Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 26 kwietnia 2024

Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Grigorij Czuchraj
‹Czyste niebo›

EKSTRAKT:	90%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Czyste niebo
Tytuł oryginalny	Чистое небо
Reżyseria	Grigorij Czuchraj
Zdjęcia	Siergiej Połujanow
Scenariusz	Daniił Chrabrowicki
Obsada	Nina Drobyszewa, Jewgienij Urbanski, Natalia Kuzmina-Berger, Witalij Koniajew, Gieorgij Kulikow, Leonid Kniaziew, Gieorgij Gieorgiu, Oleg Tabakow, Alik Kryłow, Witalij Bondariow, Władimir Anisko, Konstantin Bartaszewicz
Muzyka	Michaił Ziw
Rok produkcji	1961
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	104 minuty
Gatunek	melodramat, polityczny, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Klasyka kina radzieckiego: Nam latać nie kazano!
[Grigorij Czuchraj „Czyste niebo” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Chruszczowowska „Odwilż” była wybawieniem dla radzieckiej kinematografii. Po latach dominacji nieznośnie patetycznego i zakłamanego kina socrealistycznego wreszcie pojawiły się na ekran kin w Kraju Rad filmy przedstawiające bądź to prawdziw(sz)y obraz Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, bądź czasów powojennych. Jednym z najważniejszych tego typu obrazów było „Czyste niebo” Grigorija Czuchraja.

Sebastian Chosiński

Klasyka kina radzieckiego: Nam latać nie kazano!
[Grigorij Czuchraj „Czyste niebo” - recenzja]

Grigorij Czuchraj
‹Czyste niebo›

EKSTRAKT:	90%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Czyste niebo
Tytuł oryginalny	Чистое небо
Reżyseria	Grigorij Czuchraj
Zdjęcia	Siergiej Połujanow
Scenariusz	Daniił Chrabrowicki
Obsada	Nina Drobyszewa, Jewgienij Urbanski, Natalia Kuzmina-Berger, Witalij Koniajew, Gieorgij Kulikow, Leonid Kniaziew, Gieorgij Gieorgiu, Oleg Tabakow, Alik Kryłow, Witalij Bondariow, Władimir Anisko, Konstantin Bartaszewicz
Muzyka	Michaił Ziw
Rok produkcji	1961
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	104 minuty
Gatunek	melodramat, polityczny, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Po 1956 roku kino radzieckie, podobnie jak cały Kraj Rad, gwałtownie zaczęło się zmieniać. Do dystrybucji trafiały filmy, za które ich twórcy jeszcze kilka lat wcześniej mogliby zapłacić – w najlepszym razie – wieloletnim odsunięciem od wykonywania zawodu. Niektóre z nich, jak chociażby „Lecą żurawie” (1957) Michaiła Kałatozowa, „Los człowieka” (1959) Siergieja Bondarczuka, „Pokój przychodzącemu na świat” (1961) Aleksandra Ałowa i Władimira Naumowa, „9 dni jednego roku” (1961) Michaiła Romma, „Dziecko wojny” (1962) Andrieja Tarkowskiego czy „Cisza” (1964) Władimira Basowa – wzbudzały dyskusje, wywoływały kontrowersje, ale, co najistotniejsze, z krajowych i zagranicznych festiwali wracały z cennymi laurami. Związana z dojściem do władzy Nikity Chruszczowa tak zwana „Odwilż” (polityczna, społeczna i kulturalna) wydobyła Związek Radziecki z olbrzymiej zapaści, obudziła w ludziach aktywność, co zresztą nie zawsze było po myśli władz. Jednym z reżyserów, którzy najwięcej na tych przemianach zyskali, był Grigorij Naumowicz Czuchraj.

Urodził się w 1921 roku w ukraińskim Melitopolu, gdzie służył jego ojciec Naum Rubanow, będący zawodowym żołnierzem. Gdy Grisza miał trzy lata, jego rodzice rozwiedli się; chłopiec pozostał z matką i stąd jego nazwisko – Czuchraj. W połowie lat 30. znalazł się, wraz ze swoim ojczymem, w Moskwie; tam ukończył szkołę, a wkrótce został także wcielony do Armii Czerwonej. Walczył na froncie, odznaczając się odwagą; był trzykrotnie ranny. Po zakończeniu wojny podjął studia reżyserskie we Wszechzwiązkowym Państwowym Instytucie Kinematografii (WGIK), gdzie jego opiekunami byli Siergiej Jutkiewicz i Michaił Romm. Po zdobyciu dyplomu w 1953 roku został asystentem reżysera w kijowskiej wytwórni filmowej Ołeksandra Dowżenki; po dwóch latach ściągnięto go jednak do „Mosfilmu”. Tam zadebiutował, opartym na opowiadaniu Borisa Ławrieniowa, dramatem o czasach wojny domowej w Rosji „Czterdziesty pierwszy” (1956); trzy lata później zrealizował przejmującą „Balladę o żołnierzu”. Oba obrazy zdobyły między innymi specjalne nagrody jury na festiwalu w Cannes.

