Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 28 kwietnia 2024

W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Iskander Chamrajew
‹W czarnych piaskach›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	W czarnych piaskach
Tytuł oryginalny	В чёрных песках
Reżyseria	Iskander Chamrajew
Zdjęcia	Aleksandr Czeczulin
Scenariusz	Siergiej Potiepałow
Obsada	Dagun Omajew, Bimbołat Batajew, Giennadij Niłow, Leonhard Mierzin, Baba Annanow, Luda Singatulina, Łarisa Zubkowicz, Inogam Adyłow, Tałgat Nigmatulin, Jajra Abdułajewa, Ulmas Alichodżajew, Lola Badałowa, German Bobrowski, Wiaczesław Woronin, Habib Narimanow, Dżawłon Chamrajew
Muzyka	Marat Kamilow
Rok produkcji	1972
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	78 min
Gatunek	dramat, western, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Klasyka kina radzieckiego: Zhańbiona siostra i kajdany niewoli
[Iskander Chamrajew „W czarnych piaskach” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Chociaż główny bohater historyczno-rewolucyjnego easternu Iskandera Chamrajewa „W czarnych piaskach” przywdziewa mundur żołnierza Armii Czerwonej, trudno uznać go za zdeklarowanego bolszewika czy rewolucjonistę. Pcha go do tego chęć zemsty na bogaczu, którego bliscy i on sam skrzywdzili jego rodzinę.

Sebastian Chosiński

Klasyka kina radzieckiego: Zhańbiona siostra i kajdany niewoli
[Iskander Chamrajew „W czarnych piaskach” - recenzja]

Iskander Chamrajew
‹W czarnych piaskach›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	W czarnych piaskach
Tytuł oryginalny	В чёрных песках
Reżyseria	Iskander Chamrajew
Zdjęcia	Aleksandr Czeczulin
Scenariusz	Siergiej Potiepałow
Obsada	Dagun Omajew, Bimbołat Batajew, Giennadij Niłow, Leonhard Mierzin, Baba Annanow, Luda Singatulina, Łarisa Zubkowicz, Inogam Adyłow, Tałgat Nigmatulin, Jajra Abdułajewa, Ulmas Alichodżajew, Lola Badałowa, German Bobrowski, Wiaczesław Woronin, Habib Narimanow, Dżawłon Chamrajew
Muzyka	Marat Kamilow
Rok produkcji	1972
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	78 min
Gatunek	dramat, western, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Początkowo z Moskwy czy Leningradu patrzono na powstające w republikach środkowoazjatyckich easterny historyczno-rewolucyjne jak na ciekawostki, by nie rzec kurioza. Ale gdy z czasem zaczęły one zdobywać coraz większą popularność w całym Kraju Rad – vide „Burza nad Azją” (1964), „Jeźdźcy rewolucji” (1968) i „Upadek Czarnego Konsula” (1970) Kamila Jarmatowa, „Decydujący krok” (1965) Ałty Karlijewa, „Niespokojne czasy” (1967) Abdułły Karsakbajewa, „Zdrada” (1967) Tachira Sabirowa, „Wystrzał na przełęczy Karasz” (1968) i „Szkarłatne maki Issyk-Kulu” (1972) Bołotbeka Szamszyjewa, „Czerwone piaski” (1968), „Komisarz nadzwyczajny” (1970), „Bez strachu” (1971) oraz „Siódma kula” (1972) Alego Chamrajewa, „Zasadzka” (1969) Giennadija Bazarowa czy „Koniec atamana” (1970) Szakena Ajmanowa – tematem walki z basmaczami w latach 20. XX wieku zainteresowali się również producenci z „Lenfilmu” i „Mosfilmu”. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Najlepszymi tego dowodami kultowe „Białe słońce pustyni” (1969) Władimira Motyla oraz nakręcone trzy lata później „W czarnych piaskach” Iskandera Chamrajewa.

Chamrajew pochodził z Uzbekistanu; urodził się w 1934 roku w Samarkandzie. Początkowo podjął studia filologiczne, ale szybko zapragnął zamienić je na filmowe i w tym celu wybrał się do Moskwy, na wydział reżyserski Wszechzwiązkowego Państwowego Instytutu Kinematografii (WGIK). Miał szczęście, bo trafił pod skrzydła znającego się doskonale na rzeczy Siergieja Gierasimowa. Dzięki niemu mógł wkrótce wystartować do długiej i udanej kariery. Co jednak intrygujące, Iskander nie wrócił, jak wielu innych studentów WGIK-u pochodzących z republik Azji Środkowej, w ojczyste strony, ale osiedlił się w Leningradzie, co było spowodowane propozycją prestiżowej pracy w „Lenfilmie”. W mieście nad Newą żył i pracował do śmierci w 2009 roku. Jego specjalizacją stały się dramaty i melodramaty (najczęściej podejmujące wątki współczesne, nierzadko oparte na mniej lub bardziej udanych dziełach literackich). Zadebiutował w 1961 roku „Starym zegarem”, później powstały „Pociąg miłosierdzia” (1964) i „Na imię jej Wiosna” (1969). Film czwarty w kolejności – eastern „W czarnych piaskach” (1972) – okazał się więc odstępstwem od reguły, ale za to przyniósł reżyserowi ogromny sukces w postaci niemal 11 milionów widzów, którzy wybrali się do kin.

