Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 29 kwietnia 2024

Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Ali Chamrajew, Wali Latifi
‹Gorące lato w Kabulu›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Gorące lato w Kabulu
Tytuł oryginalny	Жаркое лето в Кабуле
Reżyseria	Ali Chamrajew, Wali Latifi
Zdjęcia	Jurij Klimienko
Scenariusz	Wadim Trunin, Abdułła Habib
Obsada	Oleg Żakow, Nikołaj Olialin, Gulbuston Taszbajewa, Matluba Alimowa, Dżemal Moniawa, Lejli Chamrajewa, Leonard Babachanow, Kadyr Faroh, Bachtijor Ichtijarow, Bachram Matczanow, Farida Muminowa, Muhammad Nasim, Maksum Maksumow, Dżan Muhammed
Muzyka	Eduard Artiemjew
Rok produkcji	1983
Kraj produkcji	Demokratyczna Republika Afganistanu, ZSRR
Czas trwania	87 min
Gatunek	dramat, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Klasyka kina radzieckiego: Komuniści kontra fundamentaliści
[Ali Chamrajew, Wali Latifi „Gorące lato w Kabulu” - recenzja]

Sebastian Chosiński

„Gorące lato w Kabulu” Alego Chamrajewa to prawdopodobnie pierwszy film fabularny, w którym pokazano wojnę domową w Afganistanie i odniesiono się do radzieckiej interwencji zbrojnej w tym państwie. Jego premiera miała miejsce w 1983 roku, więc trudno oczekiwać od niego prawdy historycznej. Miał być bowiem przede wszystkim orężem propagandowym, mającym przekonać mieszkańców Afganistanu, że Sowieci to przyjaciele.

Sebastian Chosiński

Klasyka kina radzieckiego: Komuniści kontra fundamentaliści
[Ali Chamrajew, Wali Latifi „Gorące lato w Kabulu” - recenzja]

Ali Chamrajew, Wali Latifi
‹Gorące lato w Kabulu›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Gorące lato w Kabulu
Tytuł oryginalny	Жаркое лето в Кабуле
Reżyseria	Ali Chamrajew, Wali Latifi
Zdjęcia	Jurij Klimienko
Scenariusz	Wadim Trunin, Abdułła Habib
Obsada	Oleg Żakow, Nikołaj Olialin, Gulbuston Taszbajewa, Matluba Alimowa, Dżemal Moniawa, Lejli Chamrajewa, Leonard Babachanow, Kadyr Faroh, Bachtijor Ichtijarow, Bachram Matczanow, Farida Muminowa, Muhammad Nasim, Maksum Maksumow, Dżan Muhammed
Muzyka	Eduard Artiemjew
Rok produkcji	1983
Kraj produkcji	Demokratyczna Republika Afganistanu, ZSRR
Czas trwania	87 min
Gatunek	dramat, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Dzisiaj wojna w Afganistanie posiada już pokaźną filmografię i to nie tylko złożoną z najbardziej znanych w świecie filmów amerykańskich i brytyjskich. W ostatnich nieco ponad trzech dekadach po temat ten ochoczo sięgali również Rosjanie (i to jeszcze w czasach ZSRR), kręcąc kilka naprawdę interesujących dzieł kinowych (kilka z nich do dzisiaj zostało kompletnie zapomnianych), jak chociażby „Radzieccy” (1988) i „Wąwóz duchów” (1991) Siergieja Niłowa, „Ładunek 300” (1989) Gieorgija Kuzniecowa, „Morderczy Afganistan” (1991) Władimira Bortko, „Dwa kroki do ciszy” (1991) Jurija Tupickiego, „Noga” (1991) Nikity Tiagunowa, „Afganiec” (1991) Władimira Mazura, „Walc peszawarski” (1994) Timura Bekmambetowa i Giennadija Kajumowa, „Muzułmanin” (1995) Władimira Chotinienko czy – to już w czasach dużo nam bliższych – „9 kompania” (2005) Fiodora Bondarczuka, „Powrót do Afganistanu” (2011) Jegora Michałkowa-Konczałowskiego oraz „Braterstwo” (2019) Pawła Łungina. Ale kto był pierwszym twórcą, który odważył się pokazać na ekranie ten konflikt? Najprawdopodobniej miano to przynależy Alemu Chamrajewowi.

