Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 2 maja 2024
w Esensji w Esensjopedii

Wariacje literackie: Filozofia dla małych i dużych

Esensja.pl
Esensja.pl
Czytałem w „Gazecie Wyborczej” wstęp Krzysztofa Pomiana do „Głównych nurtów marksizmu” Leszka Kołakowskiego, pracy analizującej jedną z najbardziej zbrodniczych ideologii. Wątpię, żeby poza wąskim gronem akademików chciało się komuś sięgać po to dzieło. Ale Kołakowski był autorem nie tylko poważnych, sążnistych rozpraw naukowych. W jego dorobku można znaleźć pełne polotu i przede wszystkim dużo krótsze od „Głównych nurtów” dzieła.

Michał Foerster

Wariacje literackie: Filozofia dla małych i dużych

Czytałem w „Gazecie Wyborczej” wstęp Krzysztofa Pomiana do „Głównych nurtów marksizmu” Leszka Kołakowskiego, pracy analizującej jedną z najbardziej zbrodniczych ideologii. Wątpię, żeby poza wąskim gronem akademików chciało się komuś sięgać po to dzieło. Ale Kołakowski był autorem nie tylko poważnych, sążnistych rozpraw naukowych. W jego dorobku można znaleźć pełne polotu i przede wszystkim dużo krótsze od „Głównych nurtów” dzieła.
Telewidzowie pamiętają z pewnością nadawane parę lat temu wykłady pod tytułem „O co nas pytają wielcy filozofowie”, w których Kołakowski omawiał najważniejszych myślicieli żyjących na przestrzeni dziejów. Począwszy od Sokratesa, Heraklita czy Platona, a skończywszy - bardzo przewrotnie - nie na Heideggerze czy Jaspersie, ale… Plotynie. Autora, zgodnie z tytułem cyklu, interesują nie tyle sami filozofowie, co raczej pytania jakie nam stawiają. Nie otrzymujemy więc streszczenia myśli Parmenidesa czy innego Hume’a. Celem Kołakowskiego jest uświadomienie „sobie i czytelnikom, że ci ludzie, którzy żyli w odległych czasach, myśleli w gruncie rzeczy tak samo, jak i my dziś myślimy. Że mamy te same kłopoty intelektualne.”
W trzytomowym, książkowym wydaniu „O co nas pytają…” pojawiło się aż trzydziestu myślicieli. Ci, którzy byliby zmęczeni natłokiem wiadomości o filozofach, mogą sięgnąć po inne, jeszcze krótsze teksty. Na przykład po zawarty w maksymalnie skondensowanej formie wykład na temat metafizyki. Mam tu na myśli „Kompletną i krótką metafizykę. Innej nie będzie. Innej nie będzie”. W lapidarnym tekście autor za pomocą kilkunastu zdań przedstawia podstawowe problemy, z którymi filozofia zmaga się od tysiącleci.
Można jeszcze inaczej. W zbiorze artykułów „Moje słuszne poglądy na wszystko” znajdujemy genialną, a także bardzo złośliwą „Wielką encyklopedię filozofii i nauk politycznych”. Przyświeca jej cel jak najkrótszego przedstawienia danego prądu filozoficznego czy doktryny. I tak na przykład konserwatyzm to: „że tak dobrze, jak za cysorza Franca, to już nigdy potem nie było”. Albo: „Augustyn, święty: że najpewniej pójdziesz do piekła, a jeśli jednak do nieba, to tylko dlatego, że Panu Bogu tak się zachciało.” W równie dowcipny sposób Kołakowski naśmiewa się z różnych nurtów filozoficznych w artykule „Ogólna teoria nie-uprawiania ogrodu”. Dowiadujemy się z niego jak za pomocą marksizmu, psychoanalizy czy filozofii egzystencjalnej można wytłumaczyć sobie, że nie warto zajmować się ogrodnictwem. „Ci, którzy nie cierpią ogrodnictwa, potrzebują teorii. Nie uprawiać ogrodu bez teorii jest płytkim i niegodnym sposobem życia.”
Autor „Obecności mitu” czy „Jeśli Boga nie ma” próbował dotrzeć do odbiorców na różne sposoby. Nie tylko dowcipnymi tekstami, ale też za pomocą… bajek. Filozof, który zajmuje się opowiadaniem baśni to, trzeba przyznać, nieczęsty widok. Ale „13 bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych”, „Rozmowy z diabłem” czy „Opowieści biblijne” to wspaniały wykład filozofii nie tylko dla dzieci. Kołakowski zgodnie z własnym przekonaniem, że „Nie ma (…) wyraźnej granicy między filozofią a poezją” w wyjątkowy sposób łączy ze sobą przygodową narrację z poważnymi zagadnieniami. Kolejny raz pokazuje, że o filozofii można mówić w sposób niezwykle interesujący, że problemy określane często jako „akademickie” w rzeczywistości dotykają bezpośrednio naszego życia. Tak samo jak Sokrates i jego następcy, mamy kłopoty z rozumieniem świata i samych siebie.
Zmarły przedwcześnie filozof zostawił nam w spadku bogaty dorobek, który ma tę wspaniałą cechę, że w dużej mierze jest - parafrazując zbiór bajek autora - przeznaczony dla dużych i małych. Filozofia nie jest wcale domeną naukowców, każdy z nas doświadcza jej w swoim życiu, a Kołakowski pomaga nam zadawać nowe pytania i szukać na nie odpowiedzi.
koniec
3 sierpnia 2009

