Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 29 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Barbara Borys-Damięcka
‹Stawka większa niż życie (12) Człowiek, który stracił pamięć›

EKSTRAKT:80%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułStawka większa niż życie (12) Człowiek, który stracił pamięć
Dystrybutor TVP
Data premiery22 grudnia 1966
ReżyseriaBarbara Borys-Damięcka
ZdjęciaPaweł Minkiewicz, Napoleon Czerwiński, Tomasz Dembiński, Ryszard Kośmiński, Michał Szymański
Scenariusz
ObsadaStanisław Mikulski, Elżbieta Kępińska, Janusz Bukowski, Janusz Bylczyński, Damian Damięcki, Józef Pieracki, Tadeusz Borowski, Alicja Wyszyńska, Tomasz Zaliwski, Emilia Krakowska, Helena Dąbrowska, Mirosław Gruszczyński
MuzykaAndrzej Trybuła
Rok produkcji1966
Kraj produkcjiPolska
CyklTeatr Sensacji, Stawka większa niż życie
Czas trwania67 min
Gatuneksensacja, wojenny
Zobacz w
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj wAmazon.co.uk
Wyszukaj / Kup

„Kobra” i inne zbrodnie: Gdzie są naziści z tamtych lat?

Esensja.pl
Esensja.pl
Barbara Borys-Damięcka pracowała w sumie przy jedenastu teatralnych przedstawieniach „Stawki większej niż życie”, ale wyreżyserować było jej dane tylko jedno, za to z tych najciekawszych. Akcja „Człowieka, który stracił pamięć” rozgrywa się latem 1945 roku na Opolszczyźnie i kręci się wokół polowania polskiego wywiadu na podszywającego się pod Polaka nazistowskiego dywersanta.

Sebastian Chosiński

„Kobra” i inne zbrodnie: Gdzie są naziści z tamtych lat?

Barbara Borys-Damięcka pracowała w sumie przy jedenastu teatralnych przedstawieniach „Stawki większej niż życie”, ale wyreżyserować było jej dane tylko jedno, za to z tych najciekawszych. Akcja „Człowieka, który stracił pamięć” rozgrywa się latem 1945 roku na Opolszczyźnie i kręci się wokół polowania polskiego wywiadu na podszywającego się pod Polaka nazistowskiego dywersanta.

Barbara Borys-Damięcka
‹Stawka większa niż życie (12) Człowiek, który stracił pamięć›