Dzięki tym zaszczytom na przełomie dekad Grigorij Naumowicz mógł zabrać się do pracy nad „Czystym niebem” – ambitnym obrazem, który w dużej mierze miał zdecydować o jego artystycznej (i nie tylko) przyszłości. Scenariusz podsunął mu Daniił Chrabrowicki (1923-1980), którego polecił Czuchrajowi Romm (obaj panowie współpracowali ze sobą przy „9 dniach jednego roku”). Premiera filmu odbyła się 20 maja 1961 roku; do końca roku w samym tylko Związku Radzieckim obejrzało go ponad 41 milionów widzów. Na Moskiewskim Festiwalu Filmowym otrzymał on główną nagrodę, którą była wówczas „Złota Gwiazda”; na przeglądzie w San Francisco jury z kolei doceniło pracę reżysera. Niestety, kilka lat później Chruszczowa odsunięto od władzy, a na jego miejsce sekretarzem generalnym KPZR został Leonid Breżniew, na polecenie którego zaczęto zwalczać wszelkie przejawy „Odwilży”. Jednocześnie rozpoczęto politykę rehabilitacji Józefa Stalina, przeciwko której w marcu 1966 roku zaprotestowało – w liście skierowanym do Komitetu Centralnego – trzynastu przedstawicieli radzieckiej nauki, literatury i sztuki. Byli w tym gronie miedzy innymi pisarz Ilja Erenburg i Czuchraj.

Za ten sprzeciw wobec woli Breżniewa nie spotkały reżysera bezpośrednie szykany, ale „Czyste niebo”, które odnosiło się do stalinowskiego terroru, powędrowało na półkę; film wrócił do kin w Kraju Rad dopiero po 1985 roku, czyli po zadekretowaniu przez Michaiła Gorbaczowa tak zwanej „pierestrojki”. Akcja filmu rozpoczyna się na początku lat 40., kończy natomiast w połowie następnej dekady. W czasie zabawy sylwestrowej młodziutka Sasza Lwowa poznaje przystojnego lotnika Aleksieja Astachowa; jest on jednak przypadkowym gościem na zabawie i z tego też powodu zostaje wrogo potraktowany przez dbającą o reputację Aleksandry jej starszą siostrę Lusię. Z czasem Sasza zapomina o tamtym przelotnym spotkaniu, zaczyna studia, zbliża się do swego przyjaciela Pietii, któremu nawet – po agresji niemieckiej – solennie przyrzeka, że gdy chłopak wróci z frontu, zostanie jego żoną. Ale wojna zmienia wszystko w życiu dziewczyny. Jej ojciec, Iwan Iljicz, również otrzymuje powołanie do armii, a Lusia i młodszy brat Siergiej zostają ewakuowani do Kazachstanu. Aleksandra, skierowana teraz do pracy w fabryce, zostaje w mieście sama – i choćby tego powodu potrzebuje, jak nigdy wcześniej, czyjejś bliskości.

W takiej sytuacji los ponownie stawia na jej drodze – i znów jest to absolutny przypadek – Astachowa. Zauważa go w schronie w czasie nalotu, potem idzie za nim, podsłuchując rozmowę Liochy ze znajomym. Parę dni później dzwoni do jednostki, w której służy lotnik; gdy okazuje się, że go nie ma, prosi o kontakt. Astachow oddzwania, co staje się początkiem bliższej zażyłości. Tak się bowiem szczęśliwie dla obojga składa, że jego samolot jest w remoncie, ma więc kilka dni nieplanowanego „urlopu”. W warunkach wojennych, gdy wróg ma olbrzymią przewagę, trudno jednak o radość i beztroskę; zwłaszcza że wkrótce Aleksiej wraca do służby. Każdy dzień bez wiadomości od niego przyprawia Saszę o rozstrój nerwowy, aż wreszcie dociera do niej informacja najgorsza z możliwych – o bohaterskiej śmierci lotnika. Tyle że, jak dowiadujemy się później, Astachow wcale nie zginął i trafił do niemieckiej niewoli. Po zakończeniu wojny wraca do ojczyzny – z piętnem zdrajcy i wroga ludu. Nie może znaleźć pracy, o powrocie do latania nie ma mowy, ba! nie chcą go nawet przywrócić w prawach członka partii. Nie zostaje aresztowany i skazany na dziesięć lat łagru tylko z uwagi na Aleksandrę, która jest w fabryce przodownikiem pracy.

Astachow – wojenny bohater, oszpecony po katastrofie samolotu – zostaje przez państwo i partię, którym służył, wyrzucony na margines społeczeństwa. Takich jak on były wówczas w Związku Radzieckim setki tysięcy. Ich największą winą wobec towarzysza Stalina było to, że nie dali się zabić wrogowi, że przeżyli i wrócili, by dawać zły przykład narodowi. Aleksiej, nie mogąc pogodzić się z tym, jak jest traktowany, nie widzi sensu dalszego życia, stacza się, ale mimo to zachowuje resztki godności. Ratunkiem okazuje się dla niego… śmierć Stalina i następująca po niej – pokazana przez reżysera bardzo dosłownie, przy pomocy zdjęć natury – „Odwilż”. To w tym właśnie momencie Czuchraj wkracza na grząski grunt. Mimo że tak naprawdę wcale nie pogłębia tematu, nie oskarża ludzi, którzy budowali system represji, nie domaga się rozliczeń. Ostatnie minuty „Czystego nieba” rozgrywają się niemal w milczeniu. Może dlatego są tak bardzo przejmujące. W walce z nieludzką machiną moralnym zwycięzcą okazuje się bowiem ten, któremu odmawiano prawa do bycia obywatelem.

