WASZ EKSTRAKT: | |
---|---|
Zaloguj, aby ocenić | |
Tytuł | Opowieści o pilocie Pirxie |
Data wydania | 19 lutego 2020 |
Autor | Stanisław Lem |
Wydawca | Wydawnictwo Literackie |
ISBN | 978-83-08-07054-3 |
Format | 516s. 125×195mm |
Cena | 44,90 |
Zobacz w | Kulturowskazie |
Wyszukaj w | MadBooks.pl |
Wyszukaj w | Selkar.pl |
Wyszukaj w | Skąpiec.pl |
Stulecie Stanisława Lema: Przeciętniak w swym zawodzieAgnieszka Hałas, Adam Kordaś, Marcin Mroziuk, Beatrycze Nowicka, Marcin Osuch, Agnieszka ‘Achika’ Szady, Konrad Wągrowski
Agnieszka Hałas, Adam Kordaś, Marcin Mroziuk, Beatrycze Nowicka, Marcin Osuch, Agnieszka ‘Achika’ Szady, Konrad WągrowskiStulecie Stanisława Lema: Przeciętniak w swym zawodzieKW: Moim zdaniem wciąż szukasz racjonalnego wyjaśnienia, tam gdzie w założeniu nigdy go nie miało być. ASz: Konikiem Lema był kontakt z Niezrozumiałym, ale my już tak mamy, że dążymy do zrozumienia. BN: Ja bym tego robota nie złomowała. Chyba mi go też trochę żal było, choć wspomnienia są tak mgliste, że być może coś już wymyślam. W mojej wyobraźni pojawia się on teraz jako SFowy odpowiednik starego wiarusa, niosącego w sobie pamięć o dawnych dziejach i krzywdach. Nie zasługuje na to, by potraktować go, jak śmieć. Próbowałabym go przebadać, albo dać komuś, kto się na tym zna, żeby spróbował. Podejrzewam, że i tutaj uznałam decyzję Pirxa za sposób „ukręcenia łba” fabule, który zwalniał autora z wymyślenia jakiegoś intrygującego rozwiązania. Zawsze uważałam, że jak autor buduje jakąś zagadkę, to powinien ją na koniec wyjaśnić. Poza tym, odkąd pamiętam, niemal do szału doprowadzały mnie sceny, gdzie bohaterowie natrafiali na jakieś źródło wiedzy i decydowali się je zniszczyć (albo też nie mogli zapobiec jego zniszczeniu) i cała ta informacja się marnowała. KW: Jezu, nie pojmuję, dlaczego upieracie się, by zbanalizować to, co w opowiadaniu najważniejsze. By dać mu rozwiązanie, dzięki któremu nie tylko przestałoby być wybitne, ale i zostałoby całkiem zapomniane. Lem mógł z pewnością wymyśleć z 15 różnych wytłumaczeń historii Terminusa, ale NIE O TO CHODZIŁO. To nie jest opowiadanie o zepsutym robocie, to jest opowiadanie o zetknięciu człowieka z Nieznanym. O tym jak zareaguje na to, że coś wykroczy poza jego pojmowanie. Pirx boi się tego, co tam zastanie, boi się, że drążenie tej sprawy może zburzyć jego uporządkowany racjonalny światopogląd i dlatego podejmuje decyzję o ucieczce od problemu. Abstrahując już od faktu, że gdyby „Terminus” dostał jakieś racjonalne wytłumaczenie, unicestwiono by też jego horrorowy wydźwięk. A przy tym wszystkim jest to horror najwyższej klasy – nie próbujący wywoływać obrzydzenia, nie próbujący straszyć prostymi metodami, ale budzący stan nieokreślonego lęku, utrzymującego się długo po lekturze. Dla mnie już prawie 40 lat. • • • KW: „Odruch warunkowy”. Lżejszy tekst, mniej może filozoficzny, bardziej, można powiedzieć, kryminalny. Lubię go bardzo, przyznam, że zarówno bawił mnie, jak i trzymał w napięciu. ASz: Mnie bardziej trzymał w napięciu, lubię takie krótkie, zwarte historie z zagadką i jej rozwiązaniem. Podobały mi się też opisy realiów życia w bazie księżycowej, nie