Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 27 kwietnia 2024

Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Leonid Gajdaj
‹Operacja „Y”, czyli przypadki Szurika›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Operacja „Y”, czyli przypadki Szurika
Tytuł oryginalny	Операция Ы и другие приключения Шурика
Dystrybutor	Filmostrada
Data premiery	29 października 2018
Reżyseria	Leonid Gajdaj
Zdjęcia	Konstantin Browin
Scenariusz	Leonid Gajdaj, Jakow Kostiukowski, Moris Słobodskoj
Obsada	Aleksander Demjanienko, Aleksiej Smirnow, Rina Zeljonaja, Władimir Basow, Wiktor Uralskij
Muzyka	Aleksander Zacepin
Rok produkcji	1965
Kraj produkcji	ZSRR
Cykl	Klasyka Kina Radzieckiego
Czas trwania	95 min
Gatunek	komedia
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Klasyka kina radzieckiego: Inteligent w świecie homo sovieticus
[Leonid Gajdaj „Operacja „Y”, czyli przypadki Szurika” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Nie da się przedstawić historii kinematografii Związku Radzieckiego bez opowiedzenia o postaci Szurika, czyli ciamajdowatego studenta Aleksandra Timofiejewa, któremu przytrafiały się najprzeróżniejsze – zazwyczaj zabawne, ale niekiedy również mrożące krew w żyłach – przygody. Powołał go do życia reżyser Leonid Gajdaj w filmie „Operacja Y, czyli Przypadki Szurika”. Później bohater ten wracał jeszcze dwukrotnie. I my w „Esensji” również dwukrotnie do niego – za czas jakiś – wrócimy.

Sebastian Chosiński

Klasyka kina radzieckiego: Inteligent w świecie homo sovieticus
[Leonid Gajdaj „Operacja „Y”, czyli przypadki Szurika” - recenzja]

Leonid Gajdaj
‹Operacja „Y”, czyli przypadki Szurika›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Operacja „Y”, czyli przypadki Szurika
Tytuł oryginalny	Операция Ы и другие приключения Шурика
Dystrybutor	Filmostrada
Data premiery	29 października 2018
Reżyseria	Leonid Gajdaj
Zdjęcia	Konstantin Browin
Scenariusz	Leonid Gajdaj, Jakow Kostiukowski, Moris Słobodskoj
Obsada	Aleksander Demjanienko, Aleksiej Smirnow, Rina Zeljonaja, Władimir Basow, Wiktor Uralskij
Muzyka	Aleksander Zacepin
Rok produkcji	1965
Kraj produkcji	ZSRR
Cykl	Klasyka Kina Radzieckiego
Czas trwania	95 min
Gatunek	komedia
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Leonid Gajdaj to jeden z najwybitniejszych twórców komediowych w historii kinematografii radzieckiej, który w swojej twórczości stawiał przede wszystkim na świetną zabawę, podkreślaną całą masą przekomicznych gagów. Co może trochę dziwić, biorąc pod uwagę wcześniejsze doświadczenia reżysera, którego los na pewno nie rozpieszczał. Po latach spędzonych na Syberii zdecydował się przenieść w 1949 roku do Moskwy, aby zostać studentem wydziału reżyserskiego Wszechzwiązkowego Państwowego Instytutu Kinematografii (WGIK). Siedem lat później, wespół z Walentinem Niewzorowem, nakręcił swój fabularny debiut – dramat „Długa droga”, a następnie satyryczną komedię „Narzeczony z tamtego świata” (1958), która okazała się, jak na standardy radzieckie, zbyt prześmiewcza; cenzurze nie spodobały się przede wszystkim sceny wyśmiewające biurokrację w Kraju Rad. W efekcie – zamiast trafić do szerokiej dystrybucji, obraz pokazywany był tylko w nielicznych kinach, na dodatek o wyjątkowo niesprzyjających porach. Dwa lata później, chcąc odbudować nadszarpniętą reputację i przypodobać się władzom, Gajdaj nakręcił – oparty na sztuce Aleksandra Galicza – dramat „Trzykrotnie zmartwychwstały”. I poniósł totalną klęskę!

