Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 26 kwietnia 2024

Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Wojciech Smarzowski
‹Wołyń›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Wołyń
Dystrybutor	Forum Film
Data premiery	7 października 2016
Reżyseria	Wojciech Smarzowski
Zdjęcia	Piotr Sobociński jr
Scenariusz	Wojciech Smarzowski
Obsada	Michalina Łabacz, Arkadiusz Jakubik, Wasyl Wasylik, Adrian Zaremba, Lech Dyblik, Jacek Braciak, Izabela Kuna, Jarosław Gruda
Muzyka	Mikołaj Trzaska
Rok produkcji	2016
Kraj produkcji	Polska
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Idąc i patrząc
[Wojciech Smarzowski „Wołyń” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Błędem byłoby oczekiwanie od Wojciecha Smarzowskiego, że nakręci film, który zasypie wszystkie podziały i doprowadzi do pojednania polsko-ukraińskiego. Raz, że zbyt wiele przelano krwi. Dwa, że minęło jeszcze zbyt mało czasu od tamtych wydarzeń. Trzy, że zbrodnia wołyńska wciąż nie została „rozliczona”. Podkreślić należy jednak fakt, że „Wołyń” to po prostu film uczciwy. Choć Ukraińcy – zwłaszcza ci z części zachodniej kraju – mogą mieć na ten temat inne zdanie.

Sebastian Chosiński

Idąc i patrząc
[Wojciech Smarzowski „Wołyń” - recenzja]

Wojciech Smarzowski
‹Wołyń›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Wołyń
Dystrybutor	Forum Film
Data premiery	7 października 2016
Reżyseria	Wojciech Smarzowski
Zdjęcia	Piotr Sobociński jr
Scenariusz	Wojciech Smarzowski
Obsada	Michalina Łabacz, Arkadiusz Jakubik, Wasyl Wasylik, Adrian Zaremba, Lech Dyblik, Jacek Braciak, Izabela Kuna, Jarosław Gruda
Muzyka	Mikołaj Trzaska
Rok produkcji	2016
Kraj produkcji	Polska
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Wojciech Smarzowski nigdy nie unikał tematów kontrowersyjnych – zarówno obyczajowo (vide „Wesele”, „Dom zły”, „Drogówka” czy „Pod Mocnym Aniołem”), jak i historycznie („Róża”). Jeśli więc któryś z polskich współczesnych reżyserów miał zabrać się za realizację filmu o rzezi wołyńskiej, on nadawał się do tej roli znakomicie. Gdy zresztą przed paru laty ogłosił, że weźmie na warsztat prozę Stanisława Srokowskiego (opowiadania z wydanego przed dziesięciu laty tomu „Nienawiść”), jak Polska długa i szeroka było słychać westchnienie ulgi. Zakładano bowiem, że Smarzowski nakręci obraz odpowiadający prawdzie historycznej, nie uginając się przed wymogami aktualnej polityki. Czy spełnił oczekiwania? Nie ma co do tego najmniejszych wątpliwości!

Tak samo, jak filmy poświęcone Holokaustowi nie muszą służyć pojednaniu niemiecko-żydowskiemu („Lista Schindlera” jest tutaj raczej wyjątkiem), nie należało oczekiwać od „Wołynia”, że stanie się mostem, pośrodku którego spotkają się potomkowie ofiar i zbrodniarzy. I że stojąc naprzeciw siebie, wzajemnie wybaczą sobie dawne urazy. Polacy z Kresów zasłużyli nie na film, który mógłby zostać wykorzystany jako narzędzie polityczne przez rządzących (nieważne jakiej opcji), ale nade wszystko – uczciwy, pokazujący bezmiar ich tragedii. Opowieści Stanisława Srokowskiego, publikowane także w innych jego książkach (trylogia „Saga Kresowa”, tom opowiadań „Strach”), odpowiadają temu, co relacjonowali świadkowie wydarzeń w Galicji wschodniej z lat 1943-1944, o czym także – na długo przed autorem z Wrocławia – pisali Włodzimierz Odojewski („Zasypie wszystko, zawieje…”, 1973) czy, w odniesieniu do ziem dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego – Józef Mackiewicz („Droga donikąd”, 1955; „Nie trzeba głośno mówić”, 1969).

To oczywiste, że większości obywateli naszego wschodniego sąsiada – zwłaszcza tych o poglądach nacjonalistycznych, gloryfikujących Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) – dzieło Smarzowskiego, mówiąc eufemistycznie, nie przypadnie do gustu. Niektórych zapewne rozsierdzi i z tego też powodu spotka się z totalną krytyką. Ale czy, z drugiej strony, można się temu dziwić? Czy w Polsce środowiska (skrajnie) prawicowe reagowały inaczej, kiedy na ekrany kin trafiło „Pokłosie” Władysława Pasikowskiego? Problem najistotniejszy, z którym – mimo że od zakończenia drugiej wojny światowej minęło już ponad siedemdziesiąt lat – wciąż się borykamy, to spoglądanie na tamten czas przez pryzmat Polaka, który przeżył jedynie okupację niemiecką, przez pryzmat mieszkańca Kraju Warty czy Generalnego Gubernatorstwa. Gdzie sytuacja była stosunkowo prosta – wróg był jeden.

