Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 29 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Esensja na wakacje: Celuloidowy Berlin

Esensja.pl
Esensja.pl
Berlin – miasto efemeryczne, niejednoznaczne, raczej niestawiane w jednym rzędzie z najpiękniejszymi stolicami Europy. A przecież na swój sposób ciekawe i intrygujące. A ponieważ geograficznie bliższe jest Warszawie niż Rzym czy Paryż, dlatego też od stolicy Niemiec rozpoczynamy filmowy przegląd najsłynniejszych miast świata.

Jakub Gałka

Esensja na wakacje: Celuloidowy Berlin

Berlin – miasto efemeryczne, niejednoznaczne, raczej niestawiane w jednym rzędzie z najpiękniejszymi stolicami Europy. A przecież na swój sposób ciekawe i intrygujące. A ponieważ geograficznie bliższe jest Warszawie niż Rzym czy Paryż, dlatego też od stolicy Niemiec rozpoczynamy filmowy przegląd najsłynniejszych miast świata.

Wakacje to nie tylko dzika przyroda, wspaniałe jeziora, potężne góry czy błękitne morza, ale też zwiedzanie. W większości przewodników wymienia się bibliografię – beletrystykę i nie tylko – wartą przeczytania przed udaniem się do danego miasta lub kraju, by przygotować sobie kulturowy background i wczuć się w klimat odwiedzanego miejsca. My – jak zwykle przekorni – proponujemy filmografię, czyli najciekawsze ekranowe wizje słynnych miast. Oczywiście wartych zwiedzenia również na żywo.

