Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 27 kwietnia 2024

Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.

Książki

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe (wybrane)

Diabeł zabierze was do domu
Gabino Iglesias
Billy Summers
Stephen King
Świat Lodu
B.V. Larson
Dwór cierni i róż
Sarah J. Maas
Furyborn. Zrodzona z furii
Claire Legrand
Geniusz zbrodni
Chris Carter
Hannibal po drugiej stronie maski
Thomas Harris
Wellness
Nathan Hill

więcej »

Zapowiedzi

książkowe

Kwintesencja wszystkiego
Suzie Sheehy
Maigret u pana ministra
Georges Simenon
Złowieszczy dar
Emily Thiede

więcej »

Barbara Gordon
‹Dwaj panowie w „Zodiaku”›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Dwaj panowie w „Zodiaku”
Data wydania	1967
Autor	Barbara Gordon
Wydawca	Czytelnik
Cykl	Kapitan Sebastian Chmura
Seria	Z jamnikiem
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

PRL w kryminale: W przededniu upadku
[Barbara Gordon „Dwaj panowie w „Zodiaku”” - recenzja]

Sebastian Chosiński

„Zodiak” to – przynajmniej w powieści Barbary Gordon – mocno podejrzana knajpa. Niegdyś może i miała renomę, ale teraz lepiej trzymać się od niej z daleka. Kiedy więc pewnego dnia pojawiają się w niej dwaj bardzo elegancko ubrani panowie w średnim wieku, musi to oznaczać coś niezwykłego. Zwłaszcza że kilka godzin później jeden z nich zostaje znaleziony martwy. Wtedy do akcji wkracza kapitan Sebastian Chmura z Komendy Głównej MO.

Sebastian Chosiński

PRL w kryminale: W przededniu upadku
[Barbara Gordon „Dwaj panowie w „Zodiaku”” - recenzja]

Barbara Gordon
‹Dwaj panowie w „Zodiaku”›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Dwaj panowie w „Zodiaku”
Data wydania	1967
Autor	Barbara Gordon
Wydawca	Czytelnik
Cykl	Kapitan Sebastian Chmura
Seria	Z jamnikiem
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

W połowie lat 60. XX wieku Polską Ludową, rządzoną wówczas przez pierwszego sekretarza KC PZPR Władysław Gomułkę, wstrząsnęła jedna z największych, a na pewno jedna z najbardziej nagłośnionych, afer gospodarczych – tak zwana „afera mięsna”. Otóż okazało się, że Stanisław Wawrzecki, dyrektor państwowego przedsiębiorstwa Miejski Handel Mięsem Warszawa Praga, dopuścił się na swoim stanowisku wielu nieprawidłowości. Fałszowano faktury, towar lepszej jakości zastępowano gorszym, do sprzedaży nielegalnie wprowadzano mięso z prywatnych masarni, wręczano wysokie łapówki. Wawrzecki stworzył szeroko rozgałęzioną sieć urzędników, kierowników sklepów i właścicieli firm, którzy czerpali z tego procederu mniejsze lub większe zyski. Kiedy sprawa się wydała, władze komunistyczne postanowiły wykorzystać ją propagandowo i zrzucić na barki hochsztaplerów winę za kłopoty aprowizacyjne z mięsem w całym kraju. Żeby jednak społeczeństwo w to uwierzyło, potrzebne były wysokie wyroki.

Dlatego do prowadzenia sprawy w warszawskim Sądzie Wojewódzkim oddelegowano zaprzedanego władzom sędziego Romana Kryżego, który miał już na sumieniu między innego rotmistrza Witolda Pileckiego. Na dodatek podjęto decyzję, że proces odbędzie się w trybie doraźnym, co otworzyło drogę do wydania wyroków śmierci przy jednoczesnym uniemożliwieniu oskarżonym prawa do odwołania się. Na początku lutego 1965 roku – po ponad dwumiesięcznym procesie – zapadły wyroki: oskarżyciele żądali w sumie trzech „kaesów”, orzeczono jeden, który został wykonany przez powieszenie (Wawrzecki). W 2004 roku wyroki wydane w „aferze mięsnej” zostały uchylone jako wydane „z rażącym naruszeniem prawa”. Tym samym sędziemu Kryżemu dopisano do „osiągnięć” kolejny mord sądowy. Sprawa już wtedy bulwersowała opinię publiczną i wzbudzała wiele kontrowersji. Nie dziwi więc, że zajmowali się nią zarówno dziennikarze (vide reportaż Barbary Seidler „Mięso i inne sprawy”), jak i pisarze.