znałam wtedy wielu takich tekstów. Smażenie omletów nie rozśmieszało mnie, tylko dodawało akcji uroku, że kosmos kosmosem, a życie bywa całkiem zwyczajne – coś w stylu Sokoła Millennium, który potrafi się popsuć jak mały fiat. AH: Zagadka detektywistyczna w tym opowiadaniu jest dość podobna do tej z „Patrolu” i ma identyczne rozwiązanie (błędne wskazania aparatury zostały niewłaściwie zinterpretowane przez ludzi), ale cała intryga jest bardziej rozbudowana, zawiera więcej szczegółów. Pojawia się też sympatyczny bohater poboczny – fizyk Langner, któremu Pirx towarzyszy podczas pobytu w stacji badawczej. AK: Trochę drażni ta kolejna, po wspomnianym „Patrolu”, potyczka pomiędzy kulawą techniką a Pirxem. Ciekawy jest sam proces selekcji – nie oszalałeś w „kąpieli” więc nadajesz się na kandydata do sprawdzenia miejsca, gdzie najwyraźniej niektórym odbiło z fatalnym dla nich skutkiem. Trochę zabawnych akcentów gdy oczekiwania Pirxa przekonanego o ważności powierzonej mu misji rozmijają się z rzeczywistością. I jacy klawi ci Rosjanie (Brytyjczycy i Kanadyjczycy za to głupi do przesady). AH: Oczekiwania początkowo rozmijały się z rzeczywistością, ALE POTEM marzenie Pirxa się spełniło, rozwiązał zagadkę!! Chociaż kiedy dotarło do niego, że mało brakowało, a zginęliby obaj z Langnerem tak jak Challiers i Savage, to trochę się wystraszył. AK: I zajadł ten strach omletami! MM: A czegóż innego można się spodziewać po kimś – wedle słów Langnera – zacnym do poczciwości? Trzeba też przyznać, że tutaj Lemowi udało się jednak wnieść trochę humoru do wizerunku Pirxa. Natomiast rozwiązanie zagadki w „Odruchu warunkowym” jest według mnie podobne, ale wcale nie identyczne jak w „Patrolu” – tym razem ważna jest bowiem również zawodność czynnika ludzkiego, bo to przecież niezbyt dokładne przestrzeganie procedur (w szczególności niedomknięcie klapy przez Pirxa i przerwa w obserwowaniu jego poczynań przez Langnera) prowadzi do powstania niebezpiecznej sytuacji. • • • KW: „Polowanie”. Kolejny bardziej, bo ja wiem, tekst przygodowo-sensacyjny? Kolejny, który pamięta się ze względu na finałowe zdanie. Ale też pierwszy w tym zbiorze biorący na tapet relację między człowiekiem i maszyną. MM: No i wreszcie mamy jakieś porządne sceny walki – może nie dorównują widowiskowością „Gwiezdnym wojnom”, ale zawsze to już coś (a przynajmniej tak uważałem w wieku nastoletnim). AH: Pirx w „Polowaniu” ma okazję wykazać się tym, w czym jest dobry – zimną krwią i zdolnością trzeźwego myślenia! AK: Jak już wcześniej wspomniałem dla mnie ten „księżycowy western” z motywem zebranej ad hoc obławy na zbiegłego „bandytę” ze zdolnością trzeźwego myślenia ma niewiele wspólnego. AH: Ale czemu? Setaur stanowi zagrożenie dla osiedli ludzkich, trzeba go szybko unieszkodliwić, a nie bardzo jest jak (w czasie narady rozważane są możliwości, żeby robota stopić gazami wylotowymi statku kosmicznego albo użyć małych stateczków jako bombowców) i zapada decyzja, że odstrzelenie wydaje się jedyną sensowną opcją. A że ochotnicy ryzykują – no a jaki mają wybór? Zwlekać, aż Setaur podkradnie się do osiedla mieszkalnego i zacznie w nie prażyć