EKSTRAKT:80%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułStawka większa niż życie (12) Człowiek, który stracił pamięć
Dystrybutor TVP
Data premiery22 grudnia 1966
ReżyseriaBarbara Borys-Damięcka
ZdjęciaPaweł Minkiewicz, Napoleon Czerwiński, Tomasz Dembiński, Ryszard Kośmiński, Michał Szymański
Scenariusz
ObsadaStanisław Mikulski, Elżbieta Kępińska, Janusz Bukowski, Janusz Bylczyński, Damian Damięcki, Józef Pieracki, Tadeusz Borowski, Alicja Wyszyńska, Tomasz Zaliwski, Emilia Krakowska, Helena Dąbrowska, Mirosław Gruszczyński
MuzykaAndrzej Trybuła
Rok produkcji1966
Kraj produkcjiPolska
CyklTeatr Sensacji, Stawka większa niż życie
Czas trwania67 min
Gatuneksensacja, wojenny
Zobacz w
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj wAmazon.co.uk
Wyszukaj / Kup
Spośród czternastu przedstawień teatralnych z serii „Stawka większa niż życie”, które wyemitowane zostały pomiędzy styczniem 1965 a lutym 1967 roku, tylko dwóch nie wyreżyserował Andrzej Konic. Były to otwierający cykl spektakl „Wróg jest wszędzie” (jego twórcą był Janusz Morgenstern) oraz dwunasty w kolejności (trzeci w drugiej serii) „Człowiek, który stracił pamięć”. Pod tym ostatnim podpisała się, zmarła w czerwcu ubiegłego roku, Barbara Borys-Damięcka, której zasług dla polskiego teatru (nade wszystko telewizyjnego) nie da się przecenić. Z Telewizją Polską związała się pod koniec lat 50. ubiegłego wieku jako absolwentka Wydziału Organizacji Produkcji Filmowej łódzkiej „Filmówki”. Lista przedstawień, nad którymi pracowała jako osoba odpowiedzialna za ich ostateczny kształt (określano to mianem reżyserii bądź realizacji telewizyjnej), przekracza setkę. Było wśród nich wiele „Kobr” i „Pająków” („Znowu «Łut Szczęścia»”, „Przyznaję się do winy”, „Iryd”, „Amerykańska guma do żucia «Pinky»”, „Twarz pokerzysty”, „Tajny agent”, „Hotel «Pod Poległym Alpinistą»”, „Anatomia morderstwa” i wiele innych). Była też reżyserką, opartego na tekście Mariana Butryma, sensacyjno-szpiegowskiego „Cienia Archanioła” (1975).
Premiera „Człowieka, który stracił pamięć” miała miejsce 22 grudnia 1966 roku, a więc na dwa dni przed Wigilią, co można chyba było uznać za – raczej niezamierzony – znakomity prezent dla widzów będących wielbicielami przygód agenta J-23. Dlaczego spektaklu nie wyreżyserował Andrzej Konic? Można podejrzewać, że było to spowodowane po prostu jego przepracowaniem. W tym czasie praktycznie nie schodził z planu, co musiało odbić się na jego kondycji fizycznej. A że Borys-Damięcka znała tajniki produkcji „Stawki…” jak własną kieszeń, a może i lepiej (pracowała przy ośmiu z jedenastu wcześniejszych spektakli) – powierzenie jej reżyserii nie niosło ze sobą najmniejszego zagrożenia. Fabularnie „Człowiek…” jest kontynuacją „Nocy w szpitalu”, z tą jednak różnicą, że jego akcja rozgrywa się już po wojnie. Zresztą wojenna fabuła „Nocy…” rozgrywała się w formie retrospekcji, co pozwoliło scenarzystom – Zbigniewowi Safjanowi i Andrzejowi Szypulskiemu – wciąż zachowywać chronologię wydarzeń.
Dochodząc do siebie w gdańskim szpitalu po dramatycznych wydarzeniach w podelbląskim Przyłucku (patrz: „Czarny wilk von Hubertus”), Staszek rozpoznaje opiekującego się nim doktora Tomasza Majewskiego (Janusz Bukowski) i dowiaduje się od niego, że łączniczka Ewa (Elżbieta Kępińska), z którą zetknął się we wrześniu 1942 roku na Kielecczyźnie, żyje i pracuje jako nauczycielka w dolnośląskim, a więc znajdującym się na tak zwanych Ziemiach Odzyskanych, Baranowie. Wtedy jeszcze major Wojska Polskiego nie wie, że wkrótce los rzuci go do tego miasteczka i że będzie to miało związek z prowadzonym przez niego śledztwem. Doszedłszy do siebie, Staszek wraca do przerwanego wypadem do Przyłucka dochodzenia. Wzywa na przesłuchanie swojego dawnego znajomego („Wróg jest wszędzie”) i przełożonego („Koniec gry”) generała Eberhardta (w tej roli po raz trzeci pojawia się Janusz Bylczyński), który jest wielce zaskoczony widokiem oficera Abwehry Hansa Klossa w polskim mundurze.
Eberhardt od trzech miesięcy znajduje się w niewoli. Nie mógł więc kierować zamachem, jaki miał miejsce kilka dni temu w Baranowie (będzie jeszcze o tym mowa), ale Staszek przypomina mu, że pod koniec 1944 roku brał on udział w tajnej operacji o kryptonimie „Wolf-2”, która polegała na przygotowaniu agentów niemieckich, mających działać (konkretniej: prowadzić działalność dywersyjną) na terenach zajmowanych przez Armię Czerwoną. A że, co wynika z dokumentów, w posiadaniu których jest polski wywiad, Opolszczyzna i Śląsk podlegały Eberhardtowi – musi on znać nazwiska osób wysłanych na ten teren. I zna! Podaje Polakowi jedno nazwisko: SS-Strumbannführer Helmuth Link. Został odpowiednio przygotowany; dostał nową, „polską” tożsamość, ale czy dotarł do miejsca przeznaczenia – tego generał nie wie. Biorąc jednak pod uwagę to, co wydarzyło się w okolicach Baranowa 17 sierpnia 1945 roku, jest to wielce prawdopodobne.
