„Dni i godziny” to nowy film bośniackiego reżysera, Pjera Żalicy, który niesłusznie nie wygrał zeszłorocznego festiwalu doskonałym „Zapalnikiem”. Żalica ponownie podejmuje temat sytuacji współczesnej Bośni, leczącej rany po wielu latach wyniszczającej wojny domowej, ale tym razem robi to w zupełnie odmiennej formie niż w swym poprzednim filmie. „Zapalnik” był tragikomedią o niezłym tempie, dobrym pomyśle wyjściowym (wizyta prezydenta Clintona w małym bośniackim miasteczku), kapitalnej galerii postaci charakteryzujących wszelkie rodzaje powojennych bośniackich postaw życiowych i odrobiną mistyki zadumy w końcówce. „Dni i godziny” to dzieło zupełnie odmienne. Prawie cały film składa się ze spokojnych rozmów między kilkorgiem mieszkańców miasteczka – dwojgiem staruszków, którzy w czasie wojny stracili syna, ich bratankiem próbującym ułożyć sobie życie z kobietą, która wróciła właśnie z emigracji, ale nie zachwyca jej to, co zastała na miejscu, ich sąsiadami... O wojnie nie pada prawie żadne słowo, ale jakby cały czas była obecna w umysłach bohaterów. Akcja toczy się niezwykle wolno; to spokojne kino obyczajowe z celebrowaniem podawania lokalnego ciasta, parzenia herbaty, etc., świetnie przedstawiające realia tej postjugosłowiańskiej republiki. To po prostu film od „Zapalnika” zupełnie różny, ale też piękny, w zupełnie inny sposób mówiący o współczesnej Bośni, nostalgicznie smutny, jednak na koniec porywający bardzo silną nutą optymizmu, jakby zaklęciem reżysera, który tak bardzo pragnie, aby jego kraj wreszcie zaleczył rany, zaczął żyć normalnie i tą nadzieją chce dzielić się ze swymi widzami. Trzeba pozazdrościć Bośniakom tak znakomitego kronikarza, jakim jest Pjer Żalica.

Docieram powoli do końca tej relacji. Pozostał już tylko jeden, jedyny film – film najlepszy, „Kierowca Wiery” Pawła Czukraja. Film porównywany jest ze słynnymi „Spalonymi słońcem” Michałkowa i ma rzeczywiście z nimi nieco wspólnego – realia życia w komunistycznym reżimie sowieckiej Rosji, piękne krymskie pejzaże... Ale to też film inny. Po pierwsze: jego akcja nie toczy się podczas stalinowskiego terroru, tylko w czasie chruszczowowskiej odwilży. Wydaje się, że jest to czas w tragicznej historii Rosji spokojniejszy, w którym można wreszcie odetchnąć swobodniej. I rzeczywiście – do Rosji trafia zachodnia muzyka rozrywkowa, zaczyna królować jazz, młodzież chce się bawić. Poznajemy losy trojga postaci: generała Sierowa (w tej roli znów absolutnie genialny Bohdan Stupka), bohatera II Wojny Światowej, obecnie rozpaczliwie próbującego utrzymać swą pozycję w niekończących się rozgrywkach z KGB, jego kalekiej córki Wiery, która pragnie po prostu być szczęśliwa i młodego żołnierza Wiktora, wychowanka domu sierot (a wiadomo przecież jak zostawało się sierotą w latach 30. w tym kraju), który z kolei postawił sobie cel dobrego ustawienia się w życiu, nawet kosztem innych, bo nie chce już zaznać takiego życia, jakim było jego dzieciństwo. Nikt z nich nie jest bez wad, ale po prostu jest to troje ludzi, którzy rozpaczliwie próbują żyć normalnie w nienormalnym kraju. To jednak jest opowieść ze wschodniej Europy – happy end możliwy więc nie jest. Zmiana Stalina na Chruszczowa wydaje się być tu zmianą po prostu pewnego miana – reguły są takie same. Warunki dyktuje bezpieka, marny los każdego, kto wejdzie im w drogę. Los postronnych obserwatorów nie obchodzi nikogo. Ale nie ma wyjścia, nie ma decyzji, które mogą zapewnić życiowy spokój, tak czy inaczej wszystko musi skończyć się źle, jak w greckiej tragedii. Po prostu nie można żyć normalnie w nienormalnym kraju. Jedyne, co można robić, to próbować być porządnym człowiekiem, choć za to żadna nagroda się nie należy. Ale jednak nawet w skrajnym szaleństwie, okrucieństwie, w bohaterach budzi się iskierka człowieczeństwa. I choćby nic to nie mogło zmienić, pozostanie chociaż szacunek do samego siebie. Od strony filmowej to mistrzowska robota. Cudowne zdjęcia Krymu, piękna muzyka, dobry, złożony scenariusz, garść znakomitych ról. Z jednej strony lekcja historii, z drugiej – film naprawdę chwytający za gardło. Finałowe słowa Wiktora: „Ja wrócę” wbijają się w pamięć i dźwięczą jeszcze bardzo długo po zakończeniu seansu. Jeśli któryś z polskich dystrybutorów nie sprowadzi do nas tego wspaniałego filmu, stracę całkowicie już wiarę w ich filmowy gust.

