Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 30 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Josef Škvorecký
‹Wszyscy ci wspaniali chłopcy i dziewczyny›

EKSTRAKT:90%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułWszyscy ci wspaniali chłopcy i dziewczyny
Tytuł oryginalnyVšichni ti bystří mladí muži a ženy
Data wydania23 lipca 2018
Autor
PrzekładAndrzej S. Jagodziński
Wydawca Pogranicze
SeriaMeridian
ISBN978-83-61388-91-3
Format420s. 130×200mm; oprawa twarda
Cena45,—
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup

Ten okrutny XX wiek: Kraj pod specjalnym nadzorem
[Josef Škvorecký „Wszyscy ci wspaniali chłopcy i dziewczyny” - recenzja]

Esensja.pl
Esensja.pl
Zmarły przed sześcioma laty Josef Škvorecký to jeden z najsłynniejszych czeskich pisarzy XX wieku (choć załapał się także na ponad dekadę następnego stulecia). Oprócz opowiadań i powieści pisał również – w latach 50. i 60. – scenariusze filmowe, z których korzystali twórcy czechosłowackiej Nowej Fali. Przed emigracją na Zachód poznał wielu wybitnych reżyserów i aktorów i o nich postanowił opowiedzieć we „Wszystkich tych wspaniałych chłopcach i dziewczynach”.

Sebastian Chosiński

Ten okrutny XX wiek: Kraj pod specjalnym nadzorem
[Josef Škvorecký „Wszyscy ci wspaniali chłopcy i dziewczyny” - recenzja]

Zmarły przed sześcioma laty Josef Škvorecký to jeden z najsłynniejszych czeskich pisarzy XX wieku (choć załapał się także na ponad dekadę następnego stulecia). Oprócz opowiadań i powieści pisał również – w latach 50. i 60. – scenariusze filmowe, z których korzystali twórcy czechosłowackiej Nowej Fali. Przed emigracją na Zachód poznał wielu wybitnych reżyserów i aktorów i o nich postanowił opowiedzieć we „Wszystkich tych wspaniałych chłopcach i dziewczynach”.