Na Kresach wschodnich, co najpełniej obrazuje proza Józefa Mackiewicza, mieliśmy do czynienia z prawdziwym węzłem gordyjskim – znajdujący się w mniejszości Polacy żyli w otoczeniu swych znacznie liczniejszych sąsiadów litewskich, białoruskich i ukraińskich. Do tego dochodziła jeszcze ludność żydowska i dwaj okupanci – Niemcy (z którymi wiązali swą przyszłość nacjonaliści litewscy i ukraińscy) oraz Sowieci (utrzymujący z czasem coraz liczniejszą partyzantkę na tyłach Wehrmachtu). A nie można zapominać także o bandach rabunkowych; nagle z dniem wybuchu wojny zwykli kryminaliści nie stali się przecież szanowanymi obywatelami. Administracja niemiecka chętnie zresztą wysługiwała się na tych terenach miejscową ludnością – wiedziała o ich nienawiści zarówno do Sowietów, jak i Polaków. Tyle że polityka, którą można zdefiniować krótkim „dziel i rządź”, ma to do siebie, że często wymyka się spod kontroli – i tak też stało się latem 1943 roku na Wołyniu.

Wojciech Smarzowski stara się, na ile pozwala mu na to uczciwość artysty, wypośrodkować zasługi i winy. Pokazuje więc na ekranie i „dobrych Ukraińców”, i „złych Polaków”; w długiej introdukcji weselnej pojawia się wątek polityki prowadzonej przez kolejne rządy II Rzeczypospolitej na Kresach, która zmierzała do stopniowej polonizacji ludności pochodzenia ruskiego (chociażby poprzez niszczenie cerkwi prawosławnych, co miało doprowadzić do utraty tożsamości narodowej). Nie da się ukryć, że tym sposobem „hodowano” sobie śmiertelnego wroga; ostrzeżeń zresztą nie brakowało – wystarczy wspomnieć (w filmie także jest o tym mowa) o dokonanym w czerwcu 1934 roku w Warszawie zamachu na ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego (który zorganizowała OUN). Za nie zawsze – a może nawet często – nieprzemyślane decyzje podejmowane w stolicy cenę zapłacili polscy mieszkańcy Wołynia. Tyle że „płatność” została odłożona na kilka lat.

Na rzeź wołyńską Smarzowski każe nam patrzeć oczyma młodej kobiety, Zosi Głowackiej (w tej roli debiutująca na ekranie Michalina Łabacz), córki polskiego chłopa (Jacek Braciak), zakochanej w swym ukraińskim sąsiedzie Petro (Wasyl Wasylik). Dzień wielkiej radości dla jej siostry Heleny (Maria Sobocińska), w którym wychodzi ona za mąż za Ukraińca, Wasyla Huka (Ołeksandr Zbarazkyj), przynosi nieszczęście Zosi. W czasie uczty weselnej ojciec dziewczyny dogaduje się bowiem z bogatym polskim gospodarzem, wdowcem z dwójką dzieci, Maciejem Skibą (Arkadiusz Jakubik), że wyda córkę za niego. A tak naprawdę sprzedaje ją za kilka mórg ziemi i inwentarz. Wkrótce wybucha wojna, po klęsce wrześniowej Maciej wraca do domu; przemierzając kresowe wsie, widzi odradzający się ukraiński nacjonalizm i wzrastającą nienawiść do „Lachów”, „polskich panów”, podsycaną na dodatek przez niektórych kapłanów. Na razie jednak zostaje ona jeszcze – przynajmniej częściowo – wygaszona przez rządzących twardą ręką Sowietów.

I to jest jeden z największych paradoksów tamtych czasów na Kresach. Ratunkiem dla Polaków była siła okupantów – najpierw radzieckiego, później niemieckiego. To nie przypadek, że rzezie na Wołyniu zaczęły się latem 1943 roku, już po klęsce stalingradzkiej, gdy coraz powszechniejsze było przekonanie o porażce III Rzeszy w wojnie przeciwko Stalinowi, gdy Wehrmacht stracił w zasadzie kontrolę nad ziemiami znajdującymi się na jego tyłach. W filmie jest o tym mowa – że Niemcy „pochowali się w miastach”, wsie tym samym oddane zostały Ukraińcom. Gdy żołnierze UPA wraz z chłopstwem ukraińskim przystępują do plądrowania i mordowania Polaków na masową skalę, nie ma ich kto bronić. Partyzantka polska była słaba i nieliczna, zaś oddziały samoobrony nie zawsze skuteczne. Zosia Głowacka zostaje rzucona w sam środek dramatycznych wydarzeń. Nic nie jest jej oszczędzone, widzi na własne oczy okrucieństwa, których nie da się opisać.