Czuchraj podjął w swoim filmie temat wtedy wciąż jeszcze bardzo drażliwy; nie mógł być więc pewien, jak zostanie on przyjęty przez szefostwo Goskina, czyli Państwowego Komitetu Kinematografii. Stąd zapewne, przynajmniej w części, brała się powściągliwość reżysera. Przyszłość pokazała, że instynkt go nie mylił. Siłą rozpędu udało mu się jeszcze nakręcić dramat „Był sobie dziad i baba” (1964), po czym na kilkanaście lat zamilkł. Kolejną fabułą, jaką mógł nakręcić, było psychologiczno-wojenne „Grzęzawisko” (1977), które także nie przypadło do gustu władzom. W efekcie ostatni swój obraz zrealizował – dramat polityczny „Życie jest piękne” (1980) – zrealizował przy wsparciu producentów włoskich. Filmografię Grigorija Naumowicza uzupełniają jeszcze dwa ważne dzieła dokumentalne: opowiadająca o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej „Pamięć” (1970) oraz „Nauczę was marzyć…” (1984), które poświęcone zostało twórczości reżysera Marka Donskiego. Czuchraj zmarł w październiku 2001 roku, pozostawiając syna, Pawła, który poszedł w jego ślady (vide „Kierowca dla Wiery”).

W rolę Saszy wcieliła się, urodzona w 1939 roku w Leningradzie, Nina Drobyszewa, dla której – jak się później okazało – była to najważniejsza rola w karierze. Astachowa zagrał natomiast Jewgienij Urbanski, który w drugiej połowie lat 50. wyrósł na jedną z największych gwiazd kina radzieckiego. Zadebiutował główną rolą w „Komuniście” (1957) Julija Rajzmana, później pojawił się w „Niewysłanym liście” (1959) Michaiła Kałatozowa i w istotnym epizodzie w „Balladzie o żołnierzu” (1959) Czuchraju. 5 listopada 1965 roku w czasie pracy na planie filmu „Dyrektor” uległ wypadkowi samochodowemu i zmarł w drodze do szpitala. Poza nimi na ekranie możemy zobaczyć jeszcze między innymi: Witalija Koniajewa (przyszłego męża Drobyszewej) jako Pietię, Leonida Kniaziewa („Lecą żurawie”) w roli ojca Saszy, Gieorgija Gieorgiu („Operacja Y, czyli Przypadki Szurika”, „Dwanaście krzeseł”) w roli Nikołaja Andriejewicza, wojennego męża Lusi, oraz młodego Olega Tabakowa („Wojna i pokój”, „Moskwa nie wierzy łzom”) jako Siergieja Lwowa w czasach powojennych. Ścieżkę dźwiękową, przejmującą nie mniej niż sam film, skomponował Michaił Ziw, w tamtym czasie stały współpracownik Czuchraja, natomiast za zdjęcia odpowiadał Siergiej Połujanow, który od końca lat 60. kojarzony będzie głównie z satyrycznymi komediami („Złote cielę”, „Iwan Wasiljewicz zmienia zawód”).

10 lipca 2019

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Fallout: Odc. 4. Tajemnica goni tajemnicę
Marcin Mroziuk

26 IV 2024

Możemy się przekonać, że dla Lucy wędrówka w towarzystwie Ghoula nie jest niczym przyjemnym, ale jej kres oznacza dla bohaterki jeszcze większe kłopoty. Co ciekawe, jeszcze większych emocji dostarczają nam wydarzenia w Kryptach 33 i 32.

więcej »

Klasyka kina radzieckiego: Said – kochanek i zdrajca
Sebastian Chosiński

24 IV 2024

W trzeciej części tadżyckiego miniserialu „Człowiek zmienia skórę” Bension Kimiagarow na krótko rezygnuje z socrealistycznej formuły opowieści i przywołuje dobre wzorce środkowoazjatyckich easternów. Na ekranie pojawiają się bowiem basmacze, których celem jest zakłócenie budowy kanału. Ten wątek służy również scenarzystom do tego, by ściągnąć kłopoty na głowę głównego inżyniera Saida Urtabajewa.

więcej »

Fallout: Odc. 3. Oko w oko z potworem
Marcin Mroziuk

22 IV 2024

Nie da się ukryć, że pozbawione głowy ciało Wilziga nie prezentuje się najlepiej, jednak ważne okazuje się to, że wciąż można zidentyfikować poszukiwanego zbiega z Enklawy. Obserwując rozwój wydarzeń, możemy zaś dojść do wniosku, że przynajmniej chwilowo szczęście opuszcza Lucy, natomiast Maximus ląduje raz na wozie, raz pod wozem.

więcej »