Popadł przy tym w depresję, nie bardzo wiedząc, jakie dzieła ma tworzyć, aby spodobały się zarówno jemu, jak i widowni, i na dodatek nie miały kłopotów z cenzurą. Ożywczy okazał się wyjazd z Moskwy do Irkucka, do którego nakłoniła go żona. Tam zupełnie przypadkowo Gajdaj przeczytał satyryczny felieton w partyjnej „Prawdzie”, który uznał za znakomity materiał na film. Przeniósł go na ekran jako krótkometrażówkę „Pies Barbos” (1961). To króciutkie, bo zaledwie niespełna dziesięciominutowe dziełko, okazało się jednak przełomowym, ponieważ to właśnie na jego planie po raz pierwszy spotkało się niezwykłe komediowe trio – Gieorgij Wicin, Jurij Nikulin oraz Jewgienij Morgunow, którzy stworzyli odpowiednio postaci Tchórza, Kiepa oraz Bywałego. Jeszcze w tym samym roku reżyser poszedł za ciosem i nakręcił ciąg dalszy „Psa Barbosa”, czyli przezabawną, choć ponownie jedynie krótkometrażową, opowieść „Bimbrownicy”.

Jak się okazało, Gajdaj znacznie lepiej radził sobie w krótkich formach, dlatego też kolejny swój film kinowy – „Wódz czerwonoskórych” (1962) – złożył z trzech niezależnych opowieści opartych na opowiadaniach amerykańskiego klasyka O’Henry’ego. Zbiorek cieszył się tak wielkim powodzeniem, że reżyser postanowił nie rezygnować z tej formuły. Napisał dwa kolejne scenariusze, które tym razem dla odmiany miała połączyć postać głównego bohatera – ambitnego, ale bardzo fajtłapowatego studenta Szurika, a właściwie Aleksandra Timofiejewa. Wielkim problemem okazało się jednak znalezienie odtwórcy tej postaci. Chociaż chętnych nie brakowało, żaden nie spodobał się Gajdajowi. Wreszcie przypadkowo trafił on w gazecie na fotografię Aleksandra Diemjanienki, którego emploi uznał za idealne. Specjalnie też pojechał do Leningradu, aby rozmówić się z artystą. Aktor po latach wspominał: „Kiedy przeczytałem scenariusz filmu, zrozumiałem, że jest on skazany na sukces. Niczego podobnego w naszym kinie dotąd nie było”.

Po zrealizowaniu dwóch nowel („Pomocnika” i „Obsesji”) uznano, że całość jest zbyt krótka – trzeba więc było w miarę szybko dokręcić trzecią. Gajdaj sięgnął wówczas po stary i sprawdzony patent, a mówiąc konkretniej po trio: Kiep, Tchórz i Bywały. W efekcie powstała trzecia opowieść, która dała potem tytuł całemu zbiorowi – „Operacja Y”. Zdjęcia trwały od lipca 1964 do kwietnia 1965 roku; premiera odbyła się cztery miesiące później – 16 sierpnia. Wiele gagów, które przeszły do historii kina radzieckiego, powstawało wprost na planie, a ich autorami byli sami aktorzy. I chociaż film roił się od wpadek technicznych i realizatorskich, widownia zagłosowała na „tak”. W samym tylko 1965 roku obraz Gajdaja obejrzało ponad 69,5 miliona widzów. „Operacja Y” zdeklasowała rywali! Podobnie zresztą jak i kolejne dzieła reżysera: „Kaukaska branka, czyli Nowe przygody Szurika” i „Brylantowa ręka”.