O co chodzi? O wysadzenie w powietrze transportu kolejowego z polskimi osadnikami, w wyniku czego wielu zginęło bądź zostało rannych (w tym kobiety i dzieci). Tej samej nocy do okna budynku szkolnego w Baranowie puka nieznany mężczyzna (w tej roli Damian Damięcki). Nauczycielka, czyli znana nam już Ewa, w pierwszej chwili myśli, że to szabrownik; on zapewnia, że nie – i jest w nim coś takiego, co każe dziewczynie zaufać nieznajomemu. Nawet wtedy, gdy przekonuje on, że nic nie pamięta i nie wie, kim naprawdę jest – jest wiarygodny. Kobieta prowadzi go do komendanta miejscowego posterunku MO (Tomasz Zaliwski) i to przed nim spowiada się przybysz. Okazuje się, że wyruszył spod Monachium; przez trzy miesiące opiekowali się nim niemieccy chłopi, którzy nadali mu – po swoim synu – imię Eryk; dotarł do Baranowa, ponieważ znał niemiecką nazwę miasta. Ale skąd? Nie ma przy sobie żadnych dokumentów ani niczego innego, co mogłoby pomóc w jego identyfikacji. Kiedy więc komendant otrzymuje anonimowy donos, że „pupilek nauczycielki” ma hitlerowską przeszłość, nie można tego zbagatelizować.
Ewa ma jednak pewien pomysł. Pisze list do Gdańska do doktora Majewskiego. Prosi go, aby przyjechał do Baranowa i zbadał Eryka. Tomasz mówi o tej niecodziennej prośnie dawnej znajomej Staszkowi, który uznaje, że to znakomita okazja, aby jeszcze raz wcielić się w Hansa Klossa i podjąć próbę odnalezienia Helmutha Linka. Udają się więc na Opolszczyznę w tym samym czasie, choć osobno, a na miejscu, jeśli los ich ze sobą zetknie, mają udawać, że się nie znają. Kloss chce dotrzeć zwłaszcza do miejscowych Niemców, oni przecież najprędzej będą wiedzieli cokolwiek o poszukiwanym przez niego naziście. Zwłaszcza że w miasteczku żyje wiekowy już Hugo Poller (Józef Pieracki, znany między innymi z „Tajemnicy jeziora” oraz „Przerwanej gry”), o którym J-23 wie, że w czasie wojny był majorem Abwehry we Wrocławiu i znał SS-Strumbannführera Linka. Jeśli Staszek przekona go, że jest Hansem Klossem – może coś od niego wyciągnie.
Niebawem jednak pojawiają się poważne komplikacje. Okazuje się bowiem, że z obozu zbiegł generał Eberhardt. Pytanie: co teraz zrobi? Czy będzie chciał ratować własną skórę i spróbuje jak najszybciej przedostać się do amerykańskiej strefy okupacyjnej? Czy, pozostając wiernym ideałom III Rzeszy, ruszy do Baranowa, aby wesprzeć Pollera i Linka, a przy okazji zdemaskować polskiego szpiega w Abwehrze? Staszek może liczyć na pomoc Ewy i doktora Majewskiego, ale oni nie są zawodowcami. Komendant MO natomiast porusza się po okolicy trochę jak dziecko we mgle. To już bardziej przydatny wydaje się być dyrektor miejscowego Państwowego Urzędu Repatriacyjnego Gerard Nowaczek (zmarły przed dwoma laty Tadeusz Borowski).
Dzięki nadzwyczaj skomplikowanej fabule i znakomitej grze aktorskiej „Człowiek, który stracił pamięć” zalicza się do najlepszych przedstawień serii. W niczym nie ustępuje takim spektaklom, jak „Kryptonim Edyta”, „Okrążenie” czy „Tajemnica zamku Edelsberg”, które nie bez powodu doczekały się wkrótce wersji filmowych. Dlaczego zatem „Człowiek…” nie dostąpił tego zaszczytu? Logiczną odpowiedź widzę tylko jedną: padł ofiarą tego, że jego akcja rozgrywała się już parę miesięcy po zakończeniu wojny, co nie pasowało do koncepcji serialu. Wszystko inne jest bowiem na swoim miejscu: od pierwszej do ostatniej minuty widz trzymany jest w napięciu, drżąc z niepewności, kto okaże się prawdziwym Helmuthem Linkiem, wyjątkowo podstępnym i groźnym nazistą.
Z teatru do serialu
O serialowych występach Janusza Bukowskiego i Janusza Bylczyńskiego pisałem już wcześniej, przy okazji ich wcześniejszych objawień w teatralnej „Stawce…” (choćby przy okazji „Nocy w szpitalu”). Z aktorów, którzy zagrali w tym spektaklu, zaszczyt ten spotkał jeszcze tylko dwóch artystów sceny i filmu. Józef Pieracki w odcinku ósmym, czyli w „Wielkiej wsypie”, wcielił się w inżyniera Meiera, który pracuje nad nowym modelem czołgu dla Wehrmachtu, natomiast Tomasz Zaliwski, który zaliczył już wcześniej epizod w chwalonym powyżej przedstawieniu „Tajemnica zamku Edelsberg” (był tam kapitanem Wojska Polskiego) przeniósł tę rolę do „Spotkania”, to jest odcinka siedemnastego (tyle że tam był już majorem). Co ciekawe, nie doczekał się swego występu w filmowej „Stawce…” Damian Damięcki, ale wystąpił w niej jego młodszy, zmarły w listopadzie ubiegłego roku, brat Maciej (i to w dwóch rolach: jako Wacek Słowikowski i Eryk Getting w „Genialnym planie pułkownika Krafta”).
koniec
9 kwietnia 2024

