Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 29 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Bension Kimiagarow
‹Człowiek zmienia skórę (01) Lato›

EKSTRAKT:60%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułCzłowiek zmienia skórę (01) Lato
Tytuł oryginalnyЧеловек меняет кожу (01) Лето
ReżyseriaBension Kimiagarow
ZdjęciaZaur Dahte
Scenariusz
ObsadaBaba Annanow, Mihails Kublinskis, Łarisa Udowiczenko, Igor Kostoliewski, Anatolij Azo, Audris Chadaravičius
Rok produkcji1978
Kraj produkcjiTadżykistan, ZSRR
CyklCzłowiek zmienia skórę
Gatunekdramat
Zobacz w
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj wAmazon.co.uk
Wyszukaj / Kup

Klasyka kina radzieckiego: Słona pustynia Tadżykistanu
[Bension Kimiagarow „Człowiek zmienia skórę (01) Lato” - recenzja]

Esensja.pl
Esensja.pl
Bruno Jasieński to polski poeta, prozaik i dramaturg. Autor głośnej powieści „Palę Paryż”, która przyczyniła się do jego wydalenia z Francji i przeprowadzki do Związku Radzieckiego. Tam w pierwszej połowie lat 30. zdobył rozgłos za sprawą rozgrywającego się w sowieckim Tadżykistanie socrealistycznego produkcyjniaka „Człowiek zmienia skórę”. W 1978 roku książkę ten przeniósł na ekran bucharski Żyd Bension (Boris) Kimiagarow.

Sebastian Chosiński

Klasyka kina radzieckiego: Słona pustynia Tadżykistanu
[Bension Kimiagarow „Człowiek zmienia skórę (01) Lato” - recenzja]

Bruno Jasieński to polski poeta, prozaik i dramaturg. Autor głośnej powieści „Palę Paryż”, która przyczyniła się do jego wydalenia z Francji i przeprowadzki do Związku Radzieckiego. Tam w pierwszej połowie lat 30. zdobył rozgłos za sprawą rozgrywającego się w sowieckim Tadżykistanie socrealistycznego produkcyjniaka „Człowiek zmienia skórę”. W 1978 roku książkę ten przeniósł na ekran bucharski Żyd Bension (Boris) Kimiagarow.