laserem? AK: Jakie były szanse, że Pirx lub ktokolwiek inny z, nie wiedzieć czemu, tak ochoczo zgłaszających się do samobójczej misji członków pościgu przypadkiem unieszkodliwi Setaura? W tym opowiadaniu wszyscy ochotnicy są praktycznie wysyłani na śmierć, bo przewaga „zbuntowanego” robota jest przytłaczająca. Jedyną nadzieją może być dla nich łut szczęścia. I przewaga liczebna – ale to miecz obosieczny, bo zgraja nabuzowanych adrenaliną i uzbrojonych w niecelne lasery „łowców” okazuje się równie groźna dla Setaura jak i dla siebie nawzajem – o czym się Pirx osobiście przekonał. To, że ostatecznie udało mu się zniszczyć robota, jest zwyczajnym przypadkiem a nie konsekwencją jakichś szczególnych zalet jego umysłu. Jeśli miałbym ośmielić się gdybać jak próbować zaradzić takiej sytuacji księżycowej mechanicznej „rebelii” – okopać się w „fortach” i posłać „zwiad lotniczy”. Wtedy przynajmniej dokładnie wiadomo, gdzie są „swoi” i jest szansa, że w przypadku ataku uda się zniszczyć lub chociaż uszkodzić robota. A dopiero w przypadku wyśledzenia Setaura można by spróbować wysłać „ekspedycję karną” w której może dałoby się zgromadzić ludzi z jakimś choćby minimalnym doświadczeniem wojskowym i wyposażyć ją w sensowną broń… W każdym razie uważam, że akcja w stylu „Szabel nam nie zabraknie, szlachta na koń wsiędzie, Ja z synowcem na czele, i – jakoś to będzie !” była delikatnie mówiąc pochopna… AH: Pewnie dlatego, że organizowali ją ad hoc cywile: inżynierowie górnictwa, specjaliści od osadnictwa planetarnego, czy kim tam byli decydenci… • • • KW: „Wypadek”. Dla mnie chyba najmniej pamiętny tekst zbioru, kolejna wersja Lemowskich rozważań na temat sztucznej inteligencji. A może na temat człowieczeństwa sztucznej inteligencji? AH: Zawsze uważałam, że to opowiadanie jest mocno przegadane, rozdmuchane. Choć teraz, zmotywowana niniejszą dyskusją, wróciłam do niego, przeczytałam świeżym okiem i doceniłam je bardziej. Za emocje towarzyszące wspinaczce. AK: Pirx użyty jako „wzorzec prawdziwie ludzkich zachowań” udowadnia, że pewien robot zrobił o jeden krok za daleko w kierunku człowieczeństwa. Jeśli ktoś kiedyś miał Pirxa za trzeźwo myślącego, po tym opowiadaniu raczej zmieniłby zdanie… AH: Ej, ja tam doskonale rozumiem, że kogoś, kto umie i lubi się wspinać oraz ma sprzęt, skusiła skała!! To jest ładne: że zarówno Pirx, jak i robot ulegli temu samemu (na wskroś ludzkiemu) impulsowi, żeby się sprawdzić w starciu z górą. Nawiązując do zarzutów Beatrycze z początku tej dyskusji, alpinizm jako hobby mówi też dużo o samym Pirxie. Determinacja, odwaga, mierzenie się z ryzykiem, ale w takich warunkach, gdzie liczą się umiejętności, skupienie, precyzja – wszystko to pasuje do układanki. |
No ja ostatnio sobie powtórzyłam te opowiadania (ja z tych od AH, czyli wielbicieli). I muszę powiedzieć, że oprócz tego o czym powiedzieliście uderzyły mnie dwie rzeczy:
- świetne plastyczne opisy (krajobrazy Księżyca, zwłaszcza)
- kiedy doszłam do Ananke i rozważań na temat wieku dotarło do mnie, jak to się przesunęło - Lem smugę cienia lokuje jeszcze przed czterdziestką, a np. Neil Armstrong stanął na Księżycu mając 39 lat...