W kolejnych latach Chamrajew powrócił do wcześniejszej tematyki, kręcąc „Dzień główny” (1974), „Zwykły miesiąc” (1976), „Czerwoną strzałę” (1986), oparte na prozie Gieorgija Markowa seriale telewizyjne „Sól ziemi” (1978) i „Nadchodzące stulecie” (1985), a pomiędzy nimi jeszcze zrealizowane w koprodukcji z Bułgarami „Pod jednym niebem” (1981) i młodzieżową „Czapkę Monomacha” (1982). Pod koniec lat 80. reżyser zainteresował się kinem gatunkowym. „Kiedy odzywa się echo” (1989) to rozgrywający się w powojennym Kazachstanie dramat sensacyjny; „Adwokat” (1990) był z kolei typowym kryminałem milicyjnym. Po kilku latach odpoczynku Chamrajew dał się jeszcze skusić, by popracować nad kilkoma częściami pierwszego sezonu kryminału „Ulice rozbitych latarni” (1998), a swoją przygodę z kinematografią zakończył jednym odcinkiem trzeciej serii „Niszczycielskiej siły” (2001).

Scenariusz „W czarnych piaskach” – autorstwa Siergieja Potiepałowa – oparty został na debiutanckiej powieści Morisa Simaszko (1924-2000). To syn żydowskiego mikrobiologa (aresztowanego podczas Wielkiej Czystki) i Niemki nadwołżańskiej; wychował się w Odessie, w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej służył w lotnictwie. Zdemobilizowany w 1944 roku, nie wrócił w ojczyste strony, ale wraz z rodzicami, którym z przyczyn politycznych (chodziło głównie o pochodzenie matki) zabroniono dalszego zamieszkania nad Morzem Czarnym, osiedlił się w Kazachstanie. A to wcale nie był koniec jego wędrówki po świecie. Pod koniec lat 40., gdy zaczął karierę dziennikarską, przeniesiono go do turkmeńskiego Aszchabadu. Jako prozaik znany jest przede wszystkim z pisanych w języku rosyjskim powieści historycznych, których akcja rozgrywała się w Azji Środkowej i na Wielkim Stepie. Wydawano go nie tylko w Związku Radzieckim, ale – do 1989 roku – także w Polsce (jego nadwornymi tłumaczami byli Jerzy Litwiniuk i Robert Stiller). W 1999 roku pisarz opuścił ojczyznę i przeniósł się do mieszkającej w Izraelu córki. Zmarł rok później w Bat Jam z powodu zawału serca. Pochowano go na cmentarzu w Netanji pod Tel Awiwem.

Powieść „W czarnych piaskach” (wydaną także w Polsce) Simaszko opublikował w 1958 roku; na ekranizację czekała więc czternaście lat. Zastanawiające, że zainteresował się nią właśnie reżyser z Leningradu, a nie żaden z „miejscowych” twórców specjalizujących się w easternach. Jako Uzbek Chamrajew wiedział jednak, jak „ugryźć” temat. Film zaczyna się od… końca. Otwierająca go scena jest zarazem finałem opowieści. Nieskomplikowanej historii zemsty za doznane krzywdy, którą autor pierwowzoru literackiego umieścił na tle nadzwyczaj ważnych wydarzeń – wojny domowej w Rosji. Główną postacią dramatu jest turkmeński pastuch Czary Esenow (w którego wcielił się czeczeński aktor Dagun Omajew – patrz: „Ostatnia inspekcja”, a w czasach nam współczesnych „Bez pożegnania” i „Decyzja o likwidacji”), którego poznajemy w momencie, gdy po zdobyciu przed bolszewików twierdzy bucharskiej zostaje uwolniony z więzienia.