Bension Kimiagarow
‹Człowiek zmienia skórę (01) Lato›

EKSTRAKT:60%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułCzłowiek zmienia skórę (01) Lato
Tytuł oryginalnyЧеловек меняет кожу (01) Лето
ReżyseriaBension Kimiagarow
ZdjęciaZaur Dahte
Scenariusz
ObsadaBaba Annanow, Mihails Kublinskis, Łarisa Udowiczenko, Igor Kostoliewski, Anatolij Azo, Audris Chadaravičius
Rok produkcji1978
Kraj produkcjiTadżykistan, ZSRR
CyklCzłowiek zmienia skórę
Gatunekdramat
Zobacz w
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj wAmazon.co.uk
Wyszukaj / Kup
„Bruno Jasieński: niemieckie imię, nazwisko polskiej szlachty. Żyd, komunista, bywał w Rzymie, paryskie miał kontakty. W Moskwie sądzony za szpiegostwo, skazany i zesłany. Zaginął gdzieś po drodze. Odtąd los jego jest nieznany.” Gdy w marcu 1982 roku Jacek Kaczmarski pisał ten fragment „Epitafium dla Brunona Jasieńskiego”, nie wiedział jeszcze jaki był prawdziwy los pisarza. Znano tylko legendę, nie prawdę. Ta wyszła na jaw dopiero po upadku Związku Radzieckiego, kiedy na krótko otwarto archiwa NKWD. Naprawdę nazywał się Wiktor Zysman; urodził się w 1901 roku w świętokrzyskim Klimontowie (w ówczesnym zaborze rosyjskim), ale od szóstego roku życia mieszkał z rodzicami w Warszawie, a od czternastego (co miało związek z wybuchem pierwszej wojny światowej i zajęciem byłej stolicy Rzeczypospolitej przez Niemców) – w Rosji. Tam zdał maturę. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przyjechał do Krakowa, aby podjąć studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Od 1920 roku jako poeta stał się współtwórcą – wraz ze Stanisławem Młodożeńcem, Aleksandrem Watem i Anatolem Sternem – polskiego futuryzmu. Zyskał rozgłos tomami „But w butonierce” (1921) i „Pieśń o głodzie” (1922) oraz krótką powieścią „Nogi Izoldy Morgan” (1923). W połowie lat 20. opuścił Polskę (wraz z żoną) i osiadł w Paryżu. Tam najpierw stworzył głośny poemat „Słowo o Jakubie Szeli” (1926), a następnie – jeszcze głośniejszą – powieść futurystyczną „Palę Paryż” (1928), która była odpowiedzią na napisaną przez francuskiego dyplomatę, podróżnika i prozaika Paula Moranda antykomunistyczną nowelę „Palę Moskwę”. Na mocno komunizującego autora spadła tak wielka krytyka, że nie widział dalszego sensu pozostawania we Francji – wybrał zatem „wolność” i popłynął do… Związku Radzieckiego. Gdzie początkowo przyjęto go z otwartymi ramionami. By przypodobać się władzy sowieckiej i Józefowi Stalinowi, a przy okazji udowodnić swoją wierność idei, w 1931 roku w czasie zjazdu pisarzy rewolucyjnych w Charkowie wygłosił płomienne przemówienie, w którym poddał krytyce, a w zasadzie to złożył donos na francuskich pisarzy komunistycznych, w tym przede wszystkim na Henriego Barbusse’a (autora głośnej antywojennej powieści „Ogień”).
Jasieńskiemu zostało to zapamiętane (i przypomniane, gdy kilka lat później Barbusse zaskarbi sobie względy Stalina po napisaniu biografii wodza „Staline. Un monde nouveau vu à travers un homme”). Na razie jednak Polak jest bardzo przydatny władzy sowieckiej i ta władza wysyła go do Tadżykistanu, by tam szerzył ideały komunistyczne. Pokłosiem lat spędzonych w Azji Środkowej jest socrealistyczna powieść „Człowiek zmienia skórę”, która pierwotnie ukazywała się w odcinkach na łamach moskiewskiego czasopisma „Nowyj Mir” (1932-1933). Książka stała się w ZSRR bestsellerem; w sowieckim Tadżykistanie wpisano ją nawet na listę lektur szkolnych, którą pozostawała przez kilka kolejnych dekad. Na język filmu przekładano ją dwukrotnie: dwuczęściową wersję kinową zrealizował Rafaił Perelsztejn w 1959 roku, natomiast pięcioodcinkową telewizyjną – dwadzieścia lat później Bension (Boris) Kimiagarow (1920-1979), znany już czytelnikom „Esensji” jako autor dramatu psychologicznego „Jednego życia za mało” (1974).
Popularność powieści nie uchroniła Brunona Jasieńskiego przed tragicznym końcem. W czasie Wielkiej Czystki ostatniego dnia lipca 1937 roku został aresztowany przez NKWD i oskarżony o „udział w kontrrewolucyjnej organizacji terrorystycznej”. Skazano go za to na śmierć, a wyrok wykonano 17 września 1938 roku w podmoskiewskim „obiekcie specjalnym” zwanym Kommunarką (obecnie znajduje się na tym terenie cmentarz prawosławny). Nie mógł więc, jak sądził Jacek Kaczmarski, trafić do łagru, gdzie ślad po nim zaginął. Akcja powieści i serialu Kimiagarowa rozgrywa się w czasie pierwszej sowieckiej Pięciolatki (1928-1932), która miała na celu doprowadzenie do likwidacji Nowej Ekonomicznej Polityki (NEP) i tym samym usunięcia w kraju wszelkiej własności prywatnej; stać się miała także fundamentem industrializacji (i rozwoju przemysłu ciężkiego) oraz kolektywizacji. To ostatnie stało się główną przyczyną katastrofalnej w skutkach klęski głodu, którą najboleśniej odczuła Ukraina, ale która dotarła również do środkowoazjatyckich republik ZSRR.