Czy „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya, powieść, której tytuł wykorzystałem dla stworzenia nazwy niniejszego cyklu, oraz ikoniczna „1984” George’a Orwella bazują po części na pomysłach z „After 12.000 Years”, jednej z pierwszych amerykańskich antyutopii?
więcej »Kontynuując omawianie książek SF roku 2021, przedstawiam tym razem thriller wyróżniony najważniejszą nagrodą niemieckojęzycznego fandomu. Dla kontrastu przeciwstawiam mu wydawnictwo jednego z mniej doświadczonych autorów, którego pierwsza powieść pojawiła się na rynku przed zaledwie dwu laty.
więcej »Science fiction bliskiego zasięgu to popularna odmiana gatunku, łącząca zazwyczaj fantastykę z elementami powieści sensacyjnej lub kryminalnej. W poniższych przykładach chodzi o walkę ze skutkami zmian klimatycznych oraz o demontaż demokracji poprzez manipulacje opinią publiczną – w Niemczech to ostatnio gorąco dyskutowane tematy.
więcej »Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner
Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner
Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner
Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner
Esensja czyta: Wrzesień 2013
— Miłosz Cybowski, Jacek Jaciubek, Alicja Kuciel, Paweł Micnas, Beatrycze Nowicka
Lista Przebojów Książkowych: Propozycje – kwiecień 2012
— Esensja
Lista Przebojów Książkowych: Notowanie XIX – marzec 2012
— Esensja
Lista Przebojów Książkowych: Propozycje – marzec 2012
— Esensja
Do księgarni marsz: Marzec 2012
— Esensja
Pijane ślimaki prowadzą śledztwo
— Mieszko B. Wandowicz
Pogrzeb pośród mgławic
— Mieszko B. Wandowicz
O korzyściach z bycia ślimakiem (śluzem na marginesie „Głosu Pana”)
— Mieszko B. Wandowicz
List znad Oceanu
— Beatrycze Nowicka
Lem w komiksie
— Marcin Knyszyński
Jam jest robot hartowany, zdalnie prądem sterowany!
— Miłosz Cybowski, Adam Kordaś, Marcin Mroziuk, Marcin Osuch, Agnieszka ‘Achika’ Szady, Konrad Wągrowski
Zawsze szach, nigdy mat
— Marcin Knyszyński
Świadomość jako błąd
— Marcin Knyszyński
Człowiek jako bariera ostateczna
— Marcin Knyszyński
Nie wszystko i nie wszędzie jest dla nas
— Marcin Knyszyński
„W zeszłym roku nie miałem wakacji”
— Joanna Kapica-Curzytek
Esensja czyta: Wrzesień 2013
— Miłosz Cybowski, Jacek Jaciubek, Alicja Kuciel, Paweł Micnas, Beatrycze Nowicka
Panie Stanisławie, Mrogi Drożku!
— Marcin T.P. Łuczyński
Esensja czyta: Kwiecień-czerwiec 2010
— Jakub Gałka, Anna Kańtoch, Joanna Słupek, Konrad Wągrowski
Przeczytaj to jeszcze raz: Social-fiction
— Daniel Markiewicz
Dialogi
— Janusz A. Urbanowicz
Przerwane beztroskie dzieciństwo
— Marcin Mroziuk
Kraina bez gwiazd
— Marcin Osuch
Fallout: Odc. 5. Szczerość nie zawsze popłaca
— Marcin Mroziuk
Niedzielny krytyk komiksów: Śrubełek? Głowadzik?
— Marcin Osuch
Fallout: Odc. 4. Tajemnica goni tajemnicę
— Marcin Mroziuk
Fallout: Odc. 3. Oko w oko z potworem
— Marcin Mroziuk
Fallout: Odc. 2. Elementy układanki zaczynają do siebie pasować
— Marcin Mroziuk
Mała Esensja: Trudne początki naszej państwowości
— Marcin Mroziuk
Fallout: Odc. 1. Odkrywanie realiów zniszczonego świata
— Marcin Mroziuk
Uczmy się języków!
— Marcin Osuch
Dobry wieczór, pozwolę sobie skopiować własny komentarz z FB, spod wpisu AH reklamującego tę dyskusję:
"Dyskutanci kontrastują świat z opowiadań o Pirksie z "Gwiezdnymi wojnami", jako ten pordzewiały, pełen wraków i szarej rzeczywistości - a przecież jednym z plusów SW było pokazanie całej techniki kosmicznej i statków międzygwiezdnych NIE jako wymuskanych i gładkich (jak np. z "Flasha Gordona", nakręconego w tym samym czasie, 1980 przecież), tylko zużytych i szwankujących, o, tutaj astrodroidowi pieprznął motywator, a tam Sokół Millenium ma problemy z hipernapędem, więc nie tak znowu daleko od Lema do Lucasa :)"