Ali Irgaszalijewicz Chamrajew – urodzony w 1937 roku w Taszkencie, stolicy Uzbekistanu – pochodzi z mieszanej rodziny: jego ojciec (aktor i scenarzysta) był Tadżykiem, matka (dyspozytor w studiu filmowym) Ukrainką. Trudno się więc dziwić, że niespełna dwudziestoletni Ali postanowił iść w ślady rodziców i robić karierę w świecie artystycznym. W 1961 roku ukończył wydział reżyserski moskiewskiego Wszechzwiązkowego Państwowego Instytutu Kinematografii. W czasach radzieckich wyspecjalizował się w sensacyjno-historycznych easternach, w których opowiadał o wojnie domowej i bohaterskiej walce bolszewików z basmactwem (zbrojnym antykomunistycznym ruchem religijno-narodowych, bardzo silnym w pierwszej połowie lat 20. XX wieku w krajach Azji Środkowej). Kilka z nich zyskało status dzieł kultowych, jak na przykład „Komisarz nadzwyczajny” (1970), „Bez strachu” (1971), „Siódma kula” (1972) czy „Ochroniarz” (1979). W 1987 roku nakręcił dramat liryczny „Ogród życzeń”, a już rok później wyjechał do Włoch – na zaproszenie Michelangela Antonioniego, z którym przyjaźnił się od swego pierwszego pobytu w Italii, jaki miał miejsce dekadę wcześniej – i do ojczyzny na stałe już nie wrócił.

Zresztą parę lat później rozpadł się Związek Radziecki – i zapewne trudno było Chamrajewowi orzec, jakie państwo powstałe na gruzach Kraju Rad jest jego macierzą – Uzbekistan (w którym się urodził), Tadżykistan (skąd pochodził jego ojciec), a może Rosja? Z kariery Alego Irgaszalijewicza na Zachodzie niewiele wyszło. Monumentalny fresk historyczny – kręcony w Uzbekistanie, ale za włoskie pieniądze – „Tamerlan Wielki” (1991) sukcesu nie odniósł. Podobnie rzecz się miała z kolejnymi obrazami. W efekcie Chamrajew coraz więcej czasu zaczął poświęcać realizacji dokumentów. Nakręcił obrazy o afgańskim generale (pochodzenia tadżyckiego) Abdurraszidzie Dostumie (1998), o byłym prezydencie Kazachstanu Nursułtanie Nazarbajewie (2012), wreszcie – o swoim ojcu, Ergaszu Chamrajewie („Nie zapomniałem o tobie”, 2018). Jak więc widać, jego dorobek jest olbrzymi, a film, o którym dzisiaj będzie mowa – zajmuje w nim poczesne miejsce. „Gorące lato w Kabulu”, który miał swoją premierę 28 kwietnia 1983 roku, nakręcono w Afganistanie, a radzieckim filmowcom dodano do pomocy twórców miejscowych (reżysera Walego Latifiego i scenarzystę Abdułłę Habiba), choć ich wkład w dzieło był, jak można sądzić, niewielki.

W 1973 roku w wyniku zamachu stanu upadła w Afganistanie skompromitowana monarchia, proklamowano republikę, której prezydentem został Mohammad Daud Chan (w przeszłości premier). Jego władzę początkowo poparła również lewicowa Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu (LDPA), która jednak szybko została spacyfikowana, a jej przywódcy trafili do więzienia. Z biegiem czasu Daud Chan rządził coraz bardziej autorytarnie, praktycznie prosząc się o bunt przeciwników politycznych. Doszło do niego 27 kwietnia 1978 roku – prezydent został obalony przez wojsko i zamordowany, a jego miejsce zajął Nur Mohammad Taraki (z LDPA), który parę dni później proklamował powstanie Demokratycznej Republiki Afganistanu (czyli do dotychczasowej nazwy państwa dodano pierwszy człon). W polityce zewnętrznej nastąpił skręt w stronę przyjaźni ze Związkiem Radzieckim, ale jednocześnie Tarakiemu wyrósł pod bokiem groźny rywal – Hafizullah Amin, który 14 września 1979 roku doprowadził do zamordowania prezydenta i… został jego następcą. Jako głowa państwa Amin uznał, że należy prowadzić bardziej zrównoważoną politykę zagraniczną i postanowił otworzyć się na Zachód, co z kolei bardzo zaniepokoiło Kreml.