Pierwszy film z cyklu przygód Szurika składa się z trzech nowel. Otwiera go opowieść zatytułowana „Pomocnik”. Aleksandr Timofiejew jest pilnym studentem, który dorabia sobie popołudniami, pracując na budowie. Pewnego dnia w autobusie miejskim trafia na wyjątkową kanalię – żula Fiedię, który zajął miejsce przeznaczone dla matek z dziećmi i inwalidów i, mimo uwag zwracanych przez innych pasażerów, nie chce go ustąpić kobiecie w średnim wieku. Z tego też powodu wywiązuje się sprzeczka, w wyniku której musi interweniować milicja. Krnąbrny jegomość trafia do aresztu, a że to nie jest jego pierwszy chuligański wybryk, w ramach resocjalizacji zostaje skierowany do pracy społecznej na budowie bloku mieszkalnego. Los sprawia, że kierownik przydziela go jako pomocnika… Szurikowi. Stosunki między oboma mężczyznami od samego początku przedstawiają się nad wyraz kiepsko. Fiedia pragnie na każdym kroku udowadniać swojemu opiekunowi, że nie ma najmniejszego zamiaru zabrać się do ciężkiej fizycznej pracy, natomiast fajtłapowaty student próbuje go do tego przymusić.

Na scenariusz „Obsesji”, czyli drugiej z nowel, Gajdaj wpadł, przeglądając polskie czasopismo satyryczne „Szpilki”. Trafił w nim na humorystyczny rysunek przedstawiający studentów ogarniętych gorączką egzaminacyjną. I w takiej też sytuacji postawił Szurika, który chcąc porządnie przygotować się do sprawdzenia wiedzy, poszukuje odpowiedniego skryptu. Niestety, nie ma go żaden z jego znajomych. Aleksandr trafia nań zupełnie przypadkowo, kiedy na przystanku autobusowym spotyka młodą dziewczynę, również studentkę, zaczytaną w podręczniku. Natychmiast też przyłącza się do lektury, całkowicie tracąc kontakt z rzeczywistością. Kilka następnych godzin spędza więc w towarzystwie pięknej nieznajomej, nie zdając sobie nawet z tego sprawy. Już po egzaminie chłopak spotyka dziewczynę ponownie; nie ma jednak pojęcia, że tak naprawdę zdążyli się poznać wcześniej. Za pośrednictwem kolegi z roku Timofiejew przedstawia się Lidzie, po czym proponuje, że odprowadzi ją do domu. W mieszkaniu dziewczyny czuje się dość dziwnie, cały czas bowiem prześladuje go wrażenie deja vu.

Kulminacją całej „Operacji Y” jest zamykająca film nowela tytułowa. Na Zareczeńskim Rynku Kołchozowym (czytaj: targu) handlują Kiep i Tchórz. Interes nie idzie najlepiej, co spowodowane jest przede wszystkim mroźną zimą. Wybawieniem z kłopotów wydaje się więc pojawienie Bywałego, pośrednika dyrektora sporego magazynu towarów, który ma całej trójce do zaoferowania niezwykle intratną propozycję. Otóż w nocy mają zakraść się do prowadzonego przez niego składu i upozorować włamanie. To jedyny sposób na zakamuflowanie braku w magazynie wielu chodliwych artykułów, który niechybnie wykryłaby komisja wybierająca się właśnie na przeprowadzenie kontroli. Dyrektor obiecuje dopilnować, by stróżem tej nocy była mocno już podstarzała Maria Iwanowna, co ma ułatwić bandytom zadanie. Tymczasem w wyniku zabawnego zbiegu okoliczności, zamiast staruszki, składu pilnuje Szurik, co od samego początku poważnie krzyżuje plany włamywaczy. I chociaż ostatecznie udaje im się wejść do pomieszczenia, bohaterski student robi wszystko, aby uniemożliwić im dokonanie w nim zniszczeń i wyniesienie towarów, które przedstawiają jakąś wartość i dziwnym trafem nie zniknęły już wcześniej.