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

„Kobra” i inne zbrodnie: Za rok, za dzień, za chwilę…
Sebastian Chosiński

23 IV 2024

Gdy w lutym 1967 roku Teatr Sensacji wyemitował „Cichą przystań” – ostatni odcinek „Stawki większej niż życie” – widzowie mieli prawo poczuć się osieroceni przez Hansa Klossa. Bohater, który towarzyszył im od dwóch lat, miał zniknąć z ekranów. Na szczęście nie na długo. Telewizja Polska miała już bowiem w planach powstanie serialu, na którego premierę trzeba było jednak poczekać do października 1968 roku.

więcej »

Z filmu wyjęte: Knajpa na szybciutko
Jarosław Loretz

22 IV 2024

Tak to jest, jak w najbliższej okolicy planu zdjęciowego nie ma najmarniejszej nawet knajpki.

więcej »

„Kobra” i inne zbrodnie: J-23 na tropie A-4
Sebastian Chosiński

16 IV 2024

Domino – jak wielu uważa – to takie mniej poważne szachy. Ale na pewno nie w trzynastym (czwartym drugiej serii) odcinku teatralnej „Stawki większej niż życie”. tu „Partia domina” to nadzwyczaj ryzykowna gra, która może kosztować życie wielu ludzi. O to, by tak się nie stało i śmierć poniósł jedynie ten, który na to ewidentnie zasługuje, stara się agent J-23. Nie do końca mu to wychodzi.

więcej »

Polecamy

Knajpa na szybciutko

Z filmu wyjęte:

Knajpa na szybciutko
— Jarosław Loretz

Bo biblioteka była zamknięta
— Jarosław Loretz

Wilkołaki wciąż modne
— Jarosław Loretz

Precyzja z dawnych wieków
— Jarosław Loretz

Migrujące polskie płynne złoto
— Jarosław Loretz

Eksport w kierunku nieoczywistym
— Jarosław Loretz

Eksport niejedno ma imię
— Jarosław Loretz

Polski hit eksportowy – kontynuacja
— Jarosław Loretz

Polski hit eksportowy
— Jarosław Loretz

Zemsty szpon
— Jarosław Loretz

Zobacz też

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.