowi. Jedno jest pewne – noc będzie piekielnie długa i obfitująca w dramatyczne wydarzenia. Tego zapewne oczekiwali czytelnicy i to właśnie postanowił zaoferować im Adam Nasielski, który już w pierwszych akapitach rozdziału otwierającego całą historię podkreślił, że sprawa „domu tajemnic” zalicza się do „jednej z najciekawszych i najwspanialszych, a dla niego samego [chodzi oczywiście o funkcjonariusza policji, nie autora powieści – przyp. SCh] do jednej z najtrudniejszych”. Czy naprawdę? Nie można zaprzeczyć, że fabuła – nawiązująca do tradycyjnych książek kryminalnych Agathy Christie i Arthura Conana Doyle’a – jest naprawdę zajmująca, tropy często i zgrabnie mylone, choć od pewnego momentu nie trudno pozbyć się wrażenia, że zabójcą MUSI okazać się…

Właśnie – kto?

Są też jednak w „Domu tajemnic” elementy, które dzisiaj mogą drażnić. W myśl popularnej w okresie międzywojennym idei „mocnego człowieka” inspektor Żbik zdaje się bowiem hołdować poglądom darwinistycznym, jakie odnosi także do kwestii społecznych. Stąd taka oto cecha jego charakteru: „Nie spoufalał się z ludźmi mniej od niego wartościowymi, chyba że wymagało tego dobro śledztwa”. Jak też przekonanie o tym, że Tadeusz Breda z racji swego kalectwa jest od razu potencjalnym zbrodniarzem. Nieładnie też wygląda określanie Tadeusza i jego matki mianem „zer, przeciętnych ludzi” tylko dlatego, że intelektualnie nie dorastają profesorowi Bredzie czy jemu samemu. Cóż, takie to były czasy. Wtedy podobne myśli nikogo nie raziły.

4 marca 2021

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

PRL w kryminale: Człowiek z blizną i milicjant bez munduru
Sebastian Chosiński

26 IV 2024

Szczęsny szybko zaskarbił sobie sympatię czytelników, w efekcie rok po roku Anna Kłodzińska publikowała kolejne powieści, w których rozwiązywał on mniej lub bardziej skomplikowane dochodzenia. W „Srebrzystej śmierci” Białemu Kapitanowi dane jest prowadzić śledztwo w sprawie handlu… białym proszkiem.

więcej »