Josef Škvorecký
‹Wszyscy ci wspaniali chłopcy i dziewczyny›

EKSTRAKT:90%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułWszyscy ci wspaniali chłopcy i dziewczyny
Tytuł oryginalnyVšichni ti bystří mladí muži a ženy
Data wydania23 lipca 2018
Autor
PrzekładAndrzej S. Jagodziński
Wydawca Pogranicze
SeriaMeridian
ISBN978-83-61388-91-3
Format420s. 130×200mm; oprawa twarda
Cena45,—
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Josef Škvorecký (rocznik 1924) opuścił ojczyznę w następstwie wydarzeń z sierpnia 1968 roku, kiedy to w ramach tak zwanej „bratniej pomocy” wojska państw Układu Warszawskiego (z wyjątkiem Rumunii) wkroczyły do Czechosłowacji, aby stłumić Praską Wiosnę. Ostatecznie zakotwiczył w Toronto, gdzie mieszkał i pracował (jako wykładowca na miejscowym uniwersytecie) do swojej śmierci przed sześcioma laty. Choć był bardzo płodnym prozaikiem, niewiele z jego dzieł zostało do chwili podjęcia decyzji o emigracji oficjalnie wydanych w kraju. A te, które jakimś cudem ujrzały światło dzienne, jak chociażby powieść „Tchórze” (1958), wzbudzały ponoć, o czym donosi sam autor, u prezydenta Antonína Novotnego (intelektualisty równie wykształconego i światłego, jak Bolesław Bierut czy Władysław Gomułka) efekt „chodzenia po ścianach”. Inna sprawa, że Novotný reagował w ten sposób również na wiele innych dzieł literackich i filmowych. Zwłaszcza zaś na produkcje kinematografistów spod znaku Nowej Fali.
Škvorecký pochodził z leżącego tuż przy polskiej granicy Náchodu, niewielkiego miasteczka, w którym w czasie drugiej wojny światowej przez kilka lat u miejscowego sklepikarza ukrywało się pewne żydowskie dziecko. Był to syn Anny Švábovej i architekta Ottona Kohna. Świat poznał go dwadzieścia lat później jako… Miloša Formana. Josef, starszy od niego o osiem lat, widywał go wówczas ukrytego między kartonami, nie mając oczywiście pojęcia, na kogo ten niesforny chłopak wyrośnie we wcale nie tak odległej przyszłości. Jako ceniony, chociaż rzadko wydawany autor, pod koniec lat 50. Škvorecký szybko znalazł wspólny język z młodymi studentami FAMU (legendarnego Wydziału Filmowego i Telewizyjnego praskiej Akademii Sztuk Scenicznych), którzy chętnie sięgali po jego krótkie formy, a z czasem zapraszali do pomocy w tworzeniu oryginalnych scenariuszy. W efekcie pisarz doskonale poznał całe środowisko filmowe, z wieloma artystami – nie tylko z Formanem, ale i z Jiřím Menzlem czy Evaldem Schormem – łączyły go w tamtym czasie więzy przyjaźni. Niektóre zerwane zostały – z przyczyn oczywistych – po podjęciu przez Josefa decyzji o emigracji.
Po „zakwaterowaniu” się w Toronto Škvorecký niemal z rozpędu został wykładowcą akademickim; w latach 1969-1970 prowadził zajęcia poświęcone kinu czeskiemu – i to właśnie one stały się podstawą wydanej rok później książki „Wszyscy ci wspaniali chłopcy i dziewczyny” (z wiele wyjaśniającym podtytułem „Osobista historia czeskiego kina”). Jej polskie wydanie – nakładem sejneńskiego Pogranicza (w prestiżowej serii „Meridian”) – zostało wzbogacone o napisany na początku lat 80. rozbudowany, ponad stustronicowy, esej „Jiří Menzel i historia «Pociągów pod specjalnym nadzorem»”. Wyszedł z tego opasły tom, który stał się, co prawda, bardzo subiektywnym, ale nadzwyczaj interesującym kompendium na temat kinematografii czechosłowackiej do 1969 roku. Ze szczególnym uwzględnieniem szalonych lat 60., kiedy to narodziła się, zdobyła wielką popularność (na całym świecie), a następnie została rozjechana przez sowieckie czołgi Nowa Fala. Jej Škvorecký poświęca najwięcej miejsca, aczkolwiek cofa się także w zamierzchłą – z dzisiejszej perspektywy – przeszłość, w lata 20. ubiegłego stulecia, gdy powstały pierwsze wybitne czeskie dzieła filmowe.
Dzieje czeskiej kinematografii różnią się znacznie od polskiej. Głównie dlatego, że nie przeżyła ona wielkiego wstrząsu w czasie drugiej wojny światowej. W epoce Protektoratu Czech i Moraw Studio Filmowe Barrandov – jedno z największych na Starym Kontynencie – pracowało pełną parą; twórcy, którzy zaczynali karierę jeszcze przed 1939 rokiem, najczęściej – oczywiście jeżeli nie byli pochodzenia żydowskiego bądź nie głosili jawnie poglądów komunistycznych – pracowali dalej. Jak na przykład Otakar Vávra czy Martin Frič (który pod nazwiskiem Fritsch nakręcił nawet kilka obrazów dla III Rzeszy w wytwórni UFA). Ba! Niemcy zdecydowali się na rozbudowę studia; postawili między innymi nowe hale do zdjęć – po to, by tam przenieść część swojej produkcji. Przykładem realizowany częściowo właśnie w Barrandovie antysemicki „Żyd Süss” (1940) Veita Harlana. Co ciekawe, po wojnie, jak również po przejęciu władzy przez komunistów w lutym 1948 roku, o czym pisał w „Zaginionym” (1951) Egon Hostovský, Vávra i Frič (i wielu innych reżyserów, scenarzystów i aktorów) pozostali na usługach nowej władzy.
Mało tego. Otakar Vávra – mający niezwykłą umiejętność dostosowywania się do każdej epoki historycznej i sytuacji politycznej (do Komunistycznej Partii Czechosłowacji zapisał się, jakby „czuł pismo nosem”, już w 1945 roku, czyli od razu po wyzwoleniu) – był współzałożycielem praskiej szkoły filmowej (FAMU) i jej długoletnim, bo aż do 2008 roku, wykładowcą (bardzo zresztą lubianym przez studentów). Mówiąc symbolicznie, to spod jego ręki wyszli między innymi Miloš Forman i Jiří Menzel. W peerelowskiej kinematografii podobną rolę odgrywali Aleksander Ford i Wanda Jakubowska, ale można odnieść wrażenie, że w jakimkolwiek starciu z Vávrą oboje i tak byliby na z góry straconej pozycji. Autor dwóch skrajnie różnych ekranizacji Čapkowskiego „Krakatitu” (1947 i 1980) był też jednak rzemieślnikiem najwyższej próby, otwartym na artystyczny nowinki, co sprawiło, że w pewnym sensie stał się „akuszerem” Nowej Fali. Škvorecký, choć – jak można wywnioskować – nie pała do Vávry szczególną miłością, nie odbiera mu jednak ewidentnych zasług, mimo że będąc daleko od Pragi, mógłby to zrobić bez najmniejszych obaw o zemstę wpływowego reżysera.
Emigracyjny pisarz, tworząc „osobistą historię czeskiego kina”, nie miał encyklopedycznych zapędów, a jednak zawarł w swoich specyficznych memuarach mnóstwo szczegółów dotyczących filmów kręconych w latach 50. i 60. w Czechach (sic! bo Słowacją się nie zajmował). Był wszak świadkiem wielu niezwykłych wydarzeń, uczestnicząc – czy to jako scenarzysta, czy aktor (zdarzało się i tak) – w procesie produkcyjnym. Wiele z jego projektów nie zostało jednak – przynajmniej wówczas – sfinalizowanych. Najczęściej z powodów politycznych, ponieważ nie odpowiadały wizji socjalistycznych speców od kultury bądź nawet samego prezydenta Novotnego. Inne z kolei zostały skierowane do realizacji po dojściu do władzy Alexandra Dubčeka, co stało się na początku 1968 roku, ale nie zdążono ich ukończyć przed wkroczeniem „bratnich” wojsk. Wyjeżdżając na Zachód, Škvorecký przypieczętował ich los. Pozostały mu jednak barwne wspomnienia, które najpierw przelał na papier, przygotowując wykłady dla studentów, a potem opracowując je w formie książkowej.
Autor „Batalionu czołgów” czy „Przypadków inżyniera dusz ludzkich” jest fantastycznym gawędziarzem – wcale nie gorszym od Jaroslava Haška czy Bohumila Hrabala – i w takiej też formie, sypiąc jak z rękawa anegdotami, nie stroniąc od ironii i uszczypliwości, opowiedział o tym niezwykłym zjawisku, jakim była Nowa Fala. Przywołał przy tym dziesiątki postaci, kreśląc ich barwne, ale i bardzo realistyczne portrety – zarówno psychologiczne, jak i artystyczne. Wykazał się przy tym nadzwyczajną znajomością tematu, będąc bardzo wnikliwym i, co najistotniejsze, obiektywnym recenzentem (nawet wtedy, gdy musi wystawiać notki swym bliskim znajomym czy przyjaciołom). Jeśli jesteście więc wielbicielami kina czeskiego, jeśli nie są Wam obce takie nazwiska, jak Miloš Forman, Jiří Menzel, Karel Kachyňa, Jaromil Jireš, Ivan Passer, Evald Schorm, Vĕra Chytilová, Ján Kadár i Elmar Klos, Jan Nĕmec, Pavel Juráček, Jan Schmidt, Hynek Bočan, František Vláčil czy Zbynĕk Brynych – „Wszyscy ci wspaniali chłopcy i dziewczyny” to lektura obowiązkowa! Do sześcianu.
koniec
13 sierpnia 2018