Głównym tematem filmu (jak głoszą napisy początkowe: „poświęconego bohaterom – budowniczym pierwszej Pięciolatki”) jest wykorzystanie wód górskiej rzeki Wachsz, której źródła znajdują się w Kirgistanie, a która płynie na południe w kierunku granicy tadżycko-afgańskiej. Pod koniec lat 20. w Moskwie zapadła decyzja, że wody Wachszu mają zostać skierowane na pustynne terytoria Tadżykistanu i posłużyć do nawodnienia pól, na których rosnąć będzie bawełna. Plan to może i szalony, ale czy na pewno nierealistyczny? Bension Kimiagarow opowiedział tę historię w pięciu nieco ponad godzinnych odcinkach, którym nadał następujące tytuły: „Lato”, „Jesień”, „Wiosna”, „Jeszcze jedno lato” oraz „Jeszcze jedna jesień”. Wiadomo więc już, że wszystko zaczyna się latem 1931 roku. Bezkresne stepy i pustynie Tadżykistanu przemierza jadący ze Stalinabadu (tak wtedy nazywało się Duszanbe, stolica republiki) „gazik”, którym do miejsca przeznaczenia, a więc budowy wielkiego kanału, dociera trzech cudzoziemskich inżynierów.
Są Amerykanami, ale zgodzili się, aby za odpowiednią opłatą wspomóc rząd radziecki w nawodnieniu silnie zasolonej tadżyckiej pustyni. To wybitni specjaliści w swoich dziedzinach: Barker (wcielił się w niego litewski aktor Audris Chadaravičius, znany z „Braci Rico”), Reginald Murray (Łotysz Mihails Kublinskis) oraz najmłodszy w tym gronie Jim Clark (Rosjanin Igor Kostoliewski – patrz: „Tak tu cicho o zmierzchu” oraz „Garaż”). Na miejscu opiekuje się nimi młoda tłumaczka Masza Połozowa (urodzona w Wiedniu, ale wychowana w Odessie Łarisa Udowiczenko – vide „Trzecia córka”, „Gdzie jest Czarny Kot?”), która stara się zarazić przybyszów entuzjazmem. Bo to, co zastają na miejscu, raczej nie napawa optymizmem. Praca idzie źle; wszystko wskazuje na to, że nie uda się wykonać inwestycji w terminie. Naczelnik budowy, autokrata Nikołaj Jeriomin (w tej roli pojawiający się w „Czerwonych piaskach” Anatolij Azo), uważa, że winę za to ponosi główny inżynier Niemirowski (Walentin Nikulin – patrz: „Bracia Karamazow” oraz „Dobrzy ludzie”), który jest, jego zdaniem, specjalistą „starej daty”.
W ustach sowieckiego aparatczyka trudno doszukiwać się większej obelgi. Inna sprawa, że jest jeszcze jedna istotna przyczyna niechęci obu mężczyzn – to Galina, żona Niemirowskiego (w tej roli Swietłana Orłowa), która jest jednocześnie kochanką Jeriomina. Podobna sytuacja nigdy nie wpływa pozytywnie na relacje międzyludzkie. Nie ma się więc co dziwić, że w pewnym momencie postanawia zająć się szef miejscowej komórki partyjnej Wołodia Sinicyn (znany z „Kryminalnego kwartetu” Wadim Jakowlew). Amerykanie przyglądają się temu z boku i próbują cokolwiek zrozumieć. Pomocą zawsze chętnie, zwłaszcza Clarkowi, służy Masza, która może liczyć także na wsparcie stojącego na czele zakładowego Komsomołu Karima Nasretdinowa (Tadżyk Sokrat Abdukadyrow, który w połowie lat 80. wyemigrował ze Związku Radzieckiego do Francji). Ważną postacią na budowie kanału jest też inżynier Said Urtabajew (turkmeński aktor Baba Annanow, bohater „Decydującego kroku”, „W czarnych piaskach”, „Odległych bliskich lat” i wielu innych easternów), który w kolejnych odcinkach wyrasta na bohatera pierwszoplanowego.
„Lato” – otwierająca serial odsłona – służy głównie zawiązaniu akcji, przedstawieniu najistotniejszych postaci i zaprezentowaniu podstawowych problemów, z jakimi borykają się budowniczowie kanału. Przy okazji pojawia się także wątek propagandowy; nie bez powodu Połozowa instruuje Clarka, że budowany od kilkunastu lat socjalizm wciąż ma zaprzysięgłych wrogów – są nimi basmacze (ot, taki koloryt lokalny) oraz faszyści. Nie ma wprawdzie mowy o wrogach wewnętrznych, ale ich istnienia możemy się domyślać. To właśnie wszyscy ludzie „starej daty” lub ci, którym brakuje entuzjazmu (warto dodać, bo w filmie to oczywiście nie wybrzmiewa: do pracy ponad siły i bez godziwego zarobku). Zapewne ktoś z nich pewnego dnia wkłada pod poduszkę w pokoju Jima anonimową groźbę śmierci. Co oznacza, że wróg jest tuż, tuż, na wyciągnięcie ręki. Może nawet czaić się w skórze miłego, uśmiechającego się robotnika.
Za scenariusz serialu odpowiada znany i zaprawiony w bojach tandem pisarski Julij Dunski (1922-1982) i Walerij Frid (1922-1998), który miał już wtedy na koncie między innymi dramaty „Był sobie dziad i baba” (1964) i „Wdowy” (1976) oraz katastroficzno-sensacyjny „Samolot w płomieniach” (1979). Ze swojej pracy, polegającej na adaptacji mocno zwietrzałej (zwłaszcza politycznie) powieści Brunona Jasieńskiego, wywiązali się należycie, dziwi więc fakt, że od realizacji filmu w 1978 roku do jego premiery musiały minąć… cztery lata. Telewizyjną wersję „Człowiek zmienia skórę” po raz pierwszy pokazano bowiem dopiero w lutym 1982 roku, trzy lata po śmierci reżysera.
koniec
10 kwietnia 2024