Każda z historyjek niesie ze sobą sporą porcję niezwykle celnych spostrzeżeń na temat radzieckiej rzeczywistości lat 60. ubiegłego wieku. Gajdaj nie unika bowiem nawiązań do tego, co można było zobaczyć na co dzień za oknem. Jego bohaterowie są idealnym odzwierciedleniem sowieckiej propagandy, z jej wszelkimi przerysowaniami i karykaturalnością – i dotyczy to zarówno postaci pozytywnych, jak i negatywnych. Kierownik budowy, na której dorabia sobie Szurik, mówi językiem znanym z partyjnych narad; na dodatek z wyglądu przypomina nieco, co zapewne nie było przypadkiem, Chruszczowa. Film nakręcono w 1964 roku, a więc tym samym, w którym Nikita Siergiejewicz – w wyniku bezkrwawego przewrotu pałacowego na Kremlu – został odsunięty od władzy przez ekipę Leonida Breżniewa. Ośmieszanie go, choćby w tak niewybredny sposób, było więc jak najbardziej na miejscu i mogło spodobać się widzom w Kraju Rad, którzy – jak zresztą większość świata – nie wyrażali zbyt pochlebnych ocen na temat inteligencji niedawnego jeszcze włodarza niemal połowy globu.

Szurik – małomówny i ofermowaty, nieśmiały i nieporadny – od razu podbił serca publiczności. Ale nie tylko on. Jak to często bywa w przypadku podobnych produkcji, widzowie zapałali sympatią również do filmowych „czarnych charakterów”. Z drugiej strony jednak, jak można było nie polubić – co prawda, będących od dawna na bakier z prawem, ale reprezentujących zdecydowanie zdroworozsądkowy nurt w łonie homo sovieticus – tak barwnych „niebieskich ptaków”, jak Fiedia, Tchórz, Kiep czy też noszący się z pańska Bywały? To postaci, o których przez lata rozpisywała się prasa, piętnując je i stawiając za wzór nie do naśladowania. Ale to właśnie oni wnosili do zuniformizowanego radzieckiego społeczeństwa powiew świeżości. Gajdaj, choć nie uciekł od napiętnowania podobnej postawy (wszak w finale pierwszej i trzeciej noweli negatywni bohaterowie zostają oddani w ręce sprawiedliwości), zrobił to jednak w sposób strawny dla widza, pozbawiony patetycznego dydaktyzmu i politycznego uświadamiania. To sprawia, że „Operację Y” po dziś dzień oglądać można z dużą przyjemnością.

„Operacja Y” uczyniła wielką gwiazdą nie tylko Aleksandra Diemjanienkę; sławę zdobyli również odtwórcy przestępczego tria z ostatniej noweli filmu: Gieorgij Wicin, czyli Tchórz („Iwan Groźny”), Jurij Nikulin, to jest filmowy Kiep („Andriej Rublow”, „Oni walczyli za Ojczyznę”, „Dwadzieścia dni bez wojny”), oraz Jewgienij Morgunow („Wrogie żywioły”), który wcielił się w Bywałego. W rolach drugoplanowych pojawiła się natomiast cała plejada znakomitych radzieckich aktorów, w tym między innymi Michaił Pugowkin („Wesoły jarmark”), Władimir Basow („Moskwa nie wierzy łzom”), Wiktor Pawłow („Próba wierności”) oraz Władimir Władisławski („Lenin w Październiku”, „Spotkanie na Łabie”).

23 stycznia 2019

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Niedożywiony szkielet
Jarosław Loretz

27 V 2023

Sądząc ze „Zjadacza kości”, twórcy z początku XXI wieku uważali, że sensowne pomysły na horrory już się wyczerpały i trzeba kleić fabułę z wiórków kokosowych i szklanych paciorków.

więcej »

Młodzi w łodzi (gwiezdnej)
Jarosław Loretz

28 II 2023

A gdyby tak przenieść młodzieżową dystopię w kosmos…? Tak oto powstał film „Voyagers”.

więcej »

Bohater na przekór
Sebastian Chosiński

2 VI 2022

„Cudak” – drugi z trzech obrazów powstałych w ramach projektu „Kto ratuje jedno życie, ten ratuje cały świat” – wyreżyserowała Anna Kazejak. To jej pierwsze dzieło, które opowiada o wojennej przeszłości Polski. Jeśli ktoś obawiał się, że autorka specjalizująca się w filmach i serialach o współczesności nie poradzi sobie z tematyką Zagłady, może odetchnąć z ulgą!

więcej »