Leonid Breżniew nie po to inwestował miliardy rubli w zwiększenie politycznych i ekonomicznych wpływów sowieckich w Afganistanie, aby teraz państwo to miało wysmyknąć mu się z rąk. 27 grudnia 1979 roku przeprowadzono operację pod kryptonimem „Sztorm-333”, w wyniku której komandosi z KGB i Specnazu wdarli się szturmem do pałacu prezydenckiego w Kabulu i zamordowali Amina. Jego miejsce zajął całkowicie uległy wobec Kremla Babrak Karmal. Akcja „Gorącego lata w Kabulu” rozgrywa się właśnie w trakcie jego marionetkowego panowania… Główną postacią dramatu jest leningradzki profesor medycyny (specjalista chirurg) Władimir Dmitrijewicz Fiodorow. Dostaje on zaproszenie do wygłoszenia cyklu wykładów na Uniwersytecie Kabulskim, a że jest prawdziwym internacjonalistą i chętnie dzieli się swoimi wiedzą i doświadczeniem – mimo podeszłego już wieku i nienajlepszego stanu zdrowia, wyraża zgodę. Do końca nie zdaje sobie sprawy, w co się pakuje; jest przekonany, że Afganistan, w którym o bezpieczeństwo obywateli dba – poza miejscowymi żołnierzami – Armia Radziecka, jest krajem spokojnym. Dopiero na miejscu okazuje się, że nic z tych rzeczy.

Organizatorem pobytu Fiodorowa w Kabulu jest pracujący w miejscowej ambasadzie radzieckiej były student profesora, Paweł Mielnikow. To on dogrywał szczegóły dotyczące wykładów i pomocy, jaką radziecki naukowiec ma udzielać afgańskim lekarzom w stołecznej klinice. Część z nich poznał zresztą, gdy byli na stażu w ZSRR (vide doktor Aziz). Jego tłumaczką zostaje Gulcza, Uzbeczka, która porzuciła Taszkent i przeniosła się do Kabulu, aby wspierać bratni naród afgański. W szczerej rozmowie z Fiodorowem przyznaje jednak, że trochę inaczej sobie to wszystko wyobrażała – że bardzo często zwyczajnie się boi. W filmie nie brakuje widoków stolicy Afganistanu – ani w dzień, ani w nocy – i są to najczęściej obrazy pełne uzbrojonych w karabiny maszynowe żołnierzy. Oczywiście, obok toczy się także normalne życie – ludzie robią zakupy, idą do pracy, wracają do domu. Telewizyjne kroniki gloryfikują rewolucję kwietniową (tę z 1978 roku, a zabójstwie Amina nie pada nawet słowo) i przekonują, że zwycięstwo nad wstecznymi siłami mudżahedinów jest już bliskie.

To typowa propaganda. Gdy na ekranie pojawiają się wrogowie komunistycznego Afganistanu (nazywani tu duszmenami), są obowiązkowo krytykowani, ale o dziwo, Ali Chamrajew nie posuwa się do ich zohydzania, nawet jeżeli popełniają czyny okrutne. Reżyser przyjmuje inną taktykę – przekonuje widzów, że mudżahedini zostali okłamani i zmanipulowani przez swoich przywódców. Wielu z nich nie potrafi nawet czytać ani pisać, nie mogą się więc przekonać, jakie dobrodziejstwa niosą im idee Marksa i Engelsa. W kontekście tego zaskakiwać może pewna niekonsekwencja (wynikająca zapewne z tego, że Chamrajew chciał jednak przemycić w swoim dziele także trochę prawdy), bo mimo wszystko duszmeni muszą cieszyć się poparciem społecznym, skoro tworzą groźne dla komunistycznych władz oddziały zbrojne na prowincji i nie brakuje ich nawet w Kabulu, o czym przekonuje się sam Fiodorow. Choć z filmu wynika jednoznacznie, że w dłuższej perspektywie czasowej są skazani na klęskę, na razie rząd Babraka Karmala nie może dać sobie z nimi rady.