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Fallout: Odc. 5. Szczerość nie zawsze popłaca
Marcin Mroziuk

29 IV 2024

Brak Maximusa w poprzednim odcinku zostaje nam w znacznym stopniu zrekompensowany, bo teraz możemy obserwować jego perypetie z naprawdę dużym zainteresowaniem. Z kolei sporo do myślenia dają kolejne odkrycia, których Norm dokonuje w Kryptach 32 i 33.

więcej »

East Side Story: Ucz się (nieistniejących) języków!
Sebastian Chosiński

28 IV 2024

W czasie eksterminacji Żydów w czasie drugiej wojny światowej zdarzały się niezwykłe epizody, dzięki którym ludzie przeznaczeni na śmierć przeżywali. Czasami decydował o tym zwykły przypadek, niekiedy świadoma pomoc innych, to znów spryt i inteligencja ofiary. W przypadku „Poufnych lekcji perskiego” mamy do czynienia z każdym z tych elementów. Nie bez znaczenia jest fakt, że reżyserem filmu jest pochodzący z Ukrainy Żyd Wadim Perelman.

więcej »

Fallout: Odc. 4. Tajemnica goni tajemnicę
Marcin Mroziuk

26 IV 2024

Możemy się przekonać, że dla Lucy wędrówka w towarzystwie Ghoula nie jest niczym przyjemnym, ale jej kres oznacza dla bohaterki jeszcze większe kłopoty. Co ciekawe, jeszcze większych emocji dostarczają nam wydarzenia w Kryptach 33 i 32.

więcej »

Polecamy

Knajpa na szybciutko

Z filmu wyjęte:

Knajpa na szybciutko
— Jarosław Loretz

Bo biblioteka była zamknięta
— Jarosław Loretz

Wilkołaki wciąż modne
— Jarosław Loretz

Precyzja z dawnych wieków
— Jarosław Loretz

Migrujące polskie płynne złoto
— Jarosław Loretz

Eksport w kierunku nieoczywistym
— Jarosław Loretz

Eksport niejedno ma imię
— Jarosław Loretz

Polski hit eksportowy – kontynuacja
— Jarosław Loretz

Polski hit eksportowy
— Jarosław Loretz

Zemsty szpon
— Jarosław Loretz

Zobacz też

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.