Co prawda wydana w 1967 roku w poczytnej Czytelnikowskiej serii „Z jamnikiem” powieść Barbary Gordon (a w rzeczywistości Larysy Zajączkowskiej-Mitzner) „Dwaj panowie w «Zodiaku»” nie jest zbeletryzowaną wersją wydarzeń związanych z aferą, w jakiej brał udział Stanisław Wawrzecki, lecz bez wątpienia to na nim wzorowana jest postać dyrektora Władysława Kotyma – człowieka, który korzystając ze swoich wpływów w warszawskim handlu, zdołał stworzyć prawdziwy łapówkarski „gang”, do którego wciągnął innych urzędników, kierowników sklepów, ekspedientki, a także prywatnych dostawców. Pisarka, mająca już wtedy na koncie między innymi takie książki, jak „Ulica Bliska” (1958), „Błękitne szynszyle” (1960), „Gwiazdy na ziemi” (1961), „Adresat nieznany” (1962), „Proces poszlakowy” (1963), „Klika” (1964) oraz „Spotkanie pod zegarem” (1965), cieszyła się dużym uznaniem. Głównie dlatego, że jej dzieła znacznie wykraczały poza schemat – niekiedy fabularnie bardzo topornych – peerelowskich „powieści milicyjnych”, co zawdzięczały nieodmiennie mocno rozwiniętym wątkom obyczajowo-psychologicznym.

Nie inaczej jest w przypadku „Dwóch panów w «Zodiaku»”. Nie jest to bowiem jedynie książka opisująca zbrodnię i podejmowane przez milicję próby jej wykrycia, ale także – a może przede wszystkim – historia upadku człowieka, który dla wielu swoich współpracowników wydawał się wręcz wszechmocny, nie do ruszenia. W życiorysie Kotyma – przyglądając się tej postaci, Gordon cofa się zresztą aż do przedwojnia i okupacji niemieckiej – swoje odzwierciedlenie znajduje także Polska Ludowa. Bez jej gospodarczych absurdów i niedorzeczności taka „kariera” nie byłaby bowiem możliwa. Kotym jest dyrektorem od siedmiu lat. To zwieńczenie jego drogi na szczyt. Zwieńczenie, jakie osiągnął, popisując się wieloma talentami, ale i niejednokrotnie wielkim ryzykiem. W czasie wojny, kiedy był zatrudniony w przedsiębiorstwie przewozowym, z jednej strony lojalnie wypełniał zarządzenia okupanta (niektórzy mogliby uznać go nawet za kolaboranta), lecz z drugiej – współpracował z podziemiem. I to tym komunistycznym, co okazało się być bardzo przydatne po przepędzeniu Niemców.

Na los Kotyma wpłynęło też małżeństwo. Zuzanna, jego żona, była kobietą piękną, ale okazała się też niezwykle kłótliwą i chciwą, marzącą o życiu na wysokiej stopie. A że Władysław nie mógł zapewnić jej tego uczciwą pracą, chcąc zatrzymać ją przy sobie, musiał sięgać po środki zdobywane nieuczciwie. Im wyżej się wspinał, tym bardziej rosły również oczekiwania Zuzanny: willa na Żoliborzu, zagraniczny samochód, futra, kosztowności, wczasy zagraniczne – na to wszystko „szarzy” obywatele PRL-u nie mogli sobie pozwolić. Ona – dzięki obrotnemu mężowi – tak. Trudno jednak powiedzieć, by doceniała mężowski zapał w spełnianiu jej zachcianek; uznawała to wszystko za coś, co jej się zwyczajnie należy. Na dodatek nie miała skrupułów, aby wiedzę na temat przekrętów Władysława traktować jako formę nacisku (by nie rzec: szantażu) na niego. W efekcie Kotym dość szybko zdał sobie sprawę z tego, że znalazł się w potrzasku, sytuacji bez wyjścia.