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Ten okrutny XX wiek: Budowle muszą runąć
Miłosz Cybowski

29 IV 2024

Zdobycie ruin klasztoru na Monte Cassino przez żołnierzy armii Andersa obrosło wieloma mitami. Jednak „Monte Cassino” Matthew Parkera bardzo dobrze pokazuje, że był to jedynie drobny epizod w walkach o przełamanie niemieckich linii obrony na południe od Rzymu.

więcej »

Jak to dobrze, że nie jesteśmy wszechwiedzący
Joanna Kapica-Curzytek

28 IV 2024

Czym tak naprawdę jest tytułowa siła? Wścibstwem czy pełnym pasji poznawaniem świata? Trzech znakomitych autorów odpowiada na te i inne pytania w tomie esejów pt. „Ciekawość”.

więcej »

PRL w kryminale: Człowiek z blizną i milicjant bez munduru
Sebastian Chosiński

26 IV 2024

Szczęsny szybko zaskarbił sobie sympatię czytelników, w efekcie rok po roku Anna Kłodzińska publikowała kolejne powieści, w których rozwiązywał on mniej lub bardziej skomplikowane dochodzenia. W „Srebrzystej śmierci” Białemu Kapitanowi dane jest prowadzić śledztwo w sprawie handlu… białym proszkiem.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.