„Wołyń” jest – od pewnego momentu – filmem pełnym przemocy. Nie brakuje w nim scen, które wywołują mimowolne zaciskanie szczęk i ból psychiczny. Czy mógł obejść się bez nich? Nie! Smarzowski przyjął konwencję realistyczną (czy wręcz naturalistyczną), bo tylko taka odpowiada prawdzie historycznej. Unikanie obrazów okrutnych mordów czy tortur byłoby zwyczajnie nieuczciwe, tworzyłoby fałszywy obraz, częściowo zdejmowało winę ze zbrodniarzy. Poza tym należy pamiętać, że – wbrew ogólnemu przekonaniu – reżyser naprawdę zachował umiar. Miał bowiem prawo pójść dalej. Latem 1943 roku (ale nie tylko) na Wołyniu działy się rzeczy jeszcze potworniejsze niż zdzieranie skóry pasami, obcinanie głów, podpalanie żywcem czy rozrywanie końmi. Smarzowski zresztą wcale nie przecierał tu szlaków. Obrazy okrucieństw dokonywanych przez UPA pojawiały się w polskiej kinematografii już wcześniej, wystarczy wspomnieć o „Ogniomistrzu Kaleniu” (1961) Ewy i Czesława Petelskich czy „Zerwanym moście” (1962) Jerzego Passendorfera.

Ale wcale nie do tych filmów najbliżej jest „Wołyniowi”. Optyka przyjęta przez Smarzowskiego, a więc fakt, że na niewyobrażalne cierpienie Kresowiaków patrzymy oczyma młodej kobiety (w 1939 roku, gdy zaczyna się akcja, Zosia ma zaledwie siedemnaście lat), która staje się zresztą jedną z ofiar wydarzeń, przywodzi na myśl dramat Andrieja Smirnowa „Żyła sobie baba” (2011). Z kolei pokazane na ekranie bezmyślne okrucieństwo z miejsca kojarzy się z równie wstrząsającym dziełem Elema Klimowa „Idź i patrz” (1985). Czy polski reżyser inspirował się właśnie nimi? Trudno byłoby uwierzyć w to, że ich nie zna. „Wołyń” zapewne długo jeszcze będzie wzbudzał kontrowersje; całkiem możliwe, że na Ukrainie, jak wiele filmów rosyjskich dotykających trudnych tematów we wzajemnych relacjach obu narodów, zostanie zakazany. Nie zmieni to jednak w niczym faktu, że mamy do czynienia z obrazem wybitnym. Rzetelnym. I uczciwym.

13 października 2016

Komentarze

30 X 2016 19:44:34

Dlaczego film wybitny dostał 80% ekstraktu?

21 VII 2017 14:02:13

Bo gdyby nie był wybitny, dostałby 70%.
Myślałem, że to oczywiste.

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Fallout: Odc. 4. Tajemnica goni tajemnicę
Marcin Mroziuk

26 IV 2024

Możemy się przekonać, że dla Lucy wędrówka w towarzystwie Ghoula nie jest niczym przyjemnym, ale jej kres oznacza dla bohaterki jeszcze większe kłopoty. Co ciekawe, jeszcze większych emocji dostarczają nam wydarzenia w Kryptach 33 i 32.

więcej »

Klasyka kina radzieckiego: Said – kochanek i zdrajca
Sebastian Chosiński

24 IV 2024

W trzeciej części tadżyckiego miniserialu „Człowiek zmienia skórę” Bension Kimiagarow na krótko rezygnuje z socrealistycznej formuły opowieści i przywołuje dobre wzorce środkowoazjatyckich easternów. Na ekranie pojawiają się bowiem basmacze, których celem jest zakłócenie budowy kanału. Ten wątek służy również scenarzystom do tego, by ściągnąć kłopoty na głowę głównego inżyniera Saida Urtabajewa.

więcej »

Fallout: Odc. 3. Oko w oko z potworem
Marcin Mroziuk

22 IV 2024

Nie da się ukryć, że pozbawione głowy ciało Wilziga nie prezentuje się najlepiej, jednak ważne okazuje się to, że wciąż można zidentyfikować poszukiwanego zbiega z Enklawy. Obserwując rozwój wydarzeń, możemy zaś dojść do wniosku, że przynajmniej chwilowo szczęście opuszcza Lucy, natomiast Maximus ląduje raz na wozie, raz pod wozem.

więcej »