Jury: Anna Maliszewska, Yesim Ustaoglu, Paweł Pawlikowski (przewodniczący), Cristi Puiu i Pjer Žalica.

OPROSTI ZA KUNG FU / PRZEPRASZAM ZA KUNG-FU / SORRY FOR KUNG FU, reż. Ognjen Sviličić, Chorwacja

ANKLAGET / OSKARŻONY / ACCUSED, scenariusz Kim Fupz Aakeson, reż. Jacob Thuesen, Dania

PERVIYJE NA LUNE / PIERWSI NA KSIĘŻYCU / FIRST PEOPLE ON THE MOON, reż. Aleksiej Fedorczenko, Rosja

ADAMS AEBLER / ADAM′S APPLES / JABŁKA ADAMA, reż. Anders Thomas Jensen, Dania (ocena 4,83)

2. Kierowca Wiery, reż. Pavel Chukhray (4,82)

3. Żyj i stań się, reż. Radu Mihaileanu (4,81)

4. Jak w niebie, reż. Kay Pollak (4,72)

5. Gnijąca panna młoda (Corpse Bride), reż. Tim Burton, Mike Johnson (4,71)

Jury: Andronika Martonova, Borislav Andjelić, Martin Blaney

SIVI KAMION RDEČE BARVE / SZARA CIĘŻARÓWKA W KOLORZE CZERWONYM / RED COLOURED GREY TRUCK, reż. Srdjan Koljević, Serbia i Czarnogóra / Słowenia /Niemcy

4.1. Nagroda Prezesa Zarządu Telewizji Polsat dla najlepszego filmu prezentowanego podczas Regionalnych Targów Filmowych CentEast – Warsaw Screenings - 10.000 złotych

ODGROBADOGROBA / OD POGRZEBU DO POGRZEBU / GRAVEHOPPING, reż. Jan Cvitkovič, Słowenia / Chorwacja

4.2. Nagroda Prezesa Zarządu Telewizji Polskiej S.A. dla najlepszego polskiego filmu prezentowanego podczas Regionalnych Targów Filmowych CentEast - Warsaw Screenings - 10.000 złotych

Ex aequo (2 x 5.000 złotych):

JESTEM, reż. Dorota Kędzierzawska, Polska

TERAZ JA, reż. Anna Jadowska, Polska

Jury: Juliusz Machulski, Andrzej Mleczko i Monika Chojnacka

Nagroda Jury: PRZYSZŁOŚĆ POLSKIEJ KINEMATOGRAFII, reż. Piotr Szczepański, Polska

Nagroda Publiczności: WARSZAWA, reż. Wojciech Smarzowski, Polska.