Zrzuciwszy – w sensie dosłownym – kajdany, jedzie do rodzinnego kiszłaku. Jak się jednak okazuje, dom jest pusty, wszyscy bliscy zginęli; na dodatek Czary zostaje zaatakowany przez dwóch bandytów. Jedno jest pewne: nie jest to miejsce, choć wciąż mu bliskie, w którym chciałby spędzić resztę życia. Szukając dla siebie nowego, dołącza do oddziału Armii Czerwonej. Przyjęty zostaje jednak z nieufnością. Zwłaszcza przybyszom z europejskiej części Rosji trudno jest rozeznać się, kto jest kim w Turkiestanie. Komu można zaufać, a kto sprzyja basmaczom. Tym bardziej że Esenow nie należy do ludzi rozmownych i ewidentnie coś skrywa. Dopiero odczytany przez komisarza politycznego (Giennadij Niłow) rozkaz wydany przez Michaiła Frunzego – dzięki niemu dowiadujemy się zresztą, że jest luty 1920 roku – sprawia, że nastawienie do ludzi pokroju Czary zaczyna się zmieniać. Co zostało w tym dokumencie napisane? Między innymi, że należy postępować tak, aby miejscowi kochali bolszewików. Ci mają zaś reprezentować interesy mieszkańców Turkiestanu, a nie Rosjan czy – ogólniej – Europejczyków.

Lokalnemu oddziałowi „czerwonych”, dowodzonemu przez Pieltina (znany z „Króla Leara” Leonhard Mierzin), najbardziej daje się we znaki krwawy kurbaszy Szamurad-chan (Osetyjczyk Bimbołat Batajew, który zadebiutował w wojennym „Domu na rozstajach” Stanisława Rostockiego). Pali, morduje, gwałci, napada na pociągi, kradnie broń, wyrzyna w pień załogi. To z nim ma rachunki do wyrównania Esenow. Niegdyś, jeszcze przed wojną światową, brat Szamurada, Muhamed (Uzbek Ulmas Alichodżajew), zgwałcił czternastoletnią siostrę Czary, Bibitacz (Luda Singatulina), która nie mogąc znieść upokorzenia, dokonała samospalenia. Domagający się sprawiedliwości brat ofiary z powodu ojca sprawcy, mającego dobre kontakty z oficerami carskimi, znalazł się w więzieniu. Teraz, w czasie walki o nowy ustrój, którego przywódca miejscowych basmaczy jest zaprzysięgłym wrogiem – były turkmeński pastuch, przedzierzgnięty w krasnoarmiejca, pragnie go dopaść i zemścić się nie tylko za Bibitacz, ale także za zabitych już po jego uwięzieniu rodziców.

Zemsta to jeden z podstawowych tematów opowieści westernowych; w przypadku historii rodem z Dzikiego Wschodu wcale nie jest inaczej. Mając wsparcie swego przyjaciela Tagana (Kirgiz Tałgat Nigmatulin – patrz: „Piraci XX wieku” oraz „Wilcza jama”), Czary Esenow rozpoczyna polowanie na Szamurad-chana. Tropi go w górach i na stepie, w palącym słońcu pośród wydm. Nic nie jest dla niego ważniejsze, a już na pewno nie kwestie polityczne. Całkiem możliwe, że gdyby jego wróg przywdział mundur żołnierza Armii Czerwonej, Czary przystałby do basmaczy. Ale tak – z przyczyn propagandowych – stać się oczywiście nie mogło. I chociaż „W czarnych piaskach” trudno uznać za arcydzieło easternu, nietrudno zrozumieć tych – przypominam: prawie 11 milionów! – którzy postanowili wybrać się do kina i zobaczyć na własne oczy historię rodzinnej zemsty dokonanej przez bohatera niemającego gęby pełnej frazesów o rewolucji.

14 lutego 2024

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Fallout: Odc. 4. Tajemnica goni tajemnicę
Marcin Mroziuk

26 IV 2024

Możemy się przekonać, że dla Lucy wędrówka w towarzystwie Ghoula nie jest niczym przyjemnym, ale jej kres oznacza dla bohaterki jeszcze większe kłopoty. Co ciekawe, jeszcze większych emocji dostarczają nam wydarzenia w Kryptach 33 i 32.

więcej »

Klasyka kina radzieckiego: Said – kochanek i zdrajca
Sebastian Chosiński

24 IV 2024

W trzeciej części tadżyckiego miniserialu „Człowiek zmienia skórę” Bension Kimiagarow na krótko rezygnuje z socrealistycznej formuły opowieści i przywołuje dobre wzorce środkowoazjatyckich easternów. Na ekranie pojawiają się bowiem basmacze, których celem jest zakłócenie budowy kanału. Ten wątek służy również scenarzystom do tego, by ściągnąć kłopoty na głowę głównego inżyniera Saida Urtabajewa.

więcej »

Fallout: Odc. 3. Oko w oko z potworem
Marcin Mroziuk

22 IV 2024

Nie da się ukryć, że pozbawione głowy ciało Wilziga nie prezentuje się najlepiej, jednak ważne okazuje się to, że wciąż można zidentyfikować poszukiwanego zbiega z Enklawy. Obserwując rozwój wydarzeń, możemy zaś dojść do wniosku, że przynajmniej chwilowo szczęście opuszcza Lucy, natomiast Maximus ląduje raz na wozie, raz pod wozem.

więcej »