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Okładka <i>Amazing Stories Quarterly</i> z wiosny 1929 r. to portret jednego z Małogłowych.<br/>© wikipedia

Stare wspaniałe światy: Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
Andreas „Zoltar” Boegner

11 IV 2024

Czy „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya, powieść, której tytuł wykorzystałem dla stworzenia nazwy niniejszego cyklu, oraz ikoniczna „1984” George’a Orwella bazują po części na pomysłach z „After 12.000 Years”, jednej z pierwszych amerykańskich antyutopii?

więcej »

Fantastyczne Zaodrze, czyli co nowego w niemieckiej science fiction? (24)
Andreas „Zoltar” Boegner

7 IV 2024

Kontynuując omawianie książek SF roku 2021, przedstawiam tym razem thriller wyróżniony najważniejszą nagrodą niemieckojęzycznego fandomu. Dla kontrastu przeciwstawiam mu wydawnictwo jednego z mniej doświadczonych autorów, którego pierwsza powieść pojawiła się na rynku przed zaledwie dwu laty.

więcej »

Fantastyczne Zaodrze, czyli co nowego w niemieckiej science fiction? (23)
Andreas „Zoltar” Boegner

14 III 2024

Science fiction bliskiego zasięgu to popularna odmiana gatunku, łącząca zazwyczaj fantastykę z elementami powieści sensacyjnej lub kryminalnej. W poniższych przykładach chodzi o walkę ze skutkami zmian klimatycznych oraz o demontaż demokracji poprzez manipulacje opinią publiczną – w Niemczech to ostatnio gorąco dyskutowane tematy.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Z tego cyklu

Wiewiórki Nabokova
— Michał Foerster

A momenty były?
— Michał Foerster

Jak nie zostałem wielkim pisarzem science fiction
— Michał Foerster

Dobry czytelnik
— Michał Foerster

Szaleńcy boży Flannery O’Connor
— Michał Foerster

Literatura a życie
— Michał Foerster

Dlaczego nie lubimy poezji
— Michał Foerster

Autor i słowo
— Michał Foerster

Zabawy z Carrollem
— Michał Foerster

Najlepsza książka 2009 roku
— Michał Foerster

Tegoż autora

Popkultura i antyk: Elektra
— Michał Foerster

Steve Jobs wielkim poetą był
— Michał Foerster

Notatki na marginesie „Mapy i terytorium”
— Michał Foerster

Popkultura i antyk: Błagalnice
— Michał Foerster

Popkultura i antyk: Dzieci Heraklesa
— Michał Foerster

Popkultura i antyk: Persowie
— Michał Foerster

Chociaż nie brzmi to zbyt oryginalnie
— Michał Foerster

Popkultura i antyk: Trachinki
— Michał Foerster

Popkultura i antyk: Ajas
— Michał Foerster

Popkultura i antyk: Filoktet
— Michał Foerster

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.