Czytelnik poznaje Kotyma w – mówiąc symbolicznie – przededniu upadku. Cały z mozołem budowany przez niego od siedmiu lat – tyle bowiem minęło od dnia, w którym zasiadł na stołku dyrektorskim – gmach z dnia na dzień zaczyna się sypać. Wokół jego bliskich współpracowników kręci się milicja (funkcjonariusze z wydziału przestępstw gospodarczych), niektórzy są już nawet zatrzymywani i przesłuchiwani. Kotym wciąż jednak wierzy w mityczne „plecy”, znajomości wśród ludzi na wysokich – jeszcze wyższych od zajmowanego przez niego – stanowiskach, dzięki którym zdoła uniknąć odpowiedzialności. A jednocześnie uchroni nielegalnie zdobyty majątek przed konfiskatą na rzecz skarbu państwa. Czego jak czego, ale głowy do przekrętów nigdy mu nie brakowało. Teraz więc przystępuje do ostatecznej rozgrywki, zdawałoby się, ze wszystkimi, to jest z milicją (i tropiącym go zażarcie od miesięcy kapitanem Wojciechem Jastkiem), żoną, córką Magdaleną i nie zawsze lojalnymi kontrahentami.

Musi jednak liczyć się z tym, że jak w każdej organizacji o charakterze mafijnym, może zdarzyć się tak, iż ktoś obawiający się tego, że po aresztowaniu Kotym zacznie sypać – postanowi pozbyć się go, zamknąć mu usta raz na zawsze, by nie pociągnął za sobą na dno innych. Z biegiem czasu atmosfera się więc zagęszcza, a czytelnik nie ma wątpliwości, że prędzej czy później musi wydarzyć się coś nadzwyczaj dramatycznego. I tak też się dzieje: w podwarszawskim Piasecznie zostaje znaleziony trup, a wiele wskazuje na to, że to właśnie nieszczęsny dyrektor Kotym, który doczekał się wreszcie tego, na co sobie, według wielu, zasłużył. To zła informacja dla kapitana Jastka, ponieważ w tym momencie dochodzenie przejmuje wydział zabójstw i – tym razem wyjątkowo długo trzeba było czekać na jego pojawienie się – kapitan Sebastian Chmura (to jego czwarte śledztwo, wcześniejsze Gordon opisała w „Błękitnych szynszylach”, „Adresacie nieznanym” oraz „Spotkaniu pod zegarem”). Tyle że Chmura nie ma wcale zamiaru pozbawiać młodszego kolegi zasług, wręcz przeciwnie – uznawszy, że nikt nie wie o Kotymie tyle co Jastko, zaprasza go do współpracy.

Barbara Gordon po mistrzowsku skonstruowała fabułę powieści. Zaczynając w zasadzie od końca (milicja szykuje się już w zasadzie do zamknięcia sprawy Kotyma, który lada chwila ma zostać aresztowany), potrafiła tak zagmatwać intrygę, że do ostatniej strony czytelnik pozostaje w niepewności, zadając sobie pytania: kto? co? i dlaczego? Przy okazji stworzyła niemałą galerię ciekawych postaci, wśród których, o dziwo!, najlepiej wypadają osoby, które w „powieściach milicyjnych” zazwyczaj były poddawane krytyce, jak chociażby malarz-abstrakcjonista Janek Klimunt czy też jego eksdziewczyna Bożena, „prywaciara”. Tym razem złych musimy szukać po drugiej stronie – wśród państwowych urzędników, prezesów, sklepikarzy. To ciekawe i nietypowe dla literatury peerelowskiej odwrócenie proporcji. Ale też Barbara Gordon nie była wcale typową piewczynią milicyjnej chwały.

29 kwietnia 2022

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

PRL w kryminale: Człowiek z blizną i milicjant bez munduru
Sebastian Chosiński

26 IV 2024

Szczęsny szybko zaskarbił sobie sympatię czytelników, w efekcie rok po roku Anna Kłodzińska publikowała kolejne powieści, w których rozwiązywał on mniej lub bardziej skomplikowane dochodzenia. W „Srebrzystej śmierci” Białemu Kapitanowi dane jest prowadzić śledztwo w sprawie handlu… białym proszkiem.

więcej »