Na marginesie perypetii, jakie spotykają profesora z Leningradu w Kabulu, a potem również w Kandaharze, film kreśli dwie wizje Afganistanu – fundamentalistycznego i komunistycznego. Ten pierwszy jest zacofany i okrutny (żyje w średniowieczu, albowiem zgodnie z kalendarzem muzułmańskim jest dopiero XIV wiek), opresyjny wobec kobiet, nienawidzący nowoczesności; ten drugi stanowi jego dokładne przeciwieństwo – to świat końca XX wieku, w którym każdy – bez względu na płeć czy wyznanie – ma prawo do wolności sumienia i wykształcenia. Prawda wyglądała nieco inaczej – ta nowoczesność miała korzenie sowieckie; przyszły komunistyczny Afganistan miał zaś nie różnić się niczym szczególnym od środkowoazjatyckich republik Kraju Rad (Tadżykistanu, Uzbekistanu czy Kirgistanu). Czy Ali Chamrajew, którego ojciec był represjonowany w czasach Wielkiej Czystki, nie miał świadomości tego? Na pewno miał, dlatego starał się, jak mógł, przemycać w „Gorącym lecie w Kabulu” afgańską codzienność bez natrętnych komentarzy. Te bądź pojawiają się z offu (na przykład docierają z programów telewizyjnych), bądź są podawane Fiodorowowi na tacy przez osoby wprowadzające go w miejscowe realia. On sam stara się zachowywać obiektywizm – i chyba taka właśnie postawa jest najbliższa reżyserowi.

Za scenariusz filmu odpowiadał Wadim Trunin, którego najsłynniejszym dziełem filmowym pozostaje po dziś dzień „Dworzec Białoruski” (1970) Andrieja Smirnowa. Zdjęcia są autorstwa niezwykle cenionego operatora Jurija Klimienki („Legenda o Twierdzy Suramskiej”, „Trudno być bogiem”, „Van Goghi”), dla którego był to czwarty (i ostatni) wspólny film zrealizowany z Alim Chamrajewem. Świetnie prezentuje się także, wykorzystująca inspiracje rockiem elektronicznym, ścieżka dźwiękowa autorstwa nieocenionego Eduarda Artiemjewa („Solaris”, „Swój wśród obcych, obcy wśród swoich”, „Syberiada”, „Stalker”). W profesora Fiodorowa wcielił się – i była to jego ostatnia rola kinowa – Oleg Żakow (1905-1988), znany między innymi z „Iwana Groźnego” (1944-1945) oraz „Wrogich żywiołów” (1953). Mielnikow ma twarz Nikołaja Olialina („Wyzwolenie”), a piękna doktor Suchejl – Uzbeczki Matliuby Alimowej („Taras Bulba”, „Muchamory”). W tłumaczkę Gulczę wcieliła się – również pochodząca z Uzbekistanu – Gulbuston Taszbajewa, z kolei doktora Aziza zagrał Gruzin Dżemal Moniawa. Żadnemu z nich nie było dane zrobić wielkiej kariery.

1 lipca 2020

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Fallout: Odc. 5. Szczerość nie zawsze popłaca
Marcin Mroziuk

29 IV 2024

Brak Maximusa w poprzednim odcinku zostaje nam w znacznym stopniu zrekompensowany, bo teraz możemy obserwować jego perypetie z naprawdę dużym zainteresowaniem. Z kolei sporo do myślenia dają kolejne odkrycia, których Norm dokonuje w Kryptach 32 i 33.

więcej »

East Side Story: Ucz się (nieistniejących) języków!
Sebastian Chosiński

28 IV 2024

W czasie eksterminacji Żydów w czasie drugiej wojny światowej zdarzały się niezwykłe epizody, dzięki którym ludzie przeznaczeni na śmierć przeżywali. Czasami decydował o tym zwykły przypadek, niekiedy świadoma pomoc innych, to znów spryt i inteligencja ofiary. W przypadku „Poufnych lekcji perskiego” mamy do czynienia z każdym z tych elementów. Nie bez znaczenia jest fakt, że reżyserem filmu jest pochodzący z Ukrainy Żyd Wadim Perelman.

więcej »

Fallout: Odc. 4. Tajemnica goni tajemnicę
Marcin Mroziuk

26 IV 2024

Możemy się przekonać, że dla Lucy wędrówka w towarzystwie Ghoula nie jest niczym przyjemnym, ale jej kres oznacza dla bohaterki jeszcze większe kłopoty. Co ciekawe, jeszcze większych emocji dostarczają nam wydarzenia w Kryptach 33 i 32.

więcej »