Berlin międzywojenny – „Kabaret” (1972)
Berlin z czasów republiki weimarskiej to miasto rozpusty, zabawy, zapomnienia – czerpania z życia w krótkim interludium spokoju pomiędzy dwiema strasznymi wojnami. Nagrodzony ośmioma Oscarami film Boba Fosse’a pokazuje to wszystko i wiele więcej. Czuć tu już niepokój i strach przed rosnącą potęgą nazistów, a film określa się czasem jako „noir w kolorze”. Do zbiorowej świadomości i pamięci „Kabaret” wszedł jednak nie jako obraz antynazistowski, ale musical ze śpiewającą Lizą Minelli. Film, które utrwalił wizerunek międzywojennego Berlina jako miasta rozrywki i kabaretu.
INNE:
„Berlin: Symfonia wielkiego miasta” (1927) – film dokumentujący życie międzywojennego Berlina.
• • •
Berlin kryminalny – „M jak morderca” (1931)
Kultowy film Fritza Langa, pierwszy dźwiękowy obraz w jego karierze. Historia grasującego w Berlinie mordercy dzieci oparta została na faktach – pierwowzorem postaci Petera Lorre był Peter Kurten, „wampir z Düsseldorfu”, który przez 15 lat budził w Niemcach grozę. Morderca filmowy budzi nie mniejszą grozę, przede wszystkim dzięki mistrzostwu Langa jako reżysera i kilku świetnym pomysłom. Przede wszystkim „M jak morderca” był jednym z pierwszych, jeśli nie pierwszym, obrazem w którym wykorzystano powracające muzyczne lejtmotywy związane z daną postacią (dla mordercy z „M…” była to gwizdana wersja „W grocie króla gór” Griega). A Berlin? Berlin jest mroczny i straszny, groza czai się wszędzie – nic dziwnego, w końcu „M jak morderca”, wyprzedzając o 10 lat „Sokoła maltańskiego”, jest uznawany za jednego z prekursorów kina noir.
INNE:
„Testament doktora Mabuse” (1933) – złowieszczy doktor Mabuse, postać pokrewna złoczyńcom w rodzaju Fantomasa czy Fu Manchu, grasuje po Berlinie.
• • •
Berlin udokumentowany – „Olimpiada” (1938)
Słynny film Leni Riefenstahl, nadwornego filmowca nazistów, przedstawiający kontrowersyjną olimpiadę w Berlinie. Pod względem realizacyjnym to prawdziwa perełka: reżyserka użyła tu tak wielu nowatorskich technik, że dokument z 1936 roku właściwie niewiele odbiega poziomem od dzisiejszych transmisji, za to wyraźnie odróżnia się od jemu współczesnych. Więcej nawet: Riefenstahl nie tylko wyznaczyła kanony relacjonowania wydarzeń sportowych, ale też przysłużyła się budowie wizji igrzysk – bieg z pochodnią, uważany za ideę antyczną, był jej pomysłem. Największym problemem „Olimpiady” jest jej wydźwięk – może nie tak skrajnie nazistowski jak niesławny „Triumf woli”, ale bardzo wyraźnie popierający Hitlera. Pomijając jednak politykę i historię, film do dziś robi wrażenie swoim rozmachem, a ukazane w nim Berlin i Niemcy jawią się jako znakomicie zorganizowane, pełne monumentalnych budowli i nowoczesne – szeroko korzystające z nowinek technicznych w rodzaju kina, telewizji i radia.
INNE:
„Taxi zum Klo” (1981) – rewolucyjny dokument o kulturze gejowskiej w zachodnim Berlinie.
„Berlin Babylon” (2001) – film dokumentuje przebudowę Berlina po upadku Muru i zjednoczeniu Niemiec.
• • •
Berlin powojenny – „Upadek” (2004)
Koniec wojny – upadek Führera i upadek Berlina. Film ukazujący ostatnie dni przywódcy nazistów w jego berlińskim bunkrze był swego rodzaju przełomem. Dotąd zazwyczaj Führera pokazywało się zdawkowo, jako mroczną figurę w tle, lub oswajając tę potworną postać humorem i parodią. „Upadek” pokazuje nie klauna ani symbol zła, ale człowieka. Szalonego, chorego, przegrywającego człowieka. A Berlin dogorywa wraz ze swoim władcą – jest ruiną i zaledwie cieniem miasta pełnego kabaretów, klubów i restauracji z „Kabaretu” czy monumentalnego, dumnego symbolu potęgi nazistowskiej z „Olimpiady”.
INNE:
„Dobry Niemiec” (2006) – Berlin powojenny z kryminalną intrygą i operacją „Spinacz” w tle.
• • •
Berlin zakochany – „Niebo nad Berlinem” (1987)
Historia dwóch aniołów „czuwających” nad Berlinem to nie tylko uniwersalna historia o miłości, ale też opowieść o mieście. Berlin widziany oczyma Wima Wendersa, raz kolorowy, raz monochromatyczny, oczarowuje swoją zmiennością i pewnym urokiem codzienności. Zresztą Damiel i Cassiel przedstawieni są jako aniołowie od zawsze związani z tym miastem, widzący jego historię, pamiętający jego rozwój i czasy, gdy jeszcze nie było tu miasta. „Niebo nad Berlinem” to też opowieść o ludziach, berlińczykach z lat 80.: smutnych i wesołych, silnych i słabych, ale zawsze ciekawych.
INNE:
„Legenda o Paulu i Pauli” (1973) – tragikomiczna love story ze wschodnim Berlinem w tle.
„Biegnij, Lola, biegnij” (1998) – trzy równoległe historie „co by było, gdyby” i bohaterka napędzana miłością, biegnąca przez współczesny Berlin.
• • •
Berlin zimnowojenny – „Życie na podsłuchu” (2006)
Jeden z najgłośniejszych i najlepszych filmów niemieckich ostatnich lat. Próba rozliczenia się Niemców ze swoją przeszłością, z życiem w cieniu Stasi i wiecznego podglądactwa, donosicielstwa i kontrolowania. Film na pewno ważny, choć jak chcą niektórzy esensyjni tetrycy, zbyt upraszczający i stereotypowo podchodzący do przedstawiania totalitarnego państwa. Tak czy inaczej, wizja – niczym z Orwella – skomunizowanego Berlina i Niemiec wschodnich warta zobaczenia.
INNE:
„Podzielone miasto” (1950) – amerykańscy piloci zakochują się w Niemkach, z mostem powietrznym do Berlina w tle.
„Pogrzeb w Berlinie” (1966) – wschodnioniemiecki szpieg próbuje uciec ze Wschodniego Berlina na Zachód.
• • •
Berlin komediowy – „Good Bye Lenin!” (2003)
Wzruszająca tragikomedia o współczesnych Niemcach i ich postrzeganiu NRD oraz tęsknocie za nim. Wybudzona z długotrwałej śpiączki kobieta musi być chroniona przed stresem i wstrząsami, więc jej syn robi wszystko, by nie dowiedziała się, że Mur upadł, a Berlin przestał być podzielonym miastem. Jak jednak wytłumaczyć ogromne banery Coca-Coli i bmw na ulicach zamiast trabantów? Film powstał na fali powrotu do przeszłości, widocznej również w Polsce – potępiać minione w czambuł czy w swej nostalgii zachować nutkę sympatii? Świetny film Wolfganga Beckera nie daje jasnych odpowiedzi, ale stanowi znakomitą ilustrację zmian, jakie nastąpiły w Berlinie Wschodnim po zburzeniu Muru i otwarciu się na zachód.
INNE:
„Raz, dwa, trzy” (1961) – spojrzenie Billy’ego Wildera na zimnowojenny, podzielony Berlin, ale jeszcze przed Murem.
„Ściśle tajne” (1984) – zwariowana komedia tria ZAZ, częściowo chyba rozgrywająca się w Berlinie, ale ciężko powiedzieć coś pewnego o filmie, w którym podzielony Berlin miesza się z nazistami i zwalczającym ich ruchem oporu.
„Słoneczna aleja” (1999) – komedia o życiu we wschodnim Berlinie.
„Siła złego na jednego” (2004) – film wyśmiewający stereotypy Ossie i Wessie oraz współczesnych Żydów niemieckich.
• • •
Berlin przyszłości – „Metropolis” (1927)
Kolejne, najsłynniejsze „dziecko” Fritza Langa, będące jednym z najważniejszych filmów w historii science fiction, definiującym praktycznie kanon filmowego przedstawiania dystopii i miast przyszłości. Właściwie miasto moloch, tytułowe Metropolis, nie jest Berlinem, ale to właśnie stolica Niemiec – a przede wszystkim zmiany, jakich doświadczała na początku XX wieku – zainspirowała ekranową wizję. Jeśli ktoś nie oglądał „Metropolis”, może sobie wyobrazić tę wizję Berlina na podstawie „Łowcy androidów” (którego scenografia była silnie inspirowana niemiecką klasyką). Miasto przyszłości u Langa podobne jest do futurystycznego Los Angeles Ridleya Scotta, tylko gorsze. Przytłaczające, dominujące nad człowiekiem… choć w jakiś sposób fascynujące. Ale i tak nie jest to Berlin, jaki chcielibyście zwiedzić.
koniec
16 sierpnia 2008

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

„Kobra” i inne zbrodnie: Za rok, za dzień, za chwilę…
Sebastian Chosiński

23 IV 2024

Gdy w lutym 1967 roku Teatr Sensacji wyemitował „Cichą przystań” – ostatni odcinek „Stawki większej niż życie” – widzowie mieli prawo poczuć się osieroceni przez Hansa Klossa. Bohater, który towarzyszył im od dwóch lat, miał zniknąć z ekranów. Na szczęście nie na długo. Telewizja Polska miała już bowiem w planach powstanie serialu, na którego premierę trzeba było jednak poczekać do października 1968 roku.

więcej »

Z filmu wyjęte: Knajpa na szybciutko
Jarosław Loretz

22 IV 2024

Tak to jest, jak w najbliższej okolicy planu zdjęciowego nie ma najmarniejszej nawet knajpki.

więcej »

„Kobra” i inne zbrodnie: J-23 na tropie A-4
Sebastian Chosiński

16 IV 2024

Domino – jak wielu uważa – to takie mniej poważne szachy. Ale na pewno nie w trzynastym (czwartym drugiej serii) odcinku teatralnej „Stawki większej niż życie”. tu „Partia domina” to nadzwyczaj ryzykowna gra, która może kosztować życie wielu ludzi. O to, by tak się nie stało i śmierć poniósł jedynie ten, który na to ewidentnie zasługuje, stara się agent J-23. Nie do końca mu to wychodzi.

więcej »

Polecamy

Knajpa na szybciutko

Z filmu wyjęte:

Knajpa na szybciutko
— Jarosław Loretz

Bo biblioteka była zamknięta
— Jarosław Loretz

Wilkołaki wciąż modne
— Jarosław Loretz

Precyzja z dawnych wieków
— Jarosław Loretz

Migrujące polskie płynne złoto
— Jarosław Loretz

Eksport w kierunku nieoczywistym
— Jarosław Loretz

Eksport niejedno ma imię
— Jarosław Loretz

Polski hit eksportowy – kontynuacja
— Jarosław Loretz

Polski hit eksportowy
— Jarosław Loretz

Zemsty szpon
— Jarosław Loretz

Zobacz też

Z tego cyklu

Podróże w czasie i przestrzeni
— Sebastian Chosiński, Jakub Gałka, Eryk Remiezowicz, Agnieszka Szady

Duszno i porno
— Piotr Dobry

(nie)Udany wypoczynek
— Esensja

Bardzo zzzzimne filmy
— Jakub Gałka, Konrad Wągrowski

Wakacje z duchami
— Sebastian Chosiński

Jak artysta zachód słońca malował
— Paweł Sasko

Najmroźniejsze sceny w literaturze
— Esensja

Konkurs na recenzję książki podróżniczej
— Esensja

Tegoż twórcy

Esensja ogląda: Luty 2018 (2)
— Jarosław Loretz, Anna Nieznaj, Agnieszka ‘Achika’ Szady

Laleczka i ciamajda
— Ewa Drab

Pigułka nasenna
— Urszula Lipińska

Nowości: Sierpień 2003
— Konrad Wągrowski

DVD: Eksperyment
— Konrad Wągrowski

My, potwory
— Tomasz Kujawski

Tegoż autora

Więcej wszystkiego co błyszczy, buczy i wybucha?
— Miłosz Cybowski, Jakub Gałka, Wojciech Gołąbowski, Adam Kordaś, Michał Kubalski, Marcin Osuch, Agnieszka ‘Achika’ Szady, Konrad Wągrowski

Nieprawdziwi detektywi
— Jakub Gałka

O tych, co z kosmosu
— Paweł Ciołkiewicz, Jakub Gałka, Jacek Jaciubek, Adam Kordaś, Michał Kubalski, Marcin Osuch, Konrad Wągrowski

Wszyscy za jednego
— Jakub Gałka

Pacjent zmarł, po czym wstał jako zombie
— Adam Kordaś, Michał Kubalski, Jakub Gałka, Piotr ‘Pi’ Gołębiewski, Jarosław Robak, Beatrycze Nowicka, Łukasz Bodurka

Chodzi o dobre historie i ciekawych bohaterów
— Karolina Ćwiek-Rogalska, Piotr ‘Pi’ Gołębiewski, Jakub Gałka, Kamil Witek, Konrad Wągrowski, Michał Kubalski

Porażki i sukcesy 2013, czyli filmowe podsumowanie roku
— Karolina Ćwiek-Rogalska, Piotr Dobry, Ewa Drab, Grzegorz Fortuna, Jakub Gałka, Krzysztof Spór, Małgorzata Steciak, Konrad Wągrowski

Przygody drugoplanowe
— Jakub Gałka

Ranking, który spadł na Ziemię
— Sebastian Chosiński, Artur Chruściel, Jakub Gałka, Jacek Jaciubek, Michał Kubalski, Jarosław Loretz, Konrad Wągrowski, Kamil Witek

Esensja ogląda: Wrzesień 2013 (2)
— Sebastian Chosiński, Jakub Gałka